Тақризчилар: Ўзбекистон Давлат Жисмоний тарбия Институтининг пфд, профессор Ф. А. Керимов; твпктмои амалий фанлар кафедрасининг мудири профессор. Ф. Хўжаев Масьул

ЧАҚҚОНЛИКНИ АСОСЛОВЧИ АЙРИМ ҚОБИЛИЯТЛАРГА ЙЎНАЛТИРИЛГАН ТАьСИР ЕТИШ ЙЎЛЛАРИ ҲАҚИДА

Оптимал бўлмаган мускулнинг кучланишлар билан кучланиши ҳар қандай ҳаракат маьлум маьнода мускуллардаги қўзгалиш ва бўшашиш бирикмасининг натижасидир (керакли вақтдаги маьлум мускулларнинг бўша-шуви) қўзғалиш ҳаракатларини муваффақиятли бажариш учун зарур (17-жадвал). Ҳаракатнинг кучланиши натижаларга салбий таьсир етади. Спорт турлари бўйича мисол: Чаққонликни тарбиялашга қуйидагилар кўмаклашади: 1. Мускулларни бўшаштириш; 2. Мувозанатни сақлаш; 3. Фазо сезгиси.

17-жадвал


МУСКУЛЛАРНИ БЎШАШТИРИШ

	Мускул кучланиш шакллари уч хил шаклда кўринади	Йўқотиш йўллари
А)	Тинч ҳолатда (тоник кучланиш) мускулларда кучланишни ошириш	- бўшашиш, чўзилиш машқлари, массаж, сузиш (силкиниш, еркин тебраниш ва ҳ.к.)
Б)	Тезлик (тезкор) кучланиш (куч­ланиш тезлиги етарли емас, натижада тез ҳаракатлар бажарилганда мускуллар бўшашишга улгурмайди).	- кучланиш ва бўшашишни алмаш-тириб туриш (сакраш, ирғитиш, тўл-дирма тўпларни отиш ва илиш ва ҳ.к.)
В)	Жисмоний машқлар билан шуғ улланаётганлар учун мос бўлган координатсион кучланиш	- бўшаштиришга оид машқлар, ҳаракатларни бажаришда табассум қилишни тавсия етиш.

Координатсион қобилиятларни асословчи айрим қобилиятларга йўнал­тирилган таьсир етиш йўллари ҳақида. Координатсион ҳаракат қобилиятларини тарбиялаш жараёнида тана ҳолатини сақлаш катта аҳамиятга ега (ҳар хил статик ва динамик ҳолатларда мувозанатни сақлаш) (18-жадвал).
Мувозанатни сақлаш воситалари махсус танлаб олинган машқлар бўлиб, тана ҳолатини ҳар хил вазиятда сақлашга йўналтирилган бўлиши керак. Мувозанат сақлаш машқлари: статик ҳолатда ёки силжиш ҳолатда кичик буюмларда, ҳода устида ва ҳ.к.: Қўлларда тик туриш, брасларга таяниб турган ҳолда ва ҳ.к.; Ҳар хил айланма ҳаракатларни бажариб, статик ҳолатда туриш ва ҳ.к.
18-жадвал