Tarqatma material Er avv. I ming yillikda Qadimgi Eron va O`rta Osiyo Er avv. VI asr oxiri – V asr boshlarida Ahmoniylar Eroni davlati Gerodot

Nildan Qizil dengizga kanal qurilishi
Doro I er. avv. 522-486-yillar hukmronlik qilgan Ahmoniylar Eroni hukmdori

Misrni Eron bilan aloqasini yanada yaqinroq qilish maqsadida er. avv. 600-yillar atrofida Misr fir’avni Nexo boshlagan Nil daryosidan Qizil dengizga o`tadigan, chala qolgan kanalni qazishni tugalladi. Hozirgi Suvaysh kanali chegarasida qo`yilgan toshda Doro I o`z yozuvini qoldirgan.

“Men fors, Erondan… Misrni ishg`ol qildim. Pirava (Nil-V.A) deb ataladigan, daryodan Misrda oqib, forsdan keladigan dengizga quyiladigan bu kanalni qazishga qaror qildilar. Keyin bu kanal men qaror qilganday shunday qurildi va kemalar bu kanal bo`yicha Misrdan forsga suzdilar, meni irodam shunday edi”.

B. И.Авдиев. История древнего

Востока 1965. 556 стр


Doro I kumush taxtachada o`z davlatini chegaralari to`g`risida qisqacha ma’lumot beradi

“Doro, buyuk podsho, podsholar podshosi, mamlakatlar podshosi, Gistaspning o`g`li, Ahmoniy, podsho Doro so`zlaydi: “Bu podsholik, qaysiki Men Skifiyadan, qaysiki So`g`diyonadan orqada Kushgacha (hozirgi Efiopiya), Hindistondan Sardgacha, menga xudolardan eng buyugi Ahuramazda berdi. Meni va meni uyimni Ahuramazda himoya qiladi.”

B. И.Авдиев. Историядревнего

Востока 1965. 555 стр
Doro I ning Behistun yozuvida qaram mamlakatlarda bo`lgan qo`zg`olonlarni bostirgani to`g`risida shunday yoziladi:

“Men Bobilda bo`lgan vaqtimda, quyidagi viloyatlar mendan ajralib ketdilar: Fors, Elam, Midiya, Osuriya, Misr, Parfiya, Marg`iyona, Sattagidiya, Skifiya. Mana men Ahuramazdani irodasi bilan bir yil davomida shunday ishlarni qildim. Men podsho bo`lganimdan keyin, 19 ta urush qildim. Ahuramazdani irodasi bilan men tor-mor qildim va 9 podshoni asir oldim.”

B. И.Авдиев. История древнего

Востока 1965. 542 стр
Doro I tomonidan boshqaruv tizimini qayta qurilishi
Ma’muriy, soliq islohotlari


Er. avv. 522-521-yillarda Doro I (er. avv. 522-486-yillar) davlat boshqaruvini markazlashtirish maqsadida qator islohotlarni o`tkazdi.

III. 89. … Doro fors davlatini 20 provinsiyalar (okruglar)ga bo`ldi, u forslarda satraplik deb atadi. Bu okruglarni tashkil etib ularga hokimlarni tayinlab, podsho qabilalar bo`yicha soliqlarni belgiladi. Ko`pgina qo`shni elatlar bir satrapiyaga birlashtirilgan edilar, ba’zida yaqin qo`shnilardan tashqari unga boshqa uzoq satrapiyalardagi xalqlar birlashtirilar edi. Satrapliklarni taqsimoti va yillik xirojlarni u quyidagi tarzda taqsimladi: Kim kumush bilan xiroj to`lasa, podsho to`lovni Bobil talanti og`irligi bo`yicha, oltin bilan to`laydiganlarga yevbey og`irligi bo`yicha belgiladi. Bobil talanti og`irligi 78 Yevbey minasiga to`g`ri keladi. Kayxusrav va Kambiz podsholiklari davrida hech qanday aniq xiroj belgilanmagan, lekin faqat ko`ngilli sovg`alar bunday ulkan soliq va boshqa shunga o`xshash tadbirlar tufayli Doro savdogar edi, Kambiz hukmdor, Kayxusrav ota edi der edilar, chunki Doro butun davlatni savdogarlarcha qurdi; Kambiz shafqatsiz va takabbur edi, Kayxusrav marhamatli bo`lganligi uchun unga barcha yaxshiliklari uchun hamma qarzdor edi.

96. Bu xirojlar Doroga Osiyodan va (mamlakatning) katta bo`lmagan qismi Liviyadan tushar edi. Keyinchalik ellin orollari va yevropa xalqlaridan to fessaliyaliklargacha xirojlarni olib kela boshladilar. Podsho bu o`z xazinasini mana shunday tarzda saqlar edi: metallni eritib sopol ko`zalarga quyishni buyuradi. Qachon ko`za to`lsa uni sindiradilar. Har qanday vaqt qachon pul zarur bo`lsa, podsho shuncha kerakli oltinni chopib olishni buyurar edi.
97. Okruglar va xirojlar hajmi shunday edi. Fors yerini men xiroj solingan yerlar qatoriga esladim, chunki forslar xirojlardan ozod mamlakatda yashaydilar…

Хрестоматия по истории древнего мира. М., 1991.79-80 стр