“Tasdiqlayman ” Buxdu agronomiya va biotexnologiya fakulteti dekani: H. T. Artikova

Deplazmoliz – plazmolizlangan hujayra toza suvga solinsa, u yana suvni shimib turgor holatiga qaytish hodisasi.
Dimiqish – bir necha oy davomida qalin qor ostida qolgan o‘simliklarda kuzatiladi. Bunga sabab uzoq muddat qor ostida qolgan o‘simliklarning och qolishidir. Harorat nol gradusga yaqin bo‘lgan sharoitda qor ostidagi o‘simliklarning nafas olishi ancha kuchli bo‘ladi. Natijada organik modda ko‘p sarflanadi. Qor ostida qorong‘ilik bo‘lgani uchun fotosintez bo‘lmaydi, organik modda hosil bo‘lmaydi.
Diffuziya – bir modda (gaz, suyuqlik, qattiq tana) molekulasining boshqasiga bevosita tegib turganda yoki g‘ovak to‘siq orqali molekulalarning issiqlik harakati tufayli sizib o‘tishi yoki umumiy sistemada moddalarning bir joydan ikkinchi joyga siljishi.
Ildiz bosim kuchi – ma’lum kuch vositasida suvning naylar orqali yuqoriga qarab harakatlanishi. Bu ko‘rsatkich o‘simlikning yashash sharoiti va turiga qarab o‘zgarib turadi.
Ildiz bosimi – suv ildiz naychalari bo‘ylab bosim ostida poyaga ko‘tariladi. Bu ildiz bosimi deb ataladi.
Yig‘lash hodisasi – kesilgan poyadan eritmaning oqib chiqishi. Ajralib chiqqan eritmaga shira deyiladi. Yig‘lash hodisasi ham hamma o‘simliklarda bir xil emas. Bunga sabab – o‘simliklarda ildiz bosimining har xil bo‘lishi.
Kapillyar suv – tuproqning tarqoq kapillyarlaridagi suv menisklarining yuzaki tortilishi natijasida ushlanib turadi va og‘irlik kuchiga bo‘ysunib, pastga tushmaydi. Bu suvni ushlab turadigan kuch juda oz, shuning uchun uni ildiz tukchalari bemalol so‘radi.
Kimyoviy stressorlar – har xil tuzlar, gazlar, gerbitsidlar, fungitsidlar, sanoat chiqindilari va boshqalar.
Kserofitlar – qurg‘oqchil iqlim sharoitida yashovchi o‘simliklar guruhidir. Ular tuproq va atmosfera qurg‘oqchiligi ta’siriga chidamli bo‘lib, suv balansini tez o‘zgartirmaydi.
Mezofill – yuksak o‘simliklar barg eti qismidagi asosiy to‘qima. Ustunsimon va g‘ovak parenximadan tashkil topgan.
Mezofitlar – o‘rtacha namlik bilan ta’minlangan sharoitda yashovchi o‘simliklar bo‘lib, ularga ko‘pchilik madaniy va ayrim yovvoyi holda o‘suvchi o‘simliklar kiradi. Madaniy turlarga g‘o‘za, makkajo‘xori, bug‘doy, arpa, suli, qovun, tarvuz bodring, pomidor va boshqalar kirsa, yovvoyi holda o‘suvchilarga marvaridgul, sebarga, bug‘doyiq va boshqa ko‘pchilik o‘tchil o‘simliklar kiradi. Mezofitlarning ildiz tizimi yaxshi rivojlangan, barglari yirik, er ustki qismi ham yaxshi rivojlangan. Barglari ustunsimon va bulutsimon mezofilga ajralgan. Og‘izchalari odatda bargning pastki epidermisida joylashgan. Transpiratsiya jarayonida suv sarfi asosan og‘izchalar orqali boshqariladi. Hujayra shirasining osmotik bosimi 10-25 atm. atrofida bo‘ladi.