“Tasdiqlayman ” Buxdu agronomiya va biotexnologiya fakulteti dekani: H. T. Artikova

Muhitning noqulay sharoitiga qarshi kurash – sernam, quruq , jazirama issiq, sovuq yoki boshqa omillari noqulay bo‘lgan hududlarda namoyon bo‘ladi.
Nisbiy transpiratsiya – ma’lum barg sathidan bug‘lantirilgan suv miqdorining xuddi shunday suv sathidan bug‘lantirilgan suv mikdoriga bo‘lgan nisbati. Odatda bu nisbat 0,1-0,5 oralig‘ida bo‘ladi.
Osmotik bosim – ekzoosmosdan ko‘ra endoosmosning kuchliroq bo‘lishi natijasida pufakning ichki tomonidan itaruvchi gidrostatik bosim – osmotik bosim hisoblanadi. Bunday bosimning mavjudligini birinchi marta 1826 yilda Dyutroshe isbotlab bergan. Hujayraning osmotik bosimi quyidagi formula bilan aniqlanadi: P=RTCi
Osmos – eritmaning yarim o‘tkazgich membrana orqali kirishi. Suyuq va erigan moddalarning parda orqali diffuziyalanish hodisasi. Eritmaning parda orqali ichkariga kirishiga endoosmos, tashqariga chiqishiga esa ekzoosmos deyiladi.
Osmometr – osmotik bosim kuchini aniqlaydigan asbob.
Pardasimon suv – bu suv tuproq donachalari sathida molekulyar tortuv kuchlari – adsorbsiya bilan ushlanib turadi, bu kuchlar ancha yuqori va parda yupqalashgan sari oshib boradi. Bunday suvlarni o‘simliklar qiyinchilik bilan o‘zlashtiradi.
Plazmoliz – hujayraning suvsizlanishi natijasida protoplazma qisqarib, hujayra po‘stidan ajralishi. Botiq va qavariq shaklli plazmolizlar farq qilinadi.
sklerofitlar – bu guruh o‘simliklar qurg‘oqchilikka chidamli ko‘p yillik, barglari kuchli reduksiyalangan va tikanlarga aylangan bo‘ladi. ularning tanasi va bargi dag‘al va qattiq bo‘lib, qalin kutikula bilan qoplangan. bularga saksovul, yantoq, qandim, qizilcha, shuvoq va boshqalar kiradi.
simport – birinchi va ikkinchi erigan moddalarning birgalikda bir tomonga o‘tkazilishi.
simplast – suvning hujayra sitoplazmasi orqali harakatlanishini bil-diradi. bu harakatga qisman atf ham sarflanadi. umuman suv ildiz tukchalaridan to o‘tkazuvchi naylargacha simplast yo‘li bilan harakat qiladi.
stressorlar – organizmda nospetsifik o‘zgarishlarni ro‘yobga keltiradigan kuchli ta’sir etuvchi omillar. bular uch guruhga bo‘linadi: fizikaviy, kimyoviy, biologik.