Tarixdan hikoyalar 1-dars
IV.O`tilgan mavzuni mustahkamlash
Download 1,53 Mb.
|
5-sinf tarix
|
IV.O`tilgan mavzuni mustahkamlash: ”Guruhlar ishi” 1-guruhga topshiriq: Siz Ismoil Somoniy maqbarasini qurishda ishtirok etgansiz, u haqida nimalarni bilasiz? 2-guruhga topshiriq: Siz Minorai Kalonning ichiga kirgansiz va yuqoriga chiqqansiz, u haqida hikoya tuzing. 3-guruhga topshiriq: Siz Registon maydonida sayohatda bo’lgansiz. Maydonda nimalarni ko’rganingiz haqida hikoya qiling. V.Dars yakunlarini chiqarish. 1.Mavzuga doir asosiy tushunchalarni qisqacha takrorlash. 2.O`quvchilar bergan savollarga javob berish. 3.Baholarni e`lon qilish. VI.Uy vazifasini tushuntirish. 1.Mavzu oxirida berilgan savol va topshiriqlar bilan ishlash. 2.Darslikdagi”O`zingizni sinang”ruknini daftarga ko`chirib to`ldirib kelish. 3.Darslikda berilgan mustaqil ish topshiriqlarini bajarib kelish 4.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish.
Darsning mavzusi: VI NAZORAT ISHI Darsning maqsadi: Ta’limiy: O`quvchilarning tarixiy bilimlarini chuqurlashtirish. Tarbiyaviy: O`quvchilarda tarixiy xotira, tarixiy tafakkurni shakllantirish. Rivojlantiruvchi: O`quvchilarni olgan bilimlaridan xulosa chiqarishga o`rgatish. Dars turi: nazorat-sinov Dars uslubi: yozma Dars usuli: test Dars jihozi: darslik, test varaqalari, nazorat daftarlari Darsning texnologik xaritasi: I.Tashkiliy qism 3 daqiqa. II.Yangi mavzu mazmunini yoritish 40 daqiqa III.Uyga vazifa berish 2 daqiqa. Darsning borishi: I.Tashkiliy qism. Sinfning darsga hozirligini tekshirish, daftarlarni tarqatish, bajariladigan ishni tushuntirish. II.Yangi mavzu bayoni: 1. 2007-yilda yurtimizdagi qaysi shaharning 2750 yilligi nishonlandi? A.Buxoro B. Xiva C.Toshkent D.Samarqand 2.Samarqand shahri qanday mukofot bilan taqdirlangan? A."Islom madaniyati poytaxti" B."Ochiq osmon ostidagi muzeylar shahri" C."Amir Temur" ordeni D.YUNESCOning xalqaro ordeni 3.Qaysi davlat tarixchilari Samarqand shahrini Marokand deb atashgan? A.Rim tarixchilari B.Gretsiya tarixchilari C.Misr tarixchilari D.Xitoy tarixchilari
A.Kushon podsholigining B.Baqtriya davlatining C. Sug'd davlatining D.Xorazm davlatining 5.Yurlimizdagi qaysi shaharda 70 dan ziyod yirik me'moriy yodgorliklar mavjud? A.Buxoroda B.Xivada C.Samarqandda D.Qo'qonda 6.Buxoro shahrining 2500 yillik yubileyi qachon nishonlangan? A.1995-yilda B.1997-yilda . C.1999-yilda D.2001-yilda 7.Buxoro shahrini ajdod- larimiz qanday nomlashgan? A."Tangri jamoli" B."Ezgulik shahri" C."Dunyoning husni" D."Adabiy shahar" 8.Milodiy VI asrda Toshkent shahri qaysi viloyatning markazi hisoblangan? A)Choch viloyatining B)Toxariston viloyatining C)Sug'd viloyatining D)Parkana viloyatining 9.Toshkent nomi Xitoy manbalarida qanday atalgan? A) Binkat B) Shosh C) Choch D) Shi 10.O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining nechanchi moddasida Toshkent shahrining poytaxtlik maqomi yozib qo'yilgan? A)4-moddasida B)6-moddasida C)8-moddasida D)5-moddasida 11.“Toshkent” atamasi ilk bor qayerda ishlatilgan? A)Xitoy manbalarida B)Beruniy asarida C)Arab manbalarida D)Xorazmiy asarida 12.Xalqaro YUNESKO tashkilotining qarori bilan 2009-yilda qaysi shaharning 2200 yilligi nishonlandi? A)Buxoro B)Samarqand C)Toshkent D)Xiva 13.Dunyoda Toshkent qanday nomlari bilan shuhrat qozongan ? A)“Non shahri”, “Do’stlik va tinchlik shahri B)”Jar sohilidagi shahar” C) “Abadiy shahar” D)”Tosh shahri” 14.Ismoil Somoniy maqbarasi qachon bunyod etilgan? A.VIII asrda B.IX asrda C.X asrda D.XI asrda 15. Ismoil Somoniy maqbarasi qanday ashyodan qurilgan? A.tosh va maxsus qorishmadan. B.yog’ochdan C. paxsadan D.pishiq g’ishtdan 16. Minorai Kalon qaysi shaharda qurilgan? A.Buxoroda B.Samarqandda C.Toshkentda D.Xivada 17. Minorai Kalonning balandligi necha metr? A. 9 metr B.50 metr C.16 metr D.104 metr 18. Registon maydonida qaysi madrasa bor? A.Sherdor B .Tillakori C.Ulug’bek D. Barchasi 19. Registondagi qaysi madrasa XV asrda qurilgan? A.Sherdor B .Tillakori C.Ulug’bek D. Barchasi 20. “Sharq taronalari” xalqaro musiqiy festivali qayerda o’tkaziladi? A.Ismoil Somoniy maqbarasi yonida B.Minorai Kalon yonida C.Registon maydonida D barchasi
III.Uy vazifasini tushuntirish. 1.Yangi “Birinchi jahon urushi” mavzusi bilan tanishib kelish. 2.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish.
1. 2007-yilda yurtimizdagi qaysi shaharning 2750 yilligi nishonlandi? A.Buxoro B. Xiva C.Toshkent D.Samarqand 2.Samarqand shahri qanday mukofot bilan taqdirlangan? A."Islom madaniyati poytaxti" B."Ochiq osmon ostidagi muzeylar shahri" C."Amir Temur" ordeni D.YUNESCOning xalqaro ordeni
A.Rim tarixchilari B.Gretsiya tarixchilari C.Misr tarixchilari D.Xitoy tarixchilari 4.Miloddan awalgi IV asrda Samarqand shahri qaysi davlatning poytaxti boigan? A.Kushon podsholigining B.Baqtriya davlatining C. Sug'd davlatining D.Xorazm davlatining 5.Yurlimizdagi qaysi shaharda 70 dan ziyod yirik me'moriy yodgorliklar mavjud? A.Buxoroda B.Xivada C.Samarqandda D.Qo'qonda 6.Buxoro shahrining 2500 yillik yubileyi qachon nishonlangan? A.1995-yilda B.1997-yilda . C.1999-yilda D.2001-yilda 7.Buxoro shahrini ajdod- larimiz qanday nomlashgan? A."Tangri jamoli" B."Ezgulik shahri" C."Dunyoning husni" D."Adabiy shahar" 8.Milodiy VI asrda Toshkent shahri qaysi viloyatning markazi hisoblangan? A)Choch viloyatining B)Toxariston viloyatining C)Sug'd viloyatining D)Parkana viloyatining 9.Toshkent nomi Xitoy manbalarida qanday atalgan? A) Binkat B) Shosh C) Choch D) Shi 10.O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining nechanchi moddasida Toshkent shahrining poytaxtlik maqomi yozib qo'yilgan? A)4-moddasida B)6-moddasida C)8-moddasida D)5-moddasida] 11.“Toshkent” atamasi ilk bor qayerda ishlatilgan? A)Xitoy manbalarida B)Beruniy asarida C)Arab manbalarida D)Xorazmiy asarida 12.Xalqaro YUNESKO tashkilotining qarori bilan 2009-yilda qaysi shaharning 2200 yilligi nishonlandi? A)Buxoro B)Samarqand C)Toshkent D)Xiva 13.Dunyoda Toshkent qanday nomlari bilan shuhrat qozongan ? A)“Non shahri”, “Do’stlik va tinchlik shahri B)”Jar sohilidagi shahar” C) “Abadiy shahar” D)”Tosh shahri”
A.VIII asrda B.IX asrda C.X asrda D.XI asrda 15. Ismoil Somoniy maqbarasi qanday ashyodan qurilgan? A.tosh va maxsus qorishmadan. B.yog’ochdan C. paxsadan D.pishiq g’ishtdan 16. Minorai Kalon qaysi shaharda qurilgan? A.Buxoroda B.Samarqandda C.Toshkentda D.Xivada 17. Minorai Kalonning balandligi necha metr? A. 9 metr B.50 metr C.16 metr D.104 metr 18. Registon maydonida qaysi madrasa bor? A.Sherdor B .Tillakori C.Ulug’bek D. Barchasi 19. Registondagi qaysi madrasa XV asrda qurilgan? A.Sherdor B .Tillakori C.Ulug’bek D. Barchasi 20. “Sharq taronalari” xalqaro musiqiy festivali qayerda o’tkaziladi? A.Ismoil Somoniy maqbarasi yonida B.Minorai Kalon yonida C.Registon maydonida D barchasi _________.2020. TARIXDAN HIKOYALAR 50-dars
Darsning mavzusi: Takrorlash Darsning maqsadi: Ta’limiy: O`quvchilarning bu darsda yurt obodligi yo’lida ajdodlarimiz olib brogan madaniy qurilishlari haqidagi bilimlari yanada boyiydi. Tarbiyaviy: O`quvchilar insonning Vatan uchun qilgan xizmatlari hech qachon unutilmasligini tushunadilar. Rivojlantiruvchi: Mustaqillikni mustahkamlash, Vatan obodligi uchun doim tayyor turish, uning ravnaqi uchun harakat qilish, tarixiy yodgorliklarni asrab-avaylash lozimligini anglab yetadilar. Kompetensiyalar: O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi, Kommunikativ kompetensiyani, Tarixiy voqelikni tushunish va uni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasini shakllantirish. Dars turi: mustahkamlash Dars uslubi: og`zaki, yozma, amaliy Dars usuli: savol-javob, jadvalli test, test, “Guruhlar ishi”, yakka va jamoada ishlash. Dars jihozi: darslik, xarita, test varaqalari, mavzuga doir atama, tushunchalar yozilgan kartotekalar Darsning texnologik xaritasi: I.Tashkiliy qism 2 daqiqa II. Yangi mavzu mazmunini yoritish 10 daqiqa III.Yangi mavzuni mustahkamlash 25 daqiqa IV.O’quvchilarni baholash 6 daqiqa V.Uyga vazifa berish 2 daqiqa Darsning borishi: I.Tashkiliy qism. O’quvchilar bilan salomlashish, davomadni aniqlash, sinfda ishchi muhitini yaratish, dunyoda va O`zbekistonda yuz bergan muhim yangiliklardan qisqacha xabarlar berish. II. Yangi mavzu bayoni: O`qituvchi bugungi dars uchun tayyorlab qo`ygan rasmlar, testlar, tarqatma materiallar, darslarda berilgan qo`shimcha manbalar asosida VIII bobda berilgan mavzularni takrorlaydi va o`quvchilar bilimini aniqlaydi. III.O`tilgan mavzuni mustahkamlash: O`quvchilar bilan guruhda va yakka tartibda ishlash mumkin. Buning uchun tarqatma material berish mumkin. 1- usul: Savollarga javob bering: Samarqand shahri haqida nimalarni bilib oldingiz? Buxoro shahri haqida olgan bilimlaringizni so'zlab bering. Buxoro va Xiva shaharlari haqidagi ma’lumotlarni taqqoslang: o'xshash va o'ziga xos tomonlarini aniqlang. Samarqand va Buxoro shaharlari haqidagi ma’lumotlarni taqqoslang: o‘xshash va o ‘ziga xos tomonlarini aniqlang. Qarshi, Termiz va Shahrisabz shaharlari tarixi haqida nimalarni bilib oldingiz? Oqsaroy obidasi hozir qayerda joylashgan? U nima uchun Oqsaroy deb atalgan? Unig tepasiga qanday chiqilgan? Oqsaroy devonxonasi peshtoqiga nimalar tasviri tushirilgan? Oqsaroyning eng noyob jihati nimada edi? Oqsaroy tepasidagi hovuzga suv qanday keltirilgan? Bundagi ortiqcha suv qanday chiqarilgan? Restavratsiya so’zining ma’nosi nima? Hozir Oqsaroy obidasi o’rnida nimalar bor? Ichan qal’a qanday inshoot? Ichan qal’ada nechta tarixiy-me’moriy obida bor? Ichan qal’a majmuasiga nimalar kiradi? Nima uchun 1961- yilda Ichan qal’a muzeyga aylantirildi? Ichan qal’a muzey-qo’riqxonasi maydoni qancha? 1990 yil Ichan qal’aga oid qanday voqea yuz berdi? 2-usul: Quyidagi testlarni yeching: 1.O’zbekiston Prezidenti Islom Karimovning Xorazm Ma’mun akademiyasini qaytadan tashkil etish to’g’risidagi farmoni qachon e’lon qilindi? A)1993-yilda B)1997-yilda C)2000-yilda D)2007-yilda 2.Yurtimizda dastlabki madrasa qachon va qayerda ochilgan? A)X asrda Buxoroda B)XIII asrda Qo’qonda C)X asrda Samarqandda D)XI asrda Toshkentda 3.2000-yilda Yevropaning Belgiya davlatida kimning xotirasiga haykal o’rnatilgan? A)Al-Xorazmiy B)Abu Rayhon Beruniy C)Abu Ali ibn Sino D)Al-Farg’oniy 4.Birlashgan Millatlar Tashkiloti qaysi yilni Ulug’bek sharafiga ”Xalqaro astronomiya yili” deb e’lon qildi? A)2008-yilni B)2009-yilni C)2010-yilni D)2011-yilni 5.Olamning markazi Yer emas, Quyoshdir, deya Ptolemey qoidasining xato ekanligini birinchi bo’lib kim isbotladi? A)Kopernik B)Ptolemey C)Galiley D)Bruno 6.Jadid so’zining ma’nosi nima? A)yangi B)yangilik uchun kurashuvchi C)yangilik tarafdori D)barchasi to’g’ri 7.Yurtboshimiz Islom Karimov tashabbusi bilan qachon Toshkentda “Shahidlar xotirasi” yodgorlik majmuasi bunyod etildi? A)2000-yilda B)2001-yilda C)2002-yilda D)2003-yilda 8.Qaysi davlatda o’tkazilgan olimpiada o’yinlarida erkin kurash bo’yicha mashhur sportchimiz Artur Taymazov ikkinchi bor chempion bo’ldi? A)Norvegiyada B)Gretsiyada C)Avstraliyada D)Xitoyda 9.Kir II massagetlar yurtini bo’ysundirish uchun qachon Amudaryodan kechib o’tadi? A)m.a.525-yilda B)m.a.530-yilda C)m.a.540-yilda D)m.a.545-yilda 10.Aleksandr necha yoshida Makedoniya davlati taxtini egallaydi? A)12 B)15 C)20 D)25 11.Spitamen qachon vafot etdi? A)m.a.328-yilda B)m.a.329-yilda C)m.a.356-yilda D)m.a.323-yilda 12.Muqannaning asl ismi? A)Hoshim ibn Hakim B)Qutayba ibn Muslim C)Hakim ibn Hoshim D)Xoliq ibn Ahmad 13.Chingizxon Xorazmshohlar davlatiga qarshi harbiy harakatlarini qachon boshlagan? A)1216-yilda B)1211-yilda C)1219-yilda D)1223-yilda 14.Amir Temur Movarounnahr hukmdori deb e’lon qilingan vaqtda necha yoshda edi? A)32 yoshda B)34 yoshda C)36 yoshda D)38 yoshda 15.2000-yilda yurtimizda YUNESKO homiyligida kim tavalludining 545 yilligi nishonlandi? A)Boburning B)Navoiyning C)Amir Temurning D)Kamoliddin Behzodning 16.Samarqandning 2750 yilligi qachon xalqaro miqyosda nishonlandi? A)2009-yilda B)2007-yilda C)2010-yilda D)2006-yilda 17.“Toshkent” atamasi ilk bor qayerda ishlatilgan? A)Xitoy manbalarida B)Beruniy asarida C)Arab manbalarida D)Xorazmiy asarida 18.Sherdor va Tillakori madrasalari qayerda joylashgan? A)Buxoroda B)Samarqandda C)Marg’ilonda D)Qarshida
1.O`quvchilar bergan savollarga javob berish. 2.Baholarni e`lon qilish.
1.O’tilganlarni takrorlash. 2.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish. 3. Yangi mavzu bilan tanishib kelish. O’IBDO’ ______________ ________. 2020. TARIXDAN HIKOYALAR 51-dars
Darsning mavzusi: Birinchi jahon urushi Darsning maqsadi: Ta’limiy: O`quvchilar bu darsda insoniyat tarixidagi urushlar va ularning insoniyatga keltiradigan zarari haqida bilimlarga ega bo`ladilar. Tarbiyaviy: O`quvchilarda urushlarga nisbatan bo`lgan munosabatlari shakllanadi. Rivojlantiruvchi: O`quvchilar mustaqilligimiz va tinchligimizning qadriga yetish ruhida tarbiyalanadilar. Kompetensiyalar: O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi, Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi, Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish kompetensiyasini shakllantirish Dars turi: aralash Dars uslubi: og`zaki, yozma Dars usuli: og`zaki bayon, savol-javob, test sinovi, ”Guruhlar ishi” Dars jihozi: darslik, bukletlar, xarita, mavzuga doir atama, tushunchalar yozilgan kartotekalar Darsning texnologik xaritasi: I.Tashkiliy qism 2 daqiqa II.Uy vazifasini tekshirish 9 daqiqa III.Yangi mavzu mazmunini yoritish 20 daqiqa IV.Yangi mavzuni mustahkamlash 9 daqiqa V.O’quvchilarni baholash 3 daqiqa VI.Uyga vazifa berish 2 daqiqa
10.“Toshkent” atamasi ilk bor qayerda ishlatilgan? - Beruniy asarida 11.Xalqaro YUNESKO tashkilotining qarori bilan 2009-yilda qaysi shaharning 2200 yilligi nishonlandi? -Toshkent 12.Dunyoda Toshkent qanday nomlari bilan shuhrat qozongan? - A)“Non shahri”, “Do’stlik va tinchlik shahri 13.Ismoil Somoniy maqbarasi qachon bunyod etilgan? - IX asrda 14. Minorai Kalon qaysi shaharda qurilgan? - .Buxoroda 15. Registon maydonida qaysi madrasa bor? Sherdor, Tillakori, Ulug’bek 16. Minorai Kalonning balandligi necha metr? - 50 metr III.Yangi mavzu bayoni: O`qituvchi yangi mavzu yuzasidan “Kichik ma`ruza” qiladi: Urushning sabablari. Urushlarning hammasi dahshatli. Ammo ularning ichida eng dahshatlisi jahon urushlari bo'ldi. Chunki buurushlarda dunyoning ko'plab davlatlari ishtirok etishdi. Binobarin, qirg'in va vayronagarchilik, xalqlar boshiga tushadigan azob-uqubatlar ham shunchalik ko'p bo'lgan. Insoniyat bugungi kungacha ikkita jahon urushini boshidan kechirdi. Ularning birinchisi 1914-yilda boshlanib, 1918-yilda tugadi. Xo'sh, bu urushning sabablari nimalardan iborat edi? Qudratli davlatlar 1914-yilgacha dunyoning kuchsiz davlatlari hududlarini bosib olib ularni o‘z mustamlakalariga aylantirgan edilar. Angliya, Fransiya va podsho Rossiyasi dunyoning eng yirik mustamlakachi davlatlari bo`lishgan.Germaniya, Avstriya-Vengriya va Italiyaning mustamlakalari esa kamroq edi. Germaniya buni bahona qilib dunyoni qayta bolishni talab eta boshlagan. Avstriya-Vengriya da’vo qilayotgan hududlar asosan podsho Rossiyasi ta’sirida edi. Italiya da’vo qilayotgan hududlar esa Fransiya ixtiyorida edi. Shuning uchun ham ular Germaniyani qollab-quvvatlay boshlaganlar. Tabiiyki, Angliya, Fransiya va podsho Rossiyasi Germaniya talablarini rad etishgan. Natijada Yevropaning qudratli davlatlari o‘rtasidagi ziddiyatlar tobora ehuqurlasha boshlagan. Bu ziddiyatlar oxir-oqibatda ularni bir-biriga dushman bolgan ikkita ittifoqqa bo`lib yuborgan. Germaniya, Avstriya-Vengriya va Italiyani birlashtirgan birinchi ittifoq «Uchlar ittifoqi» deb atalgan. Angliya, Fransiya va podsho Rossiyasini birlashtirgan ikkinchi ittifoq esa «Antanta» deb atalgan. Urushning boshlanishi va uning natijalari. Birinchi jahon urushi 1914-yilning yozida Avstriya-Vengriyaning Serbiyaga hujum qilishi bilan boshlanib ketdi. Bunga javoban Rossiya Avstriya-Vengriyaga, Germaniya Rossiya va Fransiyaga, Buyuk Britaniya esa Germaniyaga urush e'lon qildi. Yevropani Birinchi jahon urushi alangasi qamrab olgan. Urush bora- bora dunyoning 38 davlatini o‘z domiga tortgan.Urush boshlangach «Antanta» katta va’dalar evaziga Italiyani o‘z tomoniga og‘dirib olishga erishdi.Birinchi jahon urushida mutlaqo yangi qurollar—suvosti kemasi, xlorli gaz va tanklar qo‘llanildi. Germaniya suvosti kemalari hatto yo'lovchi tashuvchi kemalarga ham hujum qildi. Jumladan, 2000 dan ortiq yo'lovchisi bo'lgan «Luzitaniya» kemasi shulardan biri edi. Hujum oqibatida ularning ko'pchiligi halok bo'ldi. Urush 1918-yilda Germaniyaning taslim bo‘lishi bilan nihoyasiga yetdi. Ungacha uning ittifoqchilari ham taslim bo‘lgan edi. Shu tariqa urush Germaniya va uning ittifoqchilari maglubiyati bilan tugadi. Rossiyada esa uch yuz yildan ortiq hukmronlik qilgan Romanovlar sulolasining hokimiyati 1917-yilda barham topdi. 1917-yilda urushga qo'shilgan AQSH urush qatnashchilariga qurol-yarog' sotish va qarz berish evaziga katta boylik orttirdi. U hatto dunyoning eng yirik mustamlakachi davlati Buyuk Britaniyani ham qarzdor qilib qo'ydi va dunyoning yetakchi davlatiga aylandi. Urushning insoniyat uchun fojeali oqibatlari. To‘rt yildan ortiq davom etgan bu dahshatli urush dunyo xalqlariga juda katta fojealar keltirdi. Chunonchi, urushda 10 million kishi halok bo‘ldi. 20 million kishi esa yarador, mayib- majruh bo‘lib qoldi. Davlatlar juda katta miqdorda moddiy talafot ko‘rdilar. IV.O`tilgan mavzuni mustahkamlash: ”Guruhlar ishi” Savol va topshiriqlar 1-guruhga topshiriq: 1. Qanday sabablar Birinchi jahon urushining yuz berishiga olib kelgan?
1.Mavzu oxirida berilgan savol va topshiriqlar bilan ishlash. 2.Darslikdagi”O`zingizni sinang”ruknini daftarga ko`chirib to`ldirib kelish. 3.Darslikda berilgan mustaqil ish topshiriqlarini bajarib kelish 4.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish. MUSTAQIL ISH Jadvalni to‘ldiring
O’IBDO’ ______________________ _________2020. TARIXDAN HIKOYALAR 52-dars
Darsning mavzusi: Birinchi jahon urushi va Turkiston. Darsning maqsadi: Ta’limiy: O`quvchilar bu darsda birinchi jahon urushinig Turkiston uchun fojeali oqibatlari haqida bilimga ega bo`ladilar. Tarbiyaviy: O`quvchilarda urushga bo`lgan munosabat shakllanadi. Rivojlantiruvchi: O`quvchilar mustaqilligimiz va tinchlikning qadriga yetish ruhida tarbiyalanadilar. Kompetensiyalar: Tarixiy voqelikni tushunish va uni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasi, Kommunikativ kompetensiyani shakllantirish, Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasini rivojlantirish Dars turi: aralash Dars uslubi: og`zaki, yozma Dars usuli: og`zaki bayon, savol-javob, test sinovi, ”Guruhlar ishi” Dars jihozi: darslik, bukletlar, xarita, mavzuga doir atama, tushunchalar yozilgan kartotekalar Darsning texnologik xaritasi: I.Tashkiliy qism 2 daqiqa II.Uy vazifasini tekshirish 8 daqiqa III.Yangi mavzu mazmunini yoritish 12 daqiqa IV.Yangi mavzuni mustahkamlash 17 daqiqa V.O’quvchilarni baholash 4 daqiqa VI.Uyga vazifa berish 2 daqiqa
1. Birinchi jahon urushi qachon boshlanib, qachon tugadi? A.1914-yil, 1916-yil B.1914-yil, 1918-yil C.1914-yil, 1920-yiI D.1914-yil, 1922-yil 2."Uchlar ittifoqi" deb atalgan ittifoq qaysi davlatlarni birlashtirgan? A.Germaniya, Fransiya va Italiya B.Germaniya, Rossiya va Italiya
3."Antanta" deb atalgan ittifoqga qaysi davlatlar birlashgan? A.Angliya, Fransiya va Italiya B.Angliya, Rossiya va Italiya C.Fransiya, Avstriya-Vengriya va Rossiya D. Angliya, Fransiya va Rossiya 4.Birinchi jahon urushi dunyodagi nechta davlatni o'z domiga tortgan edi? A.20 dan oitiq B.38 ta C.30 dan ortiq D.28 ta 5.Birinchi jahon urushi qaysi davlatning taslim bolishi bilan nihoyasiga yetadi? A.Fransiya B.Angliya C.Rossiya D.Germaniya 6.Romanovlar sulolasi Rossiyada qancha vaqt hukmronlik qilgan? A.ikki yuz yildan ortiq B.uch yuz yildan ortiq C.ikki yuz yilga yaqin D.uch yuz yilga yaqin 7.Romanovlar sulolasining hukmronligi qachon barham topgan? A.1914-yilda B.1917-yilda C.1918-yilda D.1916-yilda 8.Birinchi jahon urushida qancha kishi halok bo'lgan? A.20 million B.14 million C.10 million D.22 million 9.Birinchi jahon urushidan so'ng qancha kishi yarador, mayib-majruh bo'Iib qolgan? A.20 million B.14 million C.10 million D.22 million III.Yangi mavzu bayoni: Birinchi jahon urushi Vatanimiz Turkistonni ham chetlab o‘tgani yo‘q. Chunki Turkiston podsho Rossiyasining mustamlakasi edi. To‘g‘ri, Turkiston hududida urush harakatlari olib borilmagan. Biroq urush yillarida mustamlakachi podsho Rossiyasining Turkiston mahalliy aholisiga o‘tkazayotgan zulmi yanada kuchaydi. Chunonchi, urush ehtiyojlari uchun deb soliqlar miqdori ko‘paytirilgan. O‘lkadan olib ketiladigan paxta, don va boshqa qishloq xo‘jalik mahsulotlarining miqdori ortgan. Bu ham yetmaganidek, mustamlakachilar mahalliy aholini podsho Rossiyasi lashkarlari uchun mudofaa inshootlari, temiryo‘llar qurish kabi ishlarga safarbar etish rejasini ishlab chiqqan. 1916-yilda Rossiya podshosi Nikolay II farmoniga ko‘ra Turkistonning 19 yoshdan 43 yoshgacha bo‘lgan erkak aholisini mardikorlikka safarbar etish boshlangan. Natijada ko‘plab oilalar o‘z boquvchilaridan ajrab qolganlar. Qishloq xo‘jaligi esa inqirozga yuz tuta boshlagan. Podshoning qarori Turkiston aholisining keskin noroziligiga sabab bo‘lgan. Mardikorlikka asosan kambag`allarning farzandlari yuborilishi ham xalq noroziligini yanada kuehaytirgan. Bu kuchli norozilik oxir-oqibatda xalqning milliy-ozodlik qo`zg`oloni boshlanishiga olib kelgan. Qo`zg`olonchilar mardikorlikka olinadiganlar ro‘yxatiga asosan kambag‘al oilalaming vakillari kiritilganligi uchun ro‘yxatni qayta tuzishni talab etganlar. Biroq bu talab rad etilgan. Oqibatda qudratli qo‘zg‘olon yuz bergan. Kuchlar mutlaqo noteng bolgan jangda qo`zg`olonchilar maglubiyatga uchragan. Qo`zg`olonchilar va ularning rahbarlari ayovsiz jazolangan. Qo‘zg‘olon ko‘targan qishloqlarga o‘t qo‘yilgan. Uylar yondirilgan. Hatto qo‘zg‘olonchilarning oila a’zolariga ham shafqat qilinmagan. Qo‘zg‘olon rahbarlari olim jazosiga hukm qilingan. Qolganlari esa turli muddatlarga qamoqqa va surgunga jo‘natilgan. Qo'zg'olonchilar mustamlakachilarga qarshi kurashda hech qanday tajribaga ega emas edilar. Ular hech qanday maxsus tayyorgarlikdan o'tmaganlar ham. Ularning qurollari, asosan, ketmon, panshaxa va tayoqlardan iborat edi. Mustamlakachilarning askarlari esa zamonaviy qurol-yarog' bilan ta'minlangan edi. Qolaversa, qo'zg'olonga oldindan puxta tayyorlanilmadi. Shunday bo'lsa- da, qo'zg'olon ishtirokchilari mustamlakachilar tomonidan poymol qilingan haq-huquqlarini tiklash uchun kurashdilar. Vatanning fidoyi farzandlari ekanligini ko'rsatdilar. Kuchlar noteng bo'lgan jangda ko'rsatgan jasoratlari bilan Vatanimiz tarixida o'chmas nom qoldirdilar. 1916-yilgi milliy-ozodlik harakati Rossiya imperiyasini qattiq sarosimaga solib qo'ydi. Uning Turkistondagi kuch-qudratini zaiflashtirdi. Qo'zg'olon Turkiston aholisini mardikorlikka safarbar etish to'g'risidagi farmonning to'la bajarilishiga yo'l qo'ymadi. Natijada mardikorlikka rejadagidan ikki barobar kam-jami 120 mingdan ortiq kishi yuborildi. Ular Rossiyaning turli burchaklarida og'ir mehnatdan, ochlikdan, xorlikdan mislsiz azob chekdi. Ko'plari qattiq sovuqdan va turli kasalliklardan o'lib ketdilar. Bir qismi esa umrbod nogiron bo'lib qoldi. Qo‘zg‘olon Vatandoshlarimizning o‘z haq-huquqlari uchun har qanday holatda ham kurasha olishi mumkinligini isbotladi. Mustamlakachi hukumatga ozodlik va mustaqillik uchun kurash tuyg‘ulari hech qachon so‘nmasligini yana bir bor ko‘rsatib qo‘ydi.
”Guruhlar ishi” 1-guruhga topshiriq : Birinchi jahon urushi nega Turkistonga ta’sir etmay qolmagan? Mardikorlikka safarbarlik nima edi? 2-guruhga topshiriq: 1916-yilning yozida Turkistonda boshlangan milliy-ozodlik qo‘zg‘olonining sabablari haqida nimalarni bilib oldingiz? 3-guruhga topshiriq: Nega 1916-yilgi milliy-ozodlik qo‘zg‘oloni mag'lubiyatga uchragan? 4-guruhga topshiriq: 1916-yilgi milliy-ozodlik harakatining tarixiy ahamiyati haqida so ‘zlab bering V.Dars yakunlarini chiqarish. 1.Mavzuga doir asosiy tushunchalarni qisqacha takrorlash. 2.O`quvchilar bergan savollarga javob berish. 3.Baholarni e`lon qilish. VI.Uy vazifasini tushuntirish. 1.Mavzu oxirida berilgan savol va topshiriqlar bilan ishlash. 2.Darslikdagi”O`zingizni sinang”ruknini daftarga ko`chirib to`ldirib kelish. 3.Darslikda berilgan mustaqil ish topshiriqlarini bajarib kelish 4.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish.
Darsning mavzusi: Ikkinchi jahon urushi Darsning maqsadi: Ta’limiy: O`quvchilarga 2-jahon urushining aholi turmush tarziga ko’rsatgan salbiy ta’siri haqida ma’lumot berish. Tarbiyaviy: O`quvchilarda fashizm g’oyalarining insoniyat boshiga keltirgan ofatlari va yot g’oyalarga berilmaslik tushshunchalarini shakllantirish. Kompetensiyalar: O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi, Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasini rivojlantirish, Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish kompetensiyasini shakllantirish Rivojlantiruvchi: O’quvchilarda urushga nafrat, tinchlik uchun kurashish g’oyalarini rivojlantirish. Dars turi: aralash Dars uslubi: og`zaki, yozma Dars usuli: test, og`zaki bayon, savol-javob, “Guurhlar ishi”, “Bingo mashqi” Dars jihozi: darslik, bukletlar, xarita, mavzuga doir atama, tushunchalar yozilgan kartotekalar Darsning texnologik xaritasi: I.Tashkiliy qism 2 daqiqa II.Uy vazifasini tekshirish 8 daqiqa III.Yangi mavzu mazmunini yoritish 17 daqiqa IV.Yangi mavzuni mustahkamlash 12 daqiqa V.O’quvchilarni baholash 4 daqiqa VI.Uyga vazifa berish 2 daqiqa
A.20 million B.14 million C.10 million D.22 million 2.Rossiya podshosi Nikolay II farmoniga ko'ra, qaysi yilda Turkistonning erkak aholisi mardikorlikka safarbar etila boshlagan? A.1914-yilda B.1917-yilda C.1918-yilda D.1916-yilda 3.Mardikorlikka olishga qarshi Jizzaxdagi qo'zg'olonga kimlar rahbarlik qilganlar? A.Rizvonbibi Ahmadjonova va Nazirxo'ja Abdusalomov B.Abdurahmon jevachi va Polvonniyoz C.Polvonniyoz va Nazirxo'ja Abdusalomov D.Nazirxo'ja Abdusalomov va Abdurahmon jevachi 4.Rizvonbibi Ahmadjonova qayerdagi qo'zg'olonchilarning faollaridan bo'lgan? A.Jizzax B.Toshkent C.Rossiya D.O'ratepa
O`quvchilar guruhlarga bo`linadi va ularga alohida topshiriqlar beriladi. O`quvchilar darslikdan foydalangan holda kichik mavzulard oid ma`lumotlarni aytadilar. Bunda guruh a`zolarining barchasi ishtirok etishiga alohida e`tibor berish kerak. Ikkinchi jahon urushining sabablari. 1933-yilda Germaniyada nemislarning boshqa xalqlar ustidan hukmronlik qilishini da'vo qiluvchilar hokimiyat tepasiga kelishdi. Ularning yo'lboshchisi Adolf Gitler mamlakatda o'zining yakka hukmronligin io'rnatdi. U o'zoldiga Birinchi jahon urushidagi mag'lubiyat uchun g'oliblardan o'cholish, dunyoni qayta bo'lish, butun Yevropani bo'ysundirish, so'ngra dunyoda hukmron bo'lib olish maqsadini qo'ydi. Bu mudhish maqsadni ro'yobga chiqarish uchun zo'r berib yangi urushga tayyorgarlik ko'rdi. Italiyava Yaponiya bilan o'zaro ittifoq tuzdi. Tez orada o'z maqsadlarini ro'yobga chiqarishga kirishdi. Chunonchi, 1939-yilning 1-sentabrida Germaniya Polshaga hujum qildi. Bunga javoban Buyuk Britaniya va Fransiya Germaniyaga qarshi urush e'lon qildilar. Shu tariqa Ikkinchi jahon urushi boshlanib ketdi. Angliya, Fransiya va sobiq SSSR o‘zaro qarama-qarshiliklar va ishonehsizliklar tufayli urushning oldini ola olmadilar. Urushning borishi. Urush boshlangach, Germaniyajudaqisqa vaqt ichida Angliya va sobiq SSSRdan tashqari deyarli butun Yevropani zabt etdi. 1940-yilda hatto Fransiyani ham tor-mor etdi. Uning navbatdagi maqsadi Buyuk Britaniya va sobiq Sovet Ittifoqini bo'ysundirish edi. Biroq, Buyuk Britaniyaning harbiy-dengiz floti va harbiy havo kuchlari qudratli bo'lganligi uchun uni bosib ololmadi. Shuning uchun Gitler avval sobiq Sovet Ittifoqini bosib olishga qaror qildi va 1941-yilning 22-iyunida unga hujum qildi. Dekabr oyida esa Yaponiya Tinch okeanida AQSHga qarshi urush harakatlarini boshlab yubordi. Gitler Sovet Ittifoqini juda qisqa vaqt ichida zabt etishni rejalashtirgan edi. Germaniya qo'shini dastlab shiddat bilan birin-ketin zafar quchib olg'a siljidi. Sobiq Sovet Ittifoqi poytaxti Moskva shahrining bosib olinishiga oz qoldi. Biroq sobiq Sovet Ittifoqi qo'shini mardonavor qarshilik ko'rsatdi. Natijada Gitlerning Sovet Ittifoqini qisqa muddat ichida bosib olish rejasi barbod bo'ldi. Tarkibida o'zbekistonlik jangchilar ham bo'lgan sobiq Sovet Ittifoqi qo'shinining qaqshatqich zarbalari ostida Germaniya qo'shini chekinishga majbur bo'ldi. Ayni paytda sobiq Sovet Ittifoqi, AQSH va Buyuk Britaniya Germaniyaga qarshi urushda o'zaro hamkorlik qilish haqida kelishuvga erishdilar. Shu tariqa Gitler Germaniyasiga qarshi ittifoq vujudga keldi. AQSH va Buyuk Britaniyaning birlashgan qo'shini Germaniyaning ittifoqchisi Italiyani taslim bo'lishga majbur etdi. Sobiq Sovet Ittifoqi qo'shini 1944- yilda o'z hududidan Germaniya qo'shinini butunlay quvib chiqardi. Ittifoqchi davlatlarning Germaniyani taslim etishi muqarrar bo'lib qoldi. 1945- yilda Adolf Gitler va uning ayrim safdoshlari o'z jonlariga qasd qildilar. Nihoyat, 1945-yilning 8-may kuni Germaniya ittifoqchi davlatlar oldida so'zsiz taslim bo'ldi. Bu haqda tegishli hujjat ham imzolandi. Sobiq Sovet Ittifoqi hukumati fashistlar Germaniyasi ustidan qozonilgan g'alaba sharafiga 9-may kunini «G'alaba kuni» deb e'lon qildi. 2-sentabr kuni Yaponiyaning taslim bo'lganligi haqidagi hujjat imzolandi. Shu tariqa Ikkinchi jahon urushi uni boshlagan davlatlarning mag'lubiyati bilan tugadi. Urushning fojiali oqibatlari. Ikkinchi jahon urushi urushlar tarixidagi eng dahshatli urush bo'ldi. Urushda 60 dan ortiq davlat qatnashdi. Olti yil ichida 60 mln.dan ortiq kishi halok bo'ldi. 90 mln.dan ortiq kishi esa yarador va mayib-majruh bo'lib qoldi. Gitlerchilar o'zlari bosib olgan hududlarda nafaqat katta yoshdagilarni, hatto bolalarni ham ishlatis huchun olib ketishdi. Ular va asir olingan askarlar maxsus lagerlarda saqlandi. Bunday lagerlarda saqlanganlarning 16 mln. nafari azob-uqubatlarda o'lib ketishdi. Ular lagerlardagi maxsus joylarda gaz bilan bo'g'ib o'ldirildi. O'lganlarning jasadlari maxsus olovxonalarda yondirilib, kullari o'g'it o'rnida ishlatildi. Bular insoniyat nima uchun yer yuzida mustahkam tinchlik uchun kurashmog'i kerak, degan savolga javobdir. Jinoyat jazosiz qolmaydi. Yuqorida keltirilgan raqamlar gitlerchilar insoniyatga qarshi sodir etgan mudhish jinoyatlarning ko'rsatkichi edi. Shuning uchun ham 1946-yilda bu jinoyatning omon qolgan aybdorlari ustidan xalqaro sud hukmi o'qildi. Unga ko'ra, jinoyatchilardan 12 nafari o'lim jazosiga hukm qilindi. Qolganlariga uzoq muddatli yoki umrbod qamoq jazosi belgilandi. IV.O`tilgan mavzuni mustahkamlash: ”Guruhlar ishi” 1-guruhga topshiriq: Fashizm nima? 2-guruhga topshiriq: Ikkinchi jahon urushining sabablari. 3-guruhga topshiriq: Urushning fojeali oqibatlari. O`qituvchi o`quvchilar yo`l qo`ygan kamchiliklarni tuzatadi va to`ldiradi. “Bingo mashqi”
1. Ikkinchi jahon urushi qachon bo`lib o`tgan? (1939-1945 yillar) 2. Ikkinchi jahon urushi qancha davom etdi? (6 yil) 3. Ikkinchi jahon urushini boshlagan fashistlarga kim boshchilik qilgan? (Adolf Gitler) 4. Ikkinchi jahon urushiga Ozbekiston qaysi davlat tarkibida qatnashdi? (SSSR) 5. Ikkinchi jahon urushida SSSR qaysi yillarda qatnashgan? (1941-1945 yillar) 6. Ikkinchi jahon urushida qancha kishi halok bo`lgan? (60 mln) 7. Ikkinchi jahon urushida qancha kishi mayib-majruh bo`lgan? (90 mln) 8.Fashistlar germaniyasi qachon taslim bo`ldi? (8-may) 9. Yaponiyaning Xirosima va Nagasaki shaharlariga qachon atom bombasi tashlandi? (6-8 avgust) V. Dars yakunlarini chiqarish. 1.Mavzuga doir asosiy tushunchalarni qisqacha takrorlash. 2.O`quvchilar bergan savollarga javob berish. 3.Baholarni e`lon qilish. VI.Uy vazifasini tushuntirish. 1.Mavzu oxirida berilgan savol va topshiriqlar bilan ishlash. 2.Darslikdagi ”Yodda tuting” ruknini daftarga ko`chirib yozing. 3.Darslikda berilgan mustaqil ish topshiriqlarini bajarib kelish 4.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish. O’IBDO’ ___________________
Darsning mavzusi: Gitler Germaniyasi ustidan qozonilgan g’alabaga O`zbekistonning qo`shgan hissasi Darsning maqsadi: Ta’limiy: O`quvchilarga bu darsda II jahon urushining aholi turmush tarziga ko`rsatgan salbiy ta`siri haqida ma`lumot berish; Tarbiyaviy: O`quvchilarga o`zbek xalqining jasorati haqida ma`lumot berish orqali ularda vatanparvarlik, xalqiga bo`lgan mehr-muhabbat tuyg`ularini shakllantirish Rivojlantiruvchi: O`quvchilarda vatanparvarlik, tinchliksevarlik g`oyalarini rivojlantirish Kompetensiyalar: Tarixiy voqelikni tushunish va uni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasi, Milliy va umummadaniy kompetensiyasi, Kommunikativ kompetensiyani shakllantirish Dars turi: aralash Dars uslubi: og`zaki, yozma Dars usuli: test, og`zaki bayon, savol-javob, “Guruhlar ishi” Dars jihozi: darslik, bukletlar, xarita, mavzuga doir atama, tushunchalar yozilgan kartotekalar Darsning texnologik xaritasi: I.Tashkiliy qism 2 daqiqa II.Uy vazifasini tekshirish 10 daqiqa III.Yangi mavzu mazmunini yoritish 15 daqiqa IV.Yangi mavzuni mustahkamlash 12 daqiqa V.O’quvchilarni baholash 4 daqiqa VI.Uyga vazifa berish 2 daqiqa
1. Ikkinchi jahon urushining boshlanishiga nima sabab bo'ladi? A.Germaniya fashistlarining dunyoga hukmron mavqega ega bo'lishga urinishi B.Rossiyaning Germaniyaga bo'ysunmay o'zboshimcha mustamlakalarga ega bo'lishga urinishlari C.Fransiya va Rossiya o'rtasida kelib chiqqan o'zaro nizo D.В va С javoblar to'g'ri 2.Gitler boshchiligidagi fashistlar qachon hokimiyatga keladilar? A.1935-yilda B.1929-yilda C.1932-yilda D.1933-yilda 3.1939-yil 1-sentabrda qanday voqea ro'y berdi? A.Angliya va Fransiya Rossiyaga qarshi urush e'lon qiladilar B.German iya Polshaga hujum qiladi C.Angliya Rossiyaga qarshi urush e'lon qiladi D.Yaponiya AQSHga qarshi hujum boshlaydi 4.Urush boshlangan, Germaniya juda qisqa vaqt ichida ... va ...dan tashqari deyarli butun Yevropani zabt etdi. A.Angliya, Fransiya B.Fransiya, Polsha C.Angliya, Sobiq SSSR D.Yaponiya, AQSH 5.Qaysi davlat 1944-yilda Germaniya lashkarlarini o'z hududidan butunlay quvib chiqaradi? A.AQSH B.Fransiya C.Angliya D.Sobiq SSSR 6.1945-yilning qaysi sanasida Germaniya ittifoqchi davlatlar oldida so'zsiz taslim bo`ladi? A.22-iyun B.8-may C.9-may D.2-sentabr 7.AQSH qachon Yaponiyaning Xirosima va Nagasaki shaharlariga mutlaqo yangi qurol — atom bombasini tashlaydi? A.1945-yil sentabr oyida B.1945-yil avgust oyida C.1945-yil may oyida D.1945-yil iyun oyida 8.Ikkinchi jahon urushi necha yil davom etgan? A. 8 yil B. 7 yil C.6 yil D. 4 yil 9.Ikkinchi jahon urushida hammasi bo'Iib qancha odam yarador va mayib-majruh bo'Iib qolgan? A.60 mln. dan ortiq kishi B.70 mln. ga yaqin kishi C.90 mln. ga yaqin kishi D.90 mln. dan ortiq kishi III.Yangi mavzu ustida ishlash. O'zbekiston xalqining mehnat jasoratlari. Ikkinchi jahon urushi yillarida O'zbekiston hali sobiq Sovet Ittifoqi tarkibida edi. Binobarin, 1941-yilning 22-iyunida Gitler Germaniyasi sobiq Sovet Ittifoqiga hujum qilgach, O'zbekiston ham urushga tortildi. Shunday bo'lsa-da, O'zbekiston frontni zarur qurol-yarog', o'q-dori, oziq-ovqat va kiyim-kechak bilan ta'minlab turdi. Urushda O'zbekistondan 1 million 500 mingdan ortiq jangchi qatnashdi. Aholidan yig'ilgan pul mablag'lari mamlakat mudofaa jamg'armasiga topshirildi. Sobiq Sovet Ittifoqi hukumati Germaniya bosib olishi mumkin bo'lgan hududlarda joylashgan sanoat korxonalarining yuzdan ortig'ini O'zbekistonga ko'chirdi. O'zbekiston ishchilarining fidokorona mehnatlari evaziga ko'chirib keltirilgan korxonalar qisqa muddatlarda qayta qurildi va front uchun zarur mahsulot ishlab chiqara boshladi. 280 ta yangi korxona ham qurildi. O'zbekiston urush yillarida frontga 2100 ta samolyot, 1700 donadan ortiq samolyot motori, 2 million-dan ortiq aviabomba, 330 ming dona parashyut va boshqa qurol-yarog' hamda harbiy anjomlar yetkazib berdi. O'zbekiston fabrikalari esa askarlarni issiqkiyim-kechaklar bilan ta'minlash ishiga katta hissa qo'shdi. Qishloq mehnatkashlarining jasorati. O'zbekistonning qishloq aholisi esa frontni zarur oziq-ovqat va kiyim-kechak bilan ta'minlashda ulkan fidoyilik ko'rsatdi. Erkaklar urushga safarbar etilgani uchun qishloq xo'jaligida ishchi kuchi yetishmay qoldi. Ularning o'rnini ayollar va bolalar egallashdi. Qishloq mehnatkashlari og'ir qiyinchiliklarni mardona yenga oldilar. Boshqa qishloq xo'jalik mahsulotlarini ishlab chiqarish ham ko'payib bordi. Xalqimiz ana shunday og'ir vaziyatda kunni kun, tunni tun demasdan, mashaqqatli mehnat qilib, front uchun, g'alaba uchun munosib hissa qo'shdilar. Ulkan saxovat. Gitler Germaniyasiga qarshi kurashda O'zbekiston aholisi ham ulkan saxovat ko'rsatdi. Chunonchi, ular mamlakat mudofaa jamg'armasiga 650 mln. so'mdan ziyod pul, 55 kgga yaqin tilla va boshqa qimmatbaho buyumlar topshirdilar. Bu mablag'ga front uchun bronepoyezd, tank va samolyotlar yasaldi va ular frontga jo'natildi. Sobiq Sovet Ittifoqi hukumati mamlakat hududining urush harakatlari ketayotgan joylarida yashovchi tinch aholining bir qismini mamlakat ichkarisiga ko'chirdi. Shulardan bir milliondan ortig'i O'zbekistonga keltirildi. O'zbekiston xalqi ularni do'stona kutib oldi. Ularga g'amxo'rlik ko'rsatdi va yashash uchun o'z uyidan joy berdi. Oziq-ovqati va kiyim-kechagini ular bilan baham ko'rdi. Ko'chirib kelingan bolalarning asosiy qismi bolalar uylariga joylashtirildi. Besh yarimmingdan ortig'ini esa bag'rikeng, saxovatpesha o'zbek xonadonlari farzandlikka oldilar. Bunday saxovatpesha o'zbek xonadonlaridan biri toshkentlik Shomahmudovlar oilasi edi. Bu oila turli millatga mansub 16 nafar bolani farzandlikka oldi. Ularni parvarishlab, tarbiyalab voyaga yetkazdi. Bu hodisa o'zbek xalqi bag'rikengligi, saxovatpeshaligining yorqin namunasi edi. O'zbekistonlik askarlarning frontdagi jasoratlari. Ikkinchi jahon urushi frontlariga yuborilgan bir yarim milliondan ko'proq o'zbekistonlik askarlar dushmanga qarshi mardona jang qildilar. Gitler Germaniyasining hujumini birinchilardan bo'lib qarshi olgan Germaniyaga chegaradosh Brest qal'asi bo'ldi. Qal'ani himoya qilganlar orasida o'zbekistonliklar ham bor edi. Ular boshqa millat vakillari bilan yelkama-yelka turib bir oy davomida qal'ani qahramonlarcha himoya qildilar. O'zbekistonliklar Ikkinchi jahon urushining qaysi frontida bo'lmasin shu tariqa mardlarcha jang qildilar. Bizning ota-bobolarimiz beshafqat jang maydonlarida mardlik va matonat ko'rsatgani uchun ularning 338 nafari «Sovet Ittifoqi Qahramoni» unvoniga sazovor bo'lgan. Ikkinchi jahon urushi yillarida 500 mingga yaqin o'zbekistonlik askar halok bo'ldi. 60 mingdan ortiq askar esa nogiron, mayib-majruh bo'lib qoldi. Xotira abadiydir. Prezident Islom Karimovning tashabbusi bilan Ikkinchi jahon urushi frontlarida halok bo'lganlarning xotirasini abadiylashtirish uchun 1998-yilda O'zbekistonda Gitler Germaniyasi ustidan qozonilgan g'alaba kuni--9-may umummilliy «Xotira va qadrlash kuni» deb belgilandi. 1999-yilda Toshkentning Bosh maydoni – Mustaqillik maydoni yonida «Xotira maydoni» majmuasi bunyod etildi. Bu yerdagi yodgorlik devorlariga kitob betlari shakli o'rnatildi. Ularga Ikkinchi jahon urushida halok bo'lgan o'zbekistonlik askarlarning nomlari bitildi. Majmuada «Motamsaro ona» haykali ham o'rnatilgan. Haykalda urushda o'z farzandini yo'qotgan onaning g'am-g'ussasi aks etgan. Haykal yonida urushda halok bo'lganlar xotirasi uchun mangu olov yonib turadi. O`quvchilar to`rt guruhga bo`linadi va ularga topshiriqlar beriladi. Har bir guruh topshirig`ini darslikdan foydalangan holda vatmanga yozadi. ”Guruhlar ishi” 1-guruhga topshiriq: Urush qay holatda boshlandi? 2-guruhga topshiriq: Ikkinchi jahon urushi O`zbekistonga qanday ta`sir ko`rsatdi? 3-guruhga topshiriq: Nima uchun o`zbek xalqi ham urush harakatlariga jalb etildi? 4-guruhga topshiriq: Mamlakatimizda Ikkinchi jahon urushida halok bo`lganlarning xotirasini abadiylashtirish qanday amalga oshirilmoqda? O`qituvchi o`quvchilar yo`l qo`ygan kamchiliklarni tuzatadi va to`ldiradi. IV.O`tilgan mavzuni mustahkamlash: Savol-javob o`tkaziladi: 1.Ikkinchi jahon urushiga O`zbekistondan jami qancha jangchi yuborilgan? J:1mln 400 mingdan ortiq. 2. O'zbekiston urush yillarida frontga qancha samolyot va samolyot motori yetkazib bergan? J: 2100 ta samolyot, 1700 donadan ortiq samolyot motori. 3.Urush davrida frontga ketgan ishchilar o`rniga kimlar ishlagan? J: Ayollar va bolalar. 4.Urush yillarida jami qancha paxta va don yetishtirildi? J: 4 million tonnadan ortiq paxta, 5 million tonnadan ortiq don yetishtirildi 5.Fashizmga qarshi kurashda o‘zbekiston aholisi qanday saxovat ko‘rsatgan? J: 650 mln. so‘mdan ziyod pul va 55 kg ga yaqin til la va boshqa qimmatbaho buyumlar topshirganlar. 6.Urush ketayotgan yerlardan O`zbekistonga qancha kishi keltirilgan? J: Bir mln dan ortiq. 7.Shomahmudovlar oilasi qancha bolani qaramog`iga olgan? J: 16 nafar. 8.II jahon urushida qancha O`zbekistonlik jangchi halok bo`ldi? J: 400 mingga yaqin. 9.Toshkentda “”Xotira maydoni Qachon barpo etildi? J:1999-yil.
1.Mavzuga doir asosiy tushunchalarni qisqacha takrorlash. 2.O`quvchilar bergan savollarga javob berish. 3.Baholarni e`lon qilish. VI.Uy vazifasini tushuntirish. 1.Mavzu oxirida berilgan savol va topshiriqlar bilan ishlash. 2.Darslikdagi”O`zingizni sinang”ruknini daftarga ko`chirib to`ldirib kelish. 3.Darslikda berilgan mustaqil ish topshiriqlarini bajarib kelish 4.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish.
Darsning mavzusi: Takrorlash Darsning maqsadi: Ta’limiy: O`quvchilarning bu darsda jahon urushlari, ularning fojeali oqibatlari, insoniyatga yetkazgan behisob zarari haqidagi bilimlari yanada boyiydi. Tarbiyaviy: O`quvchilar insonning Vatan tinchligi uchun qilgan xizmatlari hech qachon unutilmasligini tushunadilar. Rivojlantiruvchi: Mustaqillikni mustahkamlash, Vatan -yurt tinchligi uchun doim tayyor turish, uning ravnaqi uchun harakat qilish, tinchlikni asrab-avaylash lozimligini anglab yetadilar. Kompetensiyalar: O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi, Kommunikativ kompetensiyani, Tarixiy voqelikni tushunish va uni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasini shakllantirish. Dars turi: mustahkamlash Dars uslubi: og`zaki, yozma, amaliy Dars usuli: savol-javob, jadvalli test, test, “Guruhlar ishi”, yakka va jamoada ishlash. Dars jihozi: darslik, xarita, test varaqalari, mavzuga doir atama, tushunchalar yozilgan kartotekalar Darsning texnologik xaritasi: I.Tashkiliy qism 2 daqiqa II. Yangi mavzu mazmunini yoritish 10 daqiqa III.Yangi mavzuni mustahkamlash 25 daqiqa IV.O’quvchilarni baholash 6 daqiqa V.Uyga vazifa berish 2 daqiqa Darsning borishi: I.Tashkiliy qism. O’quvchilar bilan salomlashish, davomadni aniqlash, sinfda ishchi muhitini yaratish, dunyoda va O`zbekistonda yuz bergan muhim yangiliklardan qisqacha xabarlar berish. II. Yangi mavzu bayoni: O`qituvchi bugungi dars uchun tayyorlab qo`ygan rasmlar, testlar, tarqatma materiallar, darslarda berilgan qo`shimcha manbalar asosida IX bobda berilgan mavzularni takrorlaydi va o`quvchilar bilimini aniqlaydi. III.O`tilgan mavzuni mustahkamlash: O`quvchilar bilan guruhda va yakka tartibda ishlash mumkin. Buning uchun tarqatma material berish mumkin. 1- usul: Guruhlar bilan ishlash: 1-guruhga topshiriq: 1. Qanday sabablar Birinchi jahon urushining yuz berishiga olib kelgan? 2-guruhga topshiriq:2.Urushning kelib chiqishiga asosiy aybdor bo'lgan davlatlar guruhlarini qayd eting. 3-guruhga topshiriq: 3. Urush qanday holatda boshlandi va u qanday yakun topdi? 4-guruhga topshiriq: 4. Urushning natijalari va fojeali oqibatlari haqida nimalarni bilib oldingiz? 2-usul: Quyidagi testlarni yeching: 1. Birinchi jahon urushi qachon bo’lib o’tdi? A.1914-yil, 1916-yil B.1914-yil, 1918-yil C.1914-yil, 1920-yiI D.1914-yil, 1922-yil 2."Uchlar ittifoqi" deb atalgan ittifoq qaysi davlatlarni birlashtirgan? A.Germaniya, Fransiya va Italiya B.Germaniya, Rossiya va Italiya
3."Antanta" deb atalgan ittifoqga qaysi davlatlar birlashgan? A.Angliya, Fransiya va Italiya B.Angliya, Rossiya va Italiya C.Fransiya, Avstriya-Vengriya va Rossiya D. Angliya, Fransiya va Rossiya 4.Birinchi jahon urushi dunyodagi nechta davlatni o'z domiga tortgan edi? A.20 dan oitiq B.38 ta C.30 dan ortiq D.28 ta 5.Birinchi jahon urushi qaysi davlatning taslim bolishi bilan nihoyasiga yetadi? A.Fransiya B.Angliya C.Rossiya D.Germaniya 6.Romanovlar sulolasi Rossiyada qancha vaqt hukmronlik qilgan? A.ikki yuz yildan ortiq B.uch yuz yildan ortiq C.ikki yuz yilga yaqin D.uch yuz yilga yaqin 7.Romanovlar sulolasining hukmronligi qachon barham topgan? A.1914-yilda B.1917-yilda C.1918-yilda D.1916-yilda 8.Birinchi jahon urushida qancha kishi halok bo'lgan? A.20 million B.14 million C.10 million D.22 million 9.Birinchi jahon urushidan so'ng qancha kishi yarador, mayib-majruh bo'Iib qolgan?
10. Ikkinchi jahon urushining boshlanishiga nima sabab bo'ladi? A.Germaniya fashistlarining dunyoga hukmron mavqega ega bo'lishga urinishi B.Rossiyaning Germaniyaga bo'ysunmay o'zboshimcha mustamlakalarga ega bo'lishga urinishlari C.Fransiya va Rossiya o'rtasida kelib chiqqan o'zaro nizo D.В va С javoblar to'g'ri 11.Gitler boshchiligidagi fashistlar qachon hokimiyatga keladilar? A.1935-yilda B.1929-yilda C.1932-yilda D.1933-yilda 12.1939-yil 1-sentabrda qanday voqea ro'y berdi? A.Angliya va Fransiya Rossiyaga qarshi urush e'lon qiladilar B.German iya Polshaga hujum qiladi C.Angliya Rossiyaga qarshi urush e'lon qiladi D.Yaponiya AQSHga qarshi hujum boshlaydi 13.Qaysi davlat 1944-yilda Germaniya lashkarlarini o'z hududidan butunlay quvib chiqaradi? A.AQSH B.Fransiya C.Angliya D.Sobiq SSSR 14.Ikkinchi jahon urushi necha yil davom etgan? A. 8 yil B. 7 yil C.6 yil D. 4 yil 15.Ikkinchi jahon urushida hammasi bo'Iib qancha odam yarador va mayib-inajruh bo'Iib qolgan? A.60 mln. dan ortiq kishi B.70 mln. ga yaqin kishi C.90 mln. ga yaqin kishi D.90 mln. dan ortiq kishi 3-usul: Savollarga javob bering. 1.Ikkinchi jahon urushiga O`zbekistondan jami qancha jangchi yuborilgan? J:1mln 400 mingdan ortiq. 2. O'zbekiston urush yillarida frontga qancha samolyot va samolyot motori yetkazib bergan? J: 2100 ta samolyot, 1700 donadan ortiq samolyot motori. 3.Urush davrida frontga ketgan ishchilar o`rniga kimlar ishlagan? J: Ayollar va bolalar. 4.Urush yillarida jami qancha paxta va don yetishtirildi? J: 4 million tonnadan ortiq paxta, 5 million tonnadan ortiq don yetishtirildi 5.Fashizmga qarshi kurashda o‘zbekiston aholisi qanday saxovat ko‘rsatgan? J: 650 mln. so‘mdan ziyod pul va 55 kg ga yaqin til la va boshqa qimmatbaho buyumlar topshirganlar. 6.Urush ketayotgan yerlardan O`zbekistonga qancha kishi keltirilgan? J: Bir mln dan ortiq. 7.Shomahmudovlar oilasi qancha bolani qaramog`iga olgan? J: 16 nafar. 8.II jahon urushida qancha O`zbekistonlik jangchi halok bo`ldi? J: 400 mingga yaqin. 9.Toshkentda “”Xotira maydoni Qachon barpo etildi? J:1999-yil.
1.O`quvchilar bergan savollarga javob berish. 2.Baholarni e`lon qilish.
1.O’tilganlarni takrorlash. 2.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish. 3. Yangi mavzu bilan tanishib kelish O’IBDO’ ______________. _______2020. TARIXDAN HIKOYALAR 57-dars
Darsning mavzusi: Birlashgan millatlar tashkiloti Darsning maqsadi: Ta’limiy: O`quvchilarga jahon hamjamiyatining dunyoda tinchlik o`rnatish borasidagi harakatlari haqida ma`lumot berish; Tarbiyaviy: O`quvchilarda har doim tinchlik va taraqqiyot uchun kurashish g`oyasini shakllantirish; Rivojlantiruvchi: O`quvchilarda o`z fikrlarini erkin bayon qilish ko`nikmasini rivojlantirish Kompetensiyalar: Milliy va umummadaniy kompetensiyasi, Kommunikativ kompetensiyani, Tarixiy manba va adabiyotlar bilan ishlash kompetensiyasini shakllantirish. Dars turi: aralash Dars uslubi: og`zaki, yozma Dars usuli: “Aqliy hujum”, og`zaki bayon, savol-javob, “Bingo mashqi” Dars jihozi: darslik, bukletlar, xarita, mavzuga doir atama, tushunchalar yozilgan kartotekalar Darsning texnologik xaritasi: I.Tashkiliy qism 2 daqiqa II.Uy vazifasini tekshirish 10 daqiqa III.Yangi mavzu mazmunini yoritish 15 daqiqa IV.Yangi mavzuni mustahkamlash 13 daqiqa V.O’quvchilarni baholash 3 daqiqa VI.Uyga vazifa berish 2 daqiqa
Test sinovi: 1. Ikkinchi jahon urushiga O'zbekistondan qancha jangchi yuborilgan? A.1 mln. 400 mingdan ortiq B.1 mln. 200 mingga yaqin C.1 mln. 300 mingdan ortiq D.1 mln. 250 mingdan ortiq
A) 3, 4 B) 4, 4,5 C) 5, 6 D) 4, 5 3.O'zbekiston Ikkinchi jahon urushi yillarida frontga 2 milliondan ortiq ... yetkazib bergan edi. A.parashut B.samolyot C.aviabomba D.samolyot motori 4.Brest qal'asi hozirgi qaysi davlat hududida joylashgan? A.AQSH B.Belorussiya C.Germaniya D.Moskva 5.Sobiq SSSR hukumati mamlakat hududining urush kechayotgan joylarida yashovchi aholining bir qismini mamlakat ichkarisiga ko'chirgan. Shulardan qanchasi O'zbekistonga keltirilgan? A.1 mln. dan ortiq B.1 mln. ga yaqin C1.5 mln. dan ortiq D.2 mln. dan ortiq 6.Poytaxtimizdagi "Xotira maydoni" qachon bunyod etilgan? A.1998-yilda B.1999-yilda C.2001-yilda D.2000-yilda 7.Ikkinchi jahon urushi yillarida o'zbekistonlik qancha jangchi halok bo'lgan? A.500 mingdan ortiq B.400 mingga yaqin C.1 mln.ga yaqin D.400 mingga yaqin 8.Bag'rikeng, saxovatpesha o'zbekistonlik ... oilasi turli xil inillatga mansub 14 bolani tarbiyaga olgan edilar. A.Mahmudovlar B.Shomahmudovlar C.Shomuhamedovlar D.Muhammedovlar 9.Ikkinchi jahon urushi yillarida O'zbekistonda qancha korxona qurilgan? A) 100 ta B) 200 ga yaqin C) 280 ta D) 300 dan ortiq 10.1941-yilning dekabr oyida A.Fransiya AQSHga qarshi urush harakatlarini boshlab yuborgan B.Rossiya AQSHga qarshi urush harakatlarini boshlab yuborgan C.Fransiya Rossiyaga qarshi urush harakatlarini boshlab yuborgan D.Yaponiya AQSHga qarshi urush harakatlarini boshlab yuborgan 11.Ikkinchi jahon urushida qancha davlat qatnashdi? A) 50 ta B) 60 ta C) 40 ta D) 65 ta
1.Birlashgan Millatlar Tashkiloti haqida eshitganmisiz? 2.U haqida qanday ma`lumotlarni bilasiz?
urushiga yo'l qo‘yib bo'lmasligi haqida xulosa chiqardi. Agar yangi urush bo'ladigan bo`lsa shubhasiz unda avvalgisidan ham dahshatli qirg‘in ro‘y berardi. Shuning uchun ham davlat arboblari urushdan zarur xulosa chiqarib kelajak haqida qayg‘urishga, bundan keyin jahon urushi bo‘lishiga yo‘l qo'ymaslikka qaror qilganlar. Ular yer yuzida mustahkam tinchlik o‘rnatish uchun barcha davlatlarning harakatini birlashtirishg xizmat qiluvchi xalqaro tashkilot tuzishga ahd qilganlar. BMTning tuzilishi. Tez orada bunday xalqaro tashkilot tuzildi. U Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) deb ataldi.BMT qarorgohi AQSHning Nyu-York shahrida joylashdi. BMTga Bosh kotib rahbarlik qiladi Dunyoning qaysi bir burchagida bo‘lmasin, umumiy tinchlikni xavf ostiga qo‘yadigan vaziyat yuzaga kelsa, BMT uni muhokama qiladi va tinchlikni saqlab qolish uchun zarur choralami ko‘radi. Hozirgi kunda dunyoning 200 ga yaqin davlati BMT a’zosidir. Mana, Ikkinchi jahon urushidan keyin o‘tgan yillar davomida BMT Yer yuzida mustahkam tinchlik ishi uchun kurashib kelmoqda. O'zbekiston xalqaro tashkilotlar a'zosi. O'zbekiston 1992-yilning 2-mart kuni Birlashgan Millatlar Tashkilotiga qabul qilindi. Bu voqea O'zbekistonning xalqaro miqyosda tan olinganligini to'la tasdiqladi. Shu kundan e'tiboran O'zbekiston xalqaro hamjamiyatning teng huquqli a'zosiga aylandi. BMT binosi oldida unga a'zo davlatlar bayroqlari qatorida O'zbekiston Respublikasi Davlat bayrog'i ham hilpiray boshladi. Mustaqillikning dastlabki yillaridayoq Toshkentda BMT vakolatxonasi ochildi. O'zbekiston Prezidenti Islom Karimov 1993-yilda BMT Bosh Assambleyasi 48-sessiyasi majlisida ilk bor qatnashdi va nutq so'zladi. Bu tarixiy voqea dunyoga mustaqil O'zbekiston davlati borligini yana bir bor namoyish qildi. Islom Karimov 2010-yilda BMT Bosh Assambleyasining XXI asrning eng dolzarb xalqaro muammolariga bag'ishlangan sessiyasida ham qatnashdi. Prezidentimiz o'z nutqida Bosh Assambleya sessiyasi ishtirokchilari e'tiborini O'zbekistonni tashvishga solayotgan muammolarga qaratdi. O'zbekiston BMT ning qator xalqaro tashkilotlari faoliyatida ham faol qatnashib kelmoqda. Ular ichida Siz YUNESKO va YUNISEF haqida ma'lumotga egasiz. O'zbekiston YUNESKO a'zoligiga qabul qilindi. Avvalgi mavzularda bu tashkilotning O'zbekistonda amalga oshirgan ishlari bilan tanishgansiz. YUNESKO ta'lim, fan va madaniyatni rivojlantirish sohasida xalqaro aloqalarni faollashtirish ishiga katta hissa qo'shgan kishilarni taqdirlash uchun o'z mukofotlarini ham ta'sis etgan. YUNESKO ning qarorgohi Parij shahrida joylashgan. IV.O`tilgan mavzuni mustahkamlash: O`rganilgan mavzuni mustahkamlash uchun suhbat jarayonida quyidagi savollarga javob olinadi: 1.Birlashgan Millatlar tashkiloti qachon tashkil etildi? 2.BMT nima maqsadda tashkil etilgan? 3.BMT bolalar huquqini himoya qilish maqsadida qanday ish;lar olib bormoqda?
1.Mavzuga doir asosiy tushunchalarni qisqacha takrorlash. 2.O`quvchilar bergan savollarga javob berish. 3.Baholarni e`lon qilish. VI.Uy vazifasini tushuntirish. 1.Mavzu oxirida berilgan savol va topshiriqlar bilan ishlash. 2.Darslikdagi”O`zingizni sinang”ruknini daftarga ko`chirib to`ldirib kelish. 3. BMT ramzini chizib kelish. 4.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish. O’IBDO’ _______________
Darsning mavzusi: BMT va dunyo bolalari Darsning maqsadi: Ta’limiy: O`quvchilarga jahon hamjamiyatining dunyoda tinchlik o`rnatish borasidagi harakatlari haqida ma`lumot berish; Tarbiyaviy: O`quvchilarda har doim tinchlik va taraqqiyot uchun kurashish g`oyasini shakllantirish; Rivojlantiruvchi: O`quvchilarda o`z fikrlarini erkin bayon qilish ko`nikmasini rivojlantirish Kompetensiyalar: O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi, Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi, Tarixiy voqelikni tushunish va uni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasini shakllantirish. Dars turi: aralash Dars uslubi: og`zaki, yozma Dars usuli: “Aqliy hujum”, og`zaki bayon, savol-javob, “Bingo mashqi” Dars jihozi: darslik, bukletlar, xarita, mavzuga doir atama, tushunchalar yozilgan kartotekalar Darsning texnologik xaritasi: I.Tashkiliy qism 2 daqiqa II.Uy vazifasini tekshirish 10 daqiqa III.Yangi mavzu mazmunini yoritish 15 daqiqa IV.Yangi mavzuni mustahkamlash 13 daqiqa V.O’quvchilarni baholash 3 daqiqa VI.Uyga vazifa berish 2 daqiqa
1.AQSH nima maqsadda Yaponiyaga atom bombasi tashladi? 2.Atom bombasi haqida nimalarni bilib oldingiz? 3.Yaponiyalik qizcha Sadakoning fojiali taqdiri haqida so'zlab bering. 4.BMT va O'zbekiston hamkorligi haqida so'zlab bering.
Chunki bu qit'alardagi bolalarning hayoti bilan bog'liq muammolar dolzarbligicha qolmoqda. Chunonchi, bolalar o'rtasida o'lim darajasi hamon yuqori, millionlab bolalar to'yib ovqat yeya olmaydi. 130 milliondan ortiq bola esa maktabga qatnamaydi. Bularni hisobga olgan YUNISEF o'z faoliyatini quyidagi yo'nalishlarga qaratdi: --o'limga sababchi bo'ladigan kasalliklar bilan kasallanishning oldini olish uchun bolalarni emlash; --bolalar va onalarni toza ichimlik suvi bilan ta'minlash; --bolalar o'rtasida ochlikka, to'yib ovqat yemaslikka va savodsizlikka qarsh ikurash; --bolalarning ko'r bo'lib qolishiga sabab bo'luvchi «A» vitamini yetishmasligining oldini olish; --«Bola huquqlari to'g'risida» gi xalqaro Konvensiyaning barcha davlatlar tomonidan tasdiqlanishiga erishish. YUNISEF yiliga 3 million bolaning hayotini saqlab qolmoqda. Bugungi kunda YUNISEFga 140 dan ortiq davlat a'zo. O'zbekiston Respublikasi 1994-yilda unga a'zo bo'lib kirdi va u bilan doimiy hamkorlik olib bormoqda. YUNISEF O'zbekiston hukumati bilan bolalarni emlash, vaksinalar yetkazib berish va Orolbo'yi aholisiga yordam ko'rsatish kabi sohalarda hamkorlik qilmoqda. O'zbekistonda bolalar haqida g'amxo'rlik qilish davlat siyosatining asoslaridan birini tashkil etadi. BMT 1989-yilda «Bola huquqlari to'g'risida» deb ataluvchi xalqaro Konvensiyani qabul qildi. Unda 18 yoshgacha bo'lgan fuqarolarning bola hisoblanishi qayd etildi. Shuningdek, BMT a'zolariga bolalarning yashash, tirik qolish va sog'lom rivojlanishini ta'minlash majburiyati yuklatildi. Ayni paytda olalarning ilm olish huquqi kafolatlandi. Bolalardan arzon ishchi kuchi sifatida foydalanish va ularni askarlikka jalb etish ta'qiqlandi. Bolalarni giyohvand moddalar iste'mol qilishdan saqlash choralarini ko'rish majburiyati yuklatildi. O'zbekiston Respublikasi ham bu Konvensiyaga qo'shildi. 2007- yilda esa «Bola huquqlarining kafolatlari to'g'risida» gi O'zbekiston Respublikasi qonuni qabul qilindi. Bu qonun 18 yoshgacha bo'lgan O'zbekiston fuqarolarining manfaatini himoya qilib kelmoqda. YUNISEF mablag'i. A'zo davlatlar har yili tashkilot hisobiga ma'lum miqdorda mablag' ajratadilar. Shuningdek, ayrim shaxslarning xayr-ehsoni hisobiga ham mablag' to'planadi. Bundan tashqari, Jamg'arma har yili o'zining ramzi tushirilgan millionlab ochiq tabrik jild xatlarini sotish orqali ham mablag' to'playdi. Ochiq tabrik jildxati sotish qanday qilib rasm bo'lgan? 1949-yil... Jamg'arma Chexiya bolalariga yordam ko'rsatmoqda edi. Yordam ko'rsatilayotgan bolalar orasida rasm chizishga juda iqtidorli 7 yoshli Yitka Samkova ham bor edi. Jamg'arma yordamidan quvongan Yitka (uning sinfdoshlari ham behad xursand edilar) oyna parchalariga Jamg'arma uchun rangli rasmlar chizib beradi. Sinf o'qituvchisi Yitkaning chizgan rasmlarini Chexiya poytaxti Pragada joylashgan Jamg'arma qarorgohiga jo'natadi. Bu rasmlar Jamg'arma xodimlariga juda yoqib qoladi. Ular rasmlarni Nyu-York shahriga yuboradilar. Jamg'arma xodimlari Yitka rasmlari tasviri tushirilgan ochiq tabrik jildxatlari tayyorlashga qaror qiladilar va ularni Iso payg'ambar tug'ilgan kuni-Rojdestvo bayrami munosabati bilan butun dunyoda sotilishini tashkil etadilar. Bu tadbir Jamg'armaga katta daromad keltiradi. Keyinchalik, har yili bunday ochiq jildxatlar sotish an'anaga aylanadi. IV.O`tilgan mavzuni mustahkamlash: O'zingizni sinang ♦BMT-.... ♦YUNISEF.... ♦1989-yilda.... Atamalar mazmunini bilib oling: Vaksina – inson tanasining kasallikdan himoyalanish darajasini oshirish maqsadida emlash uchun ishlatiladigan dori. Jamg'arma – ma'lum bir faoliyat turiga, kishilarning muayyan guruhiga yordam berish maqsadida tuzilgan tashkilot. Konvensiya – biron-bir maxsus masalaga oid xalqaro shartnoma. O`rganilgan mavzuni mustahkamlash uchun suhbat jarayonida quyidagi savollarga javob olinadi: V.Dars yakunlarini chiqarish. 1.Mavzuga doir asosiy tushunchalarni qisqacha takrorlash. 2.O`quvchilar bergan savollarga javob berish. 3.Baholarni e`lon qilish. VI.Uy vazifasini tushuntirish. 1.Mavzu oxirida berilgan savol va topshiriqlar bilan ishlash. 2.Darslikdagi”O`zingizni sinang”ruknini daftarga ko`chirib to`ldirib kelish. 3. YUNISEF ramzini chizib kelish. 4.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish. O’IBDO’ ______________________ _______. 2020. TARIXDAN HIKOYALAR 60-dars
Darsning mavzusi: O`zbekiston mustaqilligining qo`lga kiritilishi Darsning maqsadi: Ta’limiy: O`quvchilar bu darsda yurtimizning mustaqillikka erishganligi, Prezidentlik boshqaruvi va davlat ramzlari haqidagi bilimlarga ega bo`ladilar Tarbiyaviy: O`quvchilar mustaqil yurt farzandlari ekanligidan faxrlanadilar Rivojlantiruvchi: O`quvchilar yurtimizning mustaqilligini asrab-avaylash, ozod va obod qilish uchun intiladilar. Kompetensiyalar: Milliy va umummadaniy kompetensiyasi, Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi, Tarixiy voqelikni tushunish va uni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasini shakllantirish. Dars turi: aralash Dars uslubi: og`zaki, yozma Dars usuli: og`zaki bayon, savol-javob, “Aqliy hujum”, “Guruhlar ishi”, test. Dars jihozi: darslik, bukletlar, xarita, mavzuga doir atama, tushunchalar yozilgan kartotekalar Darsning texnologik xaritasi: I.Tashkiliy qism 2 daqiqa II.Uy vazifasini tekshirish 8 daqiqa III.Yangi mavzu mazmunini yoritish 17 daqiqa IV.Yangi mavzuni mustahkamlash 12 daqiqa V.O’quvchilarni baholash 4 daqiqa VI.Uyga vazifa berish 2 daqiqa
1.BMT ning dunyo bolalari huquqlarini himoya qilish borasidagi faoliyati haqida nimalarni bilib oldingiz? 2.YUNISEF tashkiloti va uning faoliyati haqida so'zlab bering. 3.«Bola huquqlari to'g'risida» gi Konvensiyaning maqsadi nimalardan iborat? 4.O'zbekiston Respublikasi va YUNISEF qaysi yo'nalishlarda hamkorlik qilmoqda?
1.Siz 1-sentabr bayram kuni dam oldingiz.Qachondan boshlab 1-sentabrni bayram kuni sifatida nishonlab kelmoqdasiz? Qaysi qonun bayram qilishingizga asos bo`ldi? 2.”Prezident”, prezigentlik boshqaruvi haqida nimalarni bilasiz? O`qituvchi O`quvchilar mustaqil fikrlarini bayon etishlariga imkoniyat yaratadi. Xulosa chiqarishlariga ko`maklashadi. 2-usul.”Guruhlarda ishlash”. O`quvchilar guruhlarga bo`linadi va topshiriq beriladi, ular vatmanga o`z topshiriqlari bo`yicha ma`lumotlarni yozadilar. 1-guruhga topshiriq: O`zbekiston Respublikasi bayrog`iga qarab, uni ta`riflang. 2-guruhga topshiriq: O`zbekiston Respublikasi gerbiga qarab, uni ta`riflang. 3-guruhga topshiriq: O`zbekiston Respublikasining madhiyasi mazmunini yoriting. 4-guruhga topshiriq: Qoraqalpog`iston Respublikasi va unung ramzlari haqida malumot bering. Guruhlardan bir yoki ikki kishi turib taqdimot qiladi. O`qituvchi o`quvchilar ma`lumotlarini to`ldiradi va xatolarni tuzatadi.
namoyon qilishi lozim edi. Davlatning qiyofasi esa uning ramzlarida aks etadi. Ramzlar davlatning, xalqning o'ziga xos jihatlarini ifodalovchi timsollar bo'lib, davlatni xalqaro miqyosda tanitadi. Uning mustaqil ekanligini namoyish etadi. Davlatlarni bir-biridan farqlantirib turadi. Xalqning o'z taqdirini o'zi belgilash huquqiga ega bo'lganligini anglatadi. O'zida xalqning o'tmishi, buguni va kelajagini, orzu-maqsadlarini aks ettiradi. Shuning uchun O'zbekiston ham qisqa vaqt ichida o'z davlat ramzlarini qabul qilishga kirishdi. Chunonchi, O'zbekiston Respublikasi Davlat bayrog'i 1991-yilning 18-noyabrida, Davlat gerbi 1992-yil 2-iyulda, Davlat madhiyasi esa 1992-yil 10-dekabrda tasdiqlandi. Siz davlatimiz ramzlarining mazmunini ularda aks etgan har bir tasvirning qanday ma'noni anglatishini «Konstitutsiya olamiga sayohat» darslarida bilib olgansiz. Qoraqalpog'iston Respublikasi. O'zbekiston davlat mustaqilligiga erishgach, Qoraqalpog'istonga O'zbekiston tarkibidagi mustaqil Respublika maqomi berildi. O'zbeklar va qoraqalpoqlar asrlar davomida yonma-yon, og'a-inilardek yashab keldilar. Ularning munosabatlari do'stlik va qardoshlikka asoslanadi. Ularning tillari ham bir-biriga yaqin. O'zbekiston tarkibidagi Qoraqalpog'iston Respublikasi o'zining Konstitutsiyasiga, davlat ramzlariga, qonun chiqaruvchi hokimiyatiga va hukumatiga ega. Qoraqalpog'iston Respublikasida qonun chiqaruvchi hokimiyatni Jo'qorg'i Kenges amalga oshiradi. IV.O`tilgan mavzuni mustahkamlash: 1.
6.O'zbekiston Respublikasi Davlat madhiyasi qaysi sanada tasdiqlangan? A.18-noyabrda B.2-iyulda C.29-dekabrda D.10-dekabrda V.Dars yakunlarini chiqarish. 1.Mavzuga doir asosiy tushunchalarni qisqacha takrorlash. 2.O`quvchilar bergan savollarga javob berish. 3.Baholarni e`lon qilish. VI.Uy vazifasini tushuntirish. 1.Mavzu oxirida berilgan savol va topshiriqlar bilan ishlash. 2.Darslikdagi”O`zingizni sinang”ruknini daftarga ko`chirib to`ldirib kelish. 3.Darslikda berilgan mustaqil ish topshiriqlarini bajarib kelish 4.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish. O’IBDO’ ________________
Darsning mavzusi: Takrorlash Darsning maqsadi: Ta’limiy: O`quvchilarning bu darsda 41-45 § larda olingan bilim, ko`nikma va malakalari mustahkamlanadi. Tarbiyaviy: O`quvchilarda guruhlarda ishlash ko`nikmasi shakllanadi, muammolarni tinch yo`l bilan hal qilishga o`rganadilar. Rivojlantiruvchi: O`quvchilarda xalqaro masalalarni hal qilish haqida tasavvurlar hosil bo`ladi, urushga qarshi munosabat rivojlanadi. Dars turi: mustahkamlovchi Dars uslubi: og`zaki, yozma Dars jihozi: darslik, xarita, test varaqalari, mavzuga doir atama, tushunchalar yozilgan kartotekalar Darsning texnologik xaritasi: I.Tashkiliy qism 2 daqiqa II. Yangi mavzu mazmunini yoritish 10 daqiqa III.Yangi mavzuni mustahkamlash 25 daqiqa. IV.O’quvchilarni baholash 6 daqiqa. V.Uyga vazifa berish 2 daqiqa. Darsning borishi: I.Tashkiliy qism. Oquvchilar bilan salomlashish,davomadni aniqlash, sinfda ishchi muhitini yaratish, dunyoda va O`zbekistonda yuz bergan muhim yangiliklardan qisqacha xabarlar berish. II. Yangi mavzu mazmunini yoritish: 1- bosqich. Sinf o`quvchilari ikki guruhga ajratiladi va ularga o`quvchilar nom tanlaydilar, nom tanlashda o`z maqsadlaridan kelib chiqisjlari zarurligi tushuntiriladi. 1- guruh: “Istiqlol” 2- guruh: “Istiqbol” Guruh a`zolari guruh nomini izohlaydilar. Topshiriqlar beriladi: Doska ikki qismga ajratiladi va guruh a`zolari berilgan topshiriqlar bo`yicha ma`lumotlarni doskaga yozadilar. “Istiqlol” guruhiga: Birinchi jahon urushi. “Istiqbol” guruhiga: Ikinchi jahon urushi. O`quvchilar ma`lumot yozish jarayonida qachon, qay tarzda, nima uchunn, kim yoki kimlar, qayerda degan savollarga javob beradilar. 2- bosqich . “Klaster” usuli. Bunda sinf o`quvchilari uchta guruhga bo`linadi (qatorlar bo`lishi ham mumkin), tayyor klaster beriladi, har bir o`quvchi bittadan ma`lumot yozadi va klaster to`ldiriladi. Ish yakunida guruhlardan bir nafar o`quvchi taqdimot qiladi. 
V.Dars yakunlarini chiqarish. 1.O`quvchilar bergan savollarga javob berish. 2.Guruhlar ishlarini baholash. 3.Baholarni e`lon qilish. VI.Uy vazifasini tushuntirish. 1.O`tilganlarni takrorlash. 2.7-nazorat ishiga tayyorlanish. 2.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish. O’IBDO’ __________________ _________.2020. TARIXDAN HIKOYALAR 55-dars
Darsning mavzusi: VII NAZORAT ISHI Darsning maqsadi: Ta’limiy: O`quvchilarning bilim darajasini aniqlash. Tarbiyaviy: O`quvchilar bilimidagi bo`shliqlarni aniqlash Rivojlantiruvchi: O`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish Dars turi: nazorat-sinov Dars uslubi: yozma Dars usuli: savol-javob, jadvalli test Dars jihozi: nazorat daftarlari, darslik, testlar jamlanmasi Darsning texnologik xaritasi: I.Tashkiliy qism 3 daqiqa II.Nazorat ishini bajarish 40 daqiqa III. Uyga vazifa berish 2 daqiqa Darsning borishi: I.Tashkiliy qism: Sinf o`quvchilarining darsga tayyorligini tekshirish, nazorat daftarlarini tarqatish II.Nazorat ishini bajarish: 1.Quyidagi tarixiy shaxslar va ularga berilgan ta`rifni bir-biri bilan muvofiq joylashtiring
1 - D, 2 -E , 3 -A , 4 -B, 5 -C . 2.Quyidagi atamalarni ularning izohi bilan to`g`ri joylashtiring
1 -D , 2 -E , 3 -C , 4 -B, 5 -A . 3.Quyidagi voqealarni ularning sanasi bilan to`g`ri joylashtiring
1-D , 2-A , 3-E , 4 -C, 5 -B . VI.Uy vazifasini tushuntirish. 1.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish. 2.Yangi ”O`zbekiston va jahon” mavzusini o`qib kelish
Darsning mavzusi: O`zbekiston iqtisodiyotidagi yutuqlar Darsning maqsadi: Ta’limiy: O`quvchilar O`zbekiston mustaqillikka erishganidan so`ng, iqtisodiyotning turli sohalaridagi rivojlanishni bilib oladilar. Tarbiyaviy: O`quvchilar O`zbekistonning har tomonlama rivojlanib, go`zallashib borayotganidan faxrlanadilar. Rivojlantiruvchi: O`zbekistonning yanada rivojlanishi, ravnaq topishi uchun o`quvchilar yaxshi bilim olish zarurligini anglab yetadilar. Kompetensiyalar: Milliy va umummadaniy kompetensiyasi, Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi, Tarixiy manba va adabiyotlar bilan ishlash kompetensiyasini shakllantirish. Dars turi: aralash Dars uslubi: og`zaki, yozma Dars usuli: og`zaki bayon, savol-javob, “Aqliy hujum” Dars jihozi: darslik, bukletlar, xarita, mavzuga doir atama, tushunchalar yozilgan kartotekalar Darsning texnologik xaritasi: I.Tashkiliy qism 3 daqiqa II.Uy vazifasini tekshirish 10 daqiqa III.Yangi mavzu mazmunini yoritish 12 daqiqa IV.Yangi mavzuni mustahkamlash 15 daqiqa V.O’quvchilarni baholash 3 daqiqa VI.Uyga vazifa berish 2 daqiqa
G‘alla (bug`doy) xalqi mizning rizq-ro`zi. O‘zbekiston mustamlaka bo‘lgan davrlarda sobiq SSSRni paxta bilan ta’minlab kelgan. O‘zbekistonning paxtasisiz SSSRning to‘qimachilik korxonalari faoliyat ko‘rsata olmagan. O‘zbekiston o‘z aholisi uchun zarur g‘allaning asosiy qismini SSSRdan o‘z paxtasi evaziga olgan. Islom Karimov tashabbusi bilan mamlakatning g‘alla mustaqilligiga erishishi haqida qaror qabul qilindi. Unga ko‘ra Respublikada paxta ekiladigan yer maydonlari qisqartirildi. Paxtadan bo‘shagan yerlarda g‘alla yetishtirila boshlandi. 2003-yilda O'zbekiston g'alla mustaqilligiga erishdi. Shu yili O'zbekiston dehqonlarining fidokorona mehnati tufayli mamlakatimizda 5 mln. 100 ming tonna g'alla yetishtirildi. Bu 1991-yilga nisbatan 5,5 marta ko'p edi. Siz neft nimaligini yaxshi bilasiz. Uning kishilik jamiyati barqarorligi uchun ahamiyati nihoyatda ulkandir.Shuning uchun ham u qora oltin deb ham yuritiladi. Neftdan olinadigan mahsulotlarni ko‘z oldingizga keltiring-a. Bular benzin, kerosin, solarka va boshqa yonilg‘ilardir.1995-yildan O‘zbekiston chetdan neft sotib olishni to'xtatdi. Respublikamiz neft mustaqilligiga erishdi. Farg‘ona va Buxoro neftni qayta ishlash zavodlari Respublikaning neft mahsulotlariga bo‘lgan ehtiyojini qondirib kelmoqda. O‘zbekiston dunyoda o‘zining paxtasi bilan ham mashhur. Respublikamiz dunyoda paxta yetishtirish bo‘yicha oltinchi, uni ehet davlatlarga sotish bo‘yicha esa uchinchi o‘rinda turadi. Paxta qimmatbaho xomashyodir.
1-usul: “Aqliy hujum” 1.G`alla va neft mustaqilligi deganda nimani tushunasiz? Bu mahdulotlarning ijtimoiy hayoyimizda qanday ahamiyati bor? 2.O`zbekistonda qanday zamonaviy sanoat tarmoqlari rivojlanib bormoqda? Har bir o`quvchi o`z fikrini mustaqil bildirishi kerak. O`quvchilarning faol harakat qilishlariga sharoit yaratish zarur. 2-usul: Savol-javob 1.”Iqtisodiyot” deganda nimani tushunasiz? J:Mamlakat aholisini barcha zarur narsalar bilan ta`minlovchi xo`jalik, ishlab chiqarish. 2.”Texnika” bu... J:Inson mehnatini yengillashtiradiganva mehnat unumdorligini oshirishga xizmat qiladigan ishlab chiqarish qurollari,vositalar. 3.”Texnologiya” nima? J:Mahsulot ishlab chiqarishda uni qayta ishlashda va tayyor mahsulot yaratishda qo`llaniladigan usullar. 4.”Yarmarka” bu... J:Tadbirkor va ishlab chiqaruvchilarning ko`rgazmaga qo`yilgan mahsulotlarini ko`tara sotish va sotib olish maqsadida o`tkaziladigan yig`ini. 5.O`zbekistonda qanday yarmarkalar o`tkazib kelinmoqda? J:2005-yildan boshlab “Xalqaro O`zbekiston paxtasi” va poliz mahsulotlari yarmarkalari o`tkazib kelinmoqda. V.Dars yakunlarini chiqarish. 1.Mavzuga doir asosiy tushunchalarni qisqacha takrorlash. 2.O`quvchilar bergan savollarga javob berish. 3.Baholarni e`lon qilish. Iqtidorli o`quvchilarga savol: Nima uchun 2018-yilni “Faol tadbirkorlik va innovatsion g’oyalarni qo’llab-quvvatlash yili” deb e`lon qilindi? VI.Uy vazifasini tushuntirish. 1.Mavzu oxirida berilgan savol va topshiriqlar bilan ishlash. 2.Darslikdagi”O`zingizni sinang”ruknini daftarga ko`chirib to`ldirib kelish. 3.Atamalarni yod olish. 4.Darslikda berilgan mustaqil ish topshiriqlarini bajarib kelish 5.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish. O’IBDO’ _______________ ______. 2020. TARIXDAN HIKOYALAR 62-dars
Darsning mavzusi: Ma`naviy va ma`rifiy yuksalish Darsning maqsadi: Ta’limiy: O`quvchilar bu darsda O`zbekistonda ma`naviy-ma`rifiy yuksalish, ulug` alomalar faoliyati, millatlararo totuvlik, diniy bag`rikenglik haqidagi bilimlarga ega bo`ladilar. Tarbiyaviy: O`quvchilarda bu dars ulug` allomalarga nisbatan beqiyos hurmat, mehr-muhabbat tuyg`ulari, do`stlik, birodarlik tuyg`ularini shakllantiradi Rivojlantiruvchi: O`quvchilarda ma`naviy qadriyatlarga hurmat, buyuk allomalar o`gitlariga sadoqat, turli millatlar bilan do`stlik, birodarlik hissi paydo bo`ladi. Kompetensiyalar: Milliy va umummadaniy kompetensiyasi, Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi, Tarixiy voqelikni tushunish va uni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasini shakllantirish. Dars turi: aralash Dars uslubi: og`zaki, yozma Dars usuli: test, savol-javob, “Tushunchalar tahlili” Dars jihozi: darslik, bukletlar, xarita, mavzuga doir atama, tushunchalar yozilgan kartotekalar Darsning texnologik xaritasi: I.Tashkiliy qism 2 daqiqa II.Uy vazifasini tekshirish 6 daqiqa III.Yangi mavzu mazmunini yoritish 14 daqiqa IV.Yangi mavzuni mustahkamlash 17 daqiqa V.O’quvchilarni baholash 4 daqiqa VI.Uyga vazifa berish 2 daqiqa
A.320 kg. B.225 kg. C.110 kg. D.620 kg. 3.O'zbekiston qachondan boshlab chetdan neft sotib olishni to'xtatdi? A. 2003-yil B.1995-yil C.1998-yil D.2010-yil 4.O'zbekistonda ... bilan hamkorlikda qator neft konlari ishga tushiriladi. A.Xitoy va Yaponiya B.AQSH va Yaponiya C.AQSH va Xitoy D.Yaponiya va Germaniya 5.Mamlakatimizning qaysi viloyatlaridagi neftni qayta ishlash zavodlari Respublikaning neft mabsulotiga bo'lgan chtiyojini qondirib kelmoqda? A.Andijon va Farg'ona B.Farg'ona va Qashqadaryo C.Buxoro va Andijon D.Farg'ona va Buxoro
A.Yaponiya B.AQSH C.Xitoy D.Koreya III.Yangi mavzu bayoni: O`qituvchi darslikdan, rasmlardan, hadislardan foydalangan holda darsni bayon qiladi. Milliy va ma’naviy qadriyatlar asrlar davomida yaratiladi. Ular daw, hayot o‘zgarishi bilan yo‘q bo‘lib ketmaydi. Aksincha, keyingi avlodlar uchun meros bo‘lib qoladi. Keyingi avlodlar esa ularni yanada boyitadi. Ular ham o‘zidan keyingi avlodga meros qilib qoldiradi. O‘zbek xalqi o‘tmishda barcha xalqlar havas qilsa arzigulik qadriyatlar yaratgan. Biroq ularning ko‘pi O‘zbekiston mustamlaka bo‘lgan yillar davomida yerga urilgan edi. Mustaqillikdan so‘ng bu qadriyatlar bosqichma-bosqich tiklana boshlandi.O‘zbek tili - o‘zbek xalqining ona tili, oliy qadriyati. Mustamlaka yillarida u ikkinchi darajali til qatoriga tushirib qo‘yildi. Uning qo‘llanish o‘rni chegaralanib qoldi. Bu hol o‘zbek xalqining milliy g‘ururini kamsitdi. Bu holatga barham berish uchun Islom Karimovning tashabbusi bilan 1989-yildayoq o‘zbek tiliga davlat tili maqomi berildi. Navro‘z bayrami xalqimizning qadimiy qadriyatidir. U qadimda shunday e’zozli bayram bo‘lganki, u nishonlanayotgan kunlarda hatto urushlar to‘xtatilgan. El-yurt osoyishta hayot kechirgan. Islom dinining muborak ikkita asosiy bayrami bor. Ulaming biri Qurbon hayiti (katta hay it), ikkinchisi Ramazon hayitidir (kichik hayit). Ramazon hayiti har yili ramazon oyida musulmonlar 30 kun ro'za tutib bo'lganlaridan so'ng nishonlanadi. O'zbekiston Prezidenti Islom Karimovning tashabbusi bilan 1991-yildan boshlab Qurbon hayiti va 1992-yildan boshlab esa Ramazon hayiti bayram qilinib kelinmoqda. Bu hayitlarning birinchi kuni dam olish kuni deb belgilangan. Fuqarolarimiz har yili ramazon va qurbon hayitlarini emin-erkin bayram qilib kelmoqdalar. V.O`tilgan mavzuni mustahkamlash: Tushunchalar tahlili” usuli. O`quvchilarga 1-2- guruhlarga tushunchalar yozilgan, 3-4- guruhlarga mazmuni yozilgan kartochkalar beriladi.Varaqqa yozilgan ma`lumotlarni o`qib beradilar 1-guruhga topshiriq: 1-kartochka 2-guruhga topshiriq: 2-kartochka 3-guruhga topshiriq: 1-kartochka 4-guruhga topshiriq: 2-kartochka 1-kartochka
2-kartochka
V.Dars yakunlarini chiqarish. 1.Mavzuga doir asosiy tushunchalarni qisqacha takrorlash. 2.O`quvchilar bergan savollarga javob berish. 3.Baholarni e`lon qilish. Iqtidorli o`quvchilarga savol: Ma`naviyatli inson deganda nimani tushunasiz? VI.Uy vazifasini tushuntirish. 1.Mavzu oxirida berilgan savol va topshiriqlar bilan ishlash. 2.Darslikdagi”O`zingizni sinang”ruknini daftarga ko`chirib to`ldirib kelish. 3.Atamalarni yod olish. 4.Darslikda berilgan mustaqil ish topshiriqlarini bajarib kelish O’IBDO’ _____________
Darsning mavzusi: O`zbekiston va jahon Darsning maqsadi: Ta’limiy: O`quvchilar bu darsda O`zbekistonning jahonda tutgan o`rni, boshqa davlatlar tomonidan tan olinishi va hamkorligiga oid bilimlarga ega bo`ladilar. Tarbiyaviy: O`quvchilarda O`zbekistonning Yevropa va Osiyo davlatlari bilan suveren tengligi, hamjihatligidan faxrlanish tuyg`usi hosil bo`ladi. Rivojlantiruvchi: O`quvchilar O`zbekistonni jahonga tanitish uchun ko`proq ilm olish kerakligini tushunib yetadilar. Kompetensiyalar: Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi, Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish kompetensiyasi, Kommunikativ kompetensiyani shakllantirish Dars turi: aralash Dars uslubi: og`zaki, yozma Dars usuli: og`zaki bayon, “Guruhlar ishi”, savol-javob. Dars jihozi: darslik, bukletlar, xarita, mavzuga doir atama, tushunchalar yozilgan kartotekalar Darsning texnologik xaritasi: I.Tashkiliy qism 2 daqiqa II.Uy vazifasini tekshirish 8 daqiqa III.Yangi mavzu mazmunini yoritish 12 daqiqa IV.Yangi mavzuni mustahkamlash 17 daqiqa V.O’quvchilarni baholash 4 daqiqa VI.Uyga vazifa berish 2 daqiqa
1.
6.O'zbekiston Respublikasi Davlat madhiyasi qaysi sanada tasdiqlangan? A.18-noyabrda B.2-iyulda C.29-dekabrda D.10-dekabrda III.Yangi mavzu bayoni: O`qituvchi proyektor orqali yoki sharoitga qarab , darslikdagi rasmlardan foydalanib, yangi mavzuni tushintiradi. O`zbekiston davlat mustaqilligining dunyo mamlakatlari tomonidan tan olinishi. O‘zbekiston o‘z davlat mustaqilligini e’lon qilgach, uning davlat mustaqilligi dunyo davladari tomonidan tan olindi. Mustaqil 0‘zbekiston dunyodagi barcha davlatlar bilan teng asosda hamkorlik qilishni boshladi. Bu -O‘zbekiston tanlagan yo‘1 edi. O‘zbekiston Prezidenti Islom Karimov tanlangan yo‘1 haqida bunday degan edi: “O‘zbekiston hech kimdan sadaqa so‘ramaydi, faqat tengma-teng hamkorlikka tayyor.” O‘zbekiston, avvalo, Rossiya Federatsiyasi bilan, Osiyoning Xitoy, Janubiy Koreya va Yaponiya kabi eng rivojlangan davlatlari bilan mustahkam hamkorlikni yo‘lga qo‘ya oldi O‘zbekiston dunyoning eng qudratli davlati AQSH bilan ham hamkorlik qilib kelmoqda. O'zbekiston 1992-yilning 2-mart kuni Birlashgan Millatlar Tashkilotiga qabul qilindi.Islom Karimov 2010-yilda BMTning XXI asrning eng dolzarb xalqaro muammolariga bag'ishlangan yalpi majlisida ham qatnashdi. O'zbekiston YUNESKO a’zoligigaqabul qilingan. O'zbekiston mintaqaviy tashkilotlar bilan ham hamkorlik qiladi. Ular ichida Mustaqil Davlatlar Hamdo'stligi (MDH) va Shanxay Hamkorlik Tashkiloti (ShHT) alohida o'rin tutadi.
Sinf o`quvchilari guruhlarga bo`linadi va topshiriqlar beriladi. O`quvchilar darslikdan foydalangan holda topshiriqni bajaradilar. 1-guruhga topshiriq: O`zbekiston bilan sharq mamlakatlari o`rtasidagi hamkorlik aloqalarini yoriting. 2-guruhga topshiriq: O`zbekistonning AQSH bilan hamkorlik aloqalarini yoriting. 3-guruhga topshiriq: O`zbekistonning YUNESKO va YUNISEF xalqaro tashkilotlari bilan hamkorligini yoriting. 4-guruhga topshiriq: O`zbekistonning MDH davlatlari bilan hamkorligini yoriting. Har bir guruhdan bittadan o`quvchi taqdimot qiladi, oqituvchi o`quvchilar yo`l qo`ygan kamchiliklarni to`ldiradi va xatoliklarni tuzatadi. V.Dars yakunlarini chiqarish. 1.Mavzuga doir asosiy tushunchalarni qisqacha takrorlash. 2.O`quvchilar bergan savollarga javob berish. 3.Baholarni e`lon qilish. VI.Uy vazifasini tushuntirish. 1.Mavzu oxirida berilgan savol va topshiriqlar bilan ishlash. 2.Darslikdagi”O`zingizni sinang”ruknini daftarga ko`chirib to`ldirib kelish. 3.Atamalarni yod olish. 4.Darslikda berilgan mustaqil ish topshiriqlarini bajarib kelish. MUSTAQIL ISH «O‘zbekiston a’zo bo‘lgan xalqaro tashkilotlar haqida nimalarni bilasiz?» jadvalini to‘ldiring:
5.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish. O’IBDO’ ________________________ _________.2040. TARIXDAN HIKOYALAR 64-dars
Darsning mavzusi: Takrorlash Darsning maqsadi: Ta’limiy: O`quvchilar bu darsda dunyo xavfsizligiga tahdid solayotgan terrorizm, diniy ekstremizm, diniy aqidaparastlik, Afg`onistondagi siyosiy voqealar haqidagi bilimga ega bo`ladilar Tarbiyaviy: O`quvchilarda terrorizm, diniy ekstremizmva boshqa tinchlikka rahna soluvchi kuchlardan nafratlanish tuyg`usi shaklllanadi Rivojlantiruvchi: O`quvchilar yurtimiz, xalqimizga nisbatan tahdidlarga qarshi faol kurashuvchi bo`lish lozimligini anglab yetadilar Kompetensiyalar: Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasini rivojlantirish, Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi, Tarixiy voqelikni tushunish va uni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasini shakllantirish. Dars turi: aralash Dars uslubi: og`zaki, yozma Dars usuli: og`zaki bayon, savol-javob, “Bingo mashqi” Dars jihozi: darslik, bukletlar, xarita, mavzuga doir atama, tushunchalar yozilgan kartotekalar Darsning texnologik xaritasi: I.Tashkiliy qism 3 daqiqa II.Uy vazifasini tekshirish 8 daqiqa III.Yangi mavzu mazmunini yoritish 12 daqiqa IV.Yangi mavzuni mustahkamlash 17 daqiqa. V.O’quvchilarni baholash 3 daqiqa. VI.Uyga vazifa berish 2 daqiqa.
Test sinovi: 1.O'zbekiston hukumati tomonidan qachon Navro'z bayrami qayta tiklandi? A.1991-yil B.1990-yil C.1992-yil D.1995-yil 2.O'zbek mumtoz adabiyotining asoschisi Alisher Navoiy tavalludining 550 yilligi qachon nishonlangan? A.1991-yil B.1993-yil C.1992-yil D.1995-yil 3.Mustaqillik yillarida vatandoshimiz bo'lgan buyuk alloma Abu Iso at-Termiziy tavalludining necha yilligi nishonlangan edi? A.910 yilligi B.1225 yilligi C.1200 yilligi D.1130 yilligi 4.Bugungi kunda RespubIikamiz umumiy o'rta ta'lim maktablarida o'qitish qaysi tillarda olib boriladi? 1. o'zbek 2. tojik 3. qirg'iz 4.turkman 5. ozarbayjon 6. qozoq 7. qoraqalpoq 8. rus A.1, 2, 3, 5, 6, 7, 8 B.1, 2, 3, 4, 6, 7, 8 C.1, 2, 3, 4, 5, 7, 8 D.1, 2, 3, 4, 5, 6, 8
A.1991-yil B.1993-yil C.1992-yil D.1995-yil 6.Mustaqillik yillarida vatandoshimiz bo'lgan mashhur islom qonunshunosi Burhonuddin Marg'inoniy tavalludining necha yilligi nishonlangan edi? A.1200 yilligi B.1225 yilligi C.910 yilligi D1130 yilligi 7.Bugungi kunda mamlakatiinizdagi umumta'lim maktab o'quvchilari uchun necha tilda darsliklar nashr etilmoqda? A.6 tilda B.8 tilda C.5 tilda D.7 tilda 8.Fransiyada 1572-yilda yuz bergan diniy qirg'inda qancha kishi halok bo'lgan edi? A.10 ming B.30 ming C.45 ming D.20 mingdan ortiq III.Yangi mavzu bayoni: O`qituvchi darslikdagirasmlardan va qoshimcha tayyorlangan materiallardan foydalangan holda yangi mavzuni tanishtiradi. Bugungi kunda insoniyat tinchligiga mintaqaviy mojarolar, xalqaro terrorchilik, diniy ekstremizm hamda insoniyatning tabiatga nisbatan nooqilona munosabati keltirib chiqargan ekologik muammolar eng ko‘p darajada xavf solmoqda. O‘zbekiston Prezidenti Islom Karimov 1997-yildayoq «O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida» nomli asarida bularning insoniyat tinchligiga solayotgan xavfining ko‘lami va oqibatlari haqidabatafsil to‘xtalgan edi. Mintaqaviy mojaro - Yer yuzining birorbir qismida davlatlar o`rtasida kelib chiqqan o‘zaro nizolar yoki birorta davlat hududida yuz berayotgan fuqarolar urushidir. Qo‘shnimiz Afg‘onistonda sodir bo‘lgan fuqarolar umshi bunga yorqin misoldir. XX asr oxiri - XXI asr boshlarida xalqaro terrorchilik insoniyat boshiga katta kulfat sola boshladi. Xalqaro terrorchi kuchlar davlat rahbarlariga, elchilarga suiqasd qilish va o'g'irlash, odamlarni garovga olish, xalqaro tashkilotlar binolarini, aeroport va vokzallarni portlatish, samolyotlarni olib qochish kabi dahshatli jinoyatlarni sodir etmoqdalar. XX asr oxirlarida diniy ekstremizm ham kuehaydi.Ekstremizm - maqsadga erishishning keskin choralar - zo'ravonlik, kuch ishlatish va terror qilish yo'li deganidir. Ekstremizmni diniy aqidaparasdik vujudga keltirdi.Diniy aqidaparastlar yer yuzida jumladan, O'zbekistonda ham diniy qonunlar asosida boshqariladigan davlat barpo etish uchun kurashdilar. Insoniyat xavfsizligiga ekologik muammolar ham katta xavf solmoqda. Bu muammo insonlaming tabiatga nooqilona, hatto vahshiyona munosabati oqibatida kelib ehiqdi.Dunyo mamlakatlari qatori O‘zbekiston ham ekologik muammolardan xoli emas. Ma’lumki, bugungi kunda 0‘zbekistonni «Orol fojeasi» debat aluvchi ekologik muammo qattiq tashvishga solmoqda.
Savol-javob: 1.Terrorchilar qanday xavfli ishlar qilganlar, qayerlarda va qachon o`z qabih niyatlarini amalga oshirishga harakat qilib ko`rganlar? J:Yurtimizda 1999-yil 16-fevralda Toshkentda, 2001-yil 11-sentabrda AQSHda, 2006-yil Rossiyada va boshqalar. 2.Aqidaparastlik deganda nimani tushunasiz? J:Arabcha ”qoida” va forscha ”parast” so`zlaridan, qoidaga ko`r-ko`rona berilish, ishonosh. 3.Aqidaparastlarning qaysi harakatini qoralaysiz? J:2005-yil Andijon shahrida bosh ko`targan Akromiylar va boshqalar. 4.Yana qanday xavf-xatarlar bor deb o`ylaysiz? J:Ekologik muammo.Suvlarning ifloslanishi, Orolning qurishi, uning oqibatlari. 5.”Uch yovuz kuch” nima? J:Terrorizm, ayirmachilik, ekstremizm. V.Dars yakunlarini chiqarish. 1.Mavzuga doir asosiy tushunchalarni qisqacha takrorlash. 2.O`quvchilar bergan savollarga javob berish. 3.Baholarni e`lon qilish. VI.Uy vazifasini tushuntirish. 1.Mavzu oxirida berilgan savol va topshiriqlar bilan ishlash. 2.Darslikdagi”O`zingizni sinang”ruknini daftarga ko`chirib to`ldirib kelish. 3.Atamalarni yod olish. 4.Darslikda berilgan mustaqil ish topshiriqlarini bajarib kelish 5.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish O’IBDO’ ___________ _______. 2020. TARIXDAN HIKOYALAR 65-dars
Darsning mavzusi: Dunyo xavfsizligiga tahdid Darsning maqsadi: Ta’limiy: O`quvchilar bu darsda dunyo xavfsizligiga tahdid solayotgan terrorizm, diniy ekstremizm, diniy aqidaparastlik, Afg`onistondagi siyosiy voqealar haqidagi bilimga ega bo`ladilar Tarbiyaviy: O`quvchilarda terrorizm, diniy ekstremizmva boshqa tinchlikka rahna soluvchi kuchlardan nafratlanish tuyg`usi shaklllanadi Rivojlantiruvchi: O`quvchilar yurtimiz, xalqimizga nisbatan tahdidlarga qarshi faol kurashuvchi bo`lish lozimligini anglab yetadilar Kompetensiyalar: Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasini rivojlantirish, Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi, Tarixiy voqelikni tushunish va uni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasini shakllantirish. Dars turi: aralash Dars uslubi: og`zaki, yozma Dars usuli: og`zaki bayon, savol-javob, “Bingo mashqi” Dars jihozi: darslik, bukletlar, xarita, mavzuga doir atama, tushunchalar yozilgan kartotekalar Darsning texnologik xaritasi: I.Tashkiliy qism 3 daqiqa II.Uy vazifasini tekshirish 8 daqiqa III.Yangi mavzu mazmunini yoritish 12 daqiqa IV.Yangi mavzuni mustahkamlash 17 daqiqa. V.O’quvchilarni baholash 3 daqiqa. VI.Uyga vazifa berish 2 daqiqa.
MUSTAQIL ISH
III.Yangi mavzu bayoni: O`qituvchi darslikdagirasmlardan va qoshimcha tayyorlangan materiallardan foydalangan holda yangi mavzuni tanishtiradi. Bugungi kunda insoniyat tinchligiga mintaqaviy mojarolar, xalqaro terrorchilik, diniy ekstremizm hamda insoniyatning tabiatga nisbatan nooqilona munosabati keltirib chiqargan ekologik muammolar eng ko‘p darajada xavf solmoqda. O‘zbekiston Prezidenti Islom Karimov 1997-yildayoq «O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida» nomli asarida bularning insoniyat tinchligiga solayotgan xavfining ko‘lami va oqibatlari haqidabatafsil to‘xtalgan edi. Mintaqaviy mojaro - Yer yuzining birorbir qismida davlatlar o`rtasida kelib chiqqan o‘zaro nizolar yoki birorta davlat hududida yuz berayotgan fuqarolar urushidir. Qo‘shnimiz Afg‘onistonda sodir bo‘lgan fuqarolar umshi bunga yorqin misoldir. XX asr oxiri - XXI asr boshlarida xalqaro terrorchilik insoniyat boshiga katta kulfat sola boshladi. Xalqaro terrorchi kuchlar davlat rahbarlariga, elchilarga suiqasd qilish va o'g'irlash, odamlarni garovga olish, xalqaro tashkilotlar binolarini, aeroport va vokzallarni portlatish, samolyotlarni olib qochish kabi dahshatli jinoyatlarni sodir etmoqdalar. XX asr oxirlarida diniy ekstremizm ham kuehaydi.Ekstremizm - maqsadga erishishning keskin choralar - zo'ravonlik, kuch ishlatish va terror qilish yo'li deganidir. Ekstremizmni diniy aqidaparasdik vujudga keltirdi.Diniy aqidaparastlar yer yuzida jumladan, O'zbekistonda ham diniy qonunlar asosida boshqariladigan davlat barpo etish uchun kurashdilar. Insoniyat xavfsizligiga ekologik muammolar ham katta xavf solmoqda. Bu muammo insonlaming tabiatga nooqilona, hatto vahshiyona munosabati oqibatida kelib ehiqdi.Dunyo mamlakatlari qatori O‘zbekiston ham ekologik muammolardan xoli emas. Ma’lumki, bugungi kunda 0‘zbekistonni «Orol fojeasi» debat aluvchi ekologik muammo qattiq tashvishga solmoqda.
1.Mavzuga doir asosiy tushunchalarni qisqacha takrorlash. 2.O`quvchilar bergan savollarga javob berish. 3.Baholarni e`lon qilish. VI.Uy vazifasini tushuntirish. 1.Mavzu oxirida berilgan savol va topshiriqlar bilan ishlash. 2.Darslikdagi”O`zingizni sinang”ruknini daftarga ko`chirib to`ldirib kelish. 3.Atamalarni yod olish. 4.Darslikda berilgan mustaqil ish topshiriqlarini bajarib kelish 5.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish O’IBDO’ _________________ ________. 2020. TARIXDAN HIKOYALAR 66-dars
Darsning mavzusi: XXI asr – ilm-fan va taraqqiyot asri Darsning maqsadi: Ta’limiy: O`quvchilar bu darsda ilm-fan, uning taraqqiyoti davlatlar taraqqiyotiga olib kelishi, mustaqil O`zbekistonimizda ilm-fan taraqqiyoti uchun amalga oshirilayotgan ishlar haqida bilib oladilar. Tarbiyaviy: O`quvchilarda ilmga intiluvchanlik, zukkolik tarbiyalanadi. Ularda tashabbuskorlik, yaratuvchanlik hissi ortadi. Rivojlantiruvchi: O`quvchilar mamlakatimizda yoshlarga e`tibor kuchliligi bilan faxrlanadilar, Vatanga munosib farzand bo`lishga intiladilar. Kompetensiyalar: O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi, Kommunikativ kompetensiyani, Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish kompetensiyasini shakllantirish Dars turi: aralash Dars uslubi: og`zaki, yozma Dars usuli: og`zaki bayon, savol-javob, “Bingo mashqi”, ”Aqliy hujum” Dars jihozi: darslik, bukletlar, xarita, mavzuga doir atama, tushunchalar yozilgan kartotekalar Darsning texnologik xaritasi: I.Tashkiliy qism 2 daqiqa II.Uy vazifasini tekshirish 8 daqiqa III.Yangi mavzu mazmunini yoritish 12 daqiqa IV.Yangi mavzuni mustahkamlash 17 daqiqa V.O’quvchilarni baholash 4 daqiqa VI.Uyga vazifa berish 2 daqiqa
”Aqliy hujum” 1.”Orziqib kutilgan mustaqillik” – degan iborani qanday tushunasiz? 2.”O`zbekiston Respublikasining mustaqillik asoslari” – nimalardan iborat? 3.Sobiq Ittifoq davrida O`zbekiston nima uchun xom-ashyo yetishtiradigan o`lka bo`lib qolgan? Javoblar turlicha bo`ladi, o`qituvchi javoblarni to`ldiradi va ular fikrini yo`naltiradi. III.Yangi mavzu bayoni: Ilm - dunyoda mavjud bo‘lgan bilimlar tizimidir. «Ilm» so‘zi o‘rnida «fan» so‘zi ham ishlatiladi. Ular bir ma’noni anglatuvchi so‘zlardir. Insoniyatning butun tarixi davomida ilm-fan rivojlanib bordi. Bundan buyon ham mamlakatning iqtisodiy qudratini, ertangi kunini va taqdirini ilm-fan taraqqiyoti hal etadi. Ilmga intilish yo‘qolsa, fan taraqqiy etmaydi. Ilm-fan rivojlanmasa, mamlakatning kelajagini tasavvur etib bo‘lmaydi. Binobarin, XXI asrda ilm-fan yutuqlari davlatlar taraqqiyotining bosh omili bo‘lib qoladi. Shuning uchun ham XXI asr - ilm-fan va taraqqiyot asri, deb yuritiladi. «Kuch - bilim va tafakkurda» hikmatli so‘zi Prezident Islom Karimovga tegishli. Bu hikmatdagi «Kuch» so‘zi O‘zbekistonning maqsadi kelajakda dunyoning rivojlangan, fuqarolari esa farovon yashaydigan davlatlar qatoridan o‘rin olish ekanligini anglatadi. «Bilim» so‘zi bu ulug‘vor maqsadning ro‘yobga chiqishida mamlakatimizda ilm-fanning qanchalik yuksak taraqqiy etishiga bog‘liqligini anglatadi. «Tafakkur»so‘zi esa mamlakat mutaxassis kadrlarining zamonaviy ilm-fanda to‘plangan yuksak darajadagi bilimlarni chuqur o‘zlashtirib olishlari, uni amalda qo‘llashda fikrlash qobiliyatining yuksak darajada bo‘lishi zarurligini anglatadi. O‘zbekiston - dunyoning rivojlangan, fuqarolari farovon yashaydigan davlatiga aylanishi uchun barcha imkoniyatlarga ega. Xususan, mamlakatimiz yer osti va yer usti boyliklariga boy. Tabiiy sharoiti juda qulay. Yeri unumli, serquyosh kunlari ko‘p o‘lka. Biroq mamlakatning yuksak darajada taraqqiy etgan davlatga aylanishi uchun bularning o‘zi yetarli emas. Bu, eng avvalo, ilm-fanning qanchalik yuksak taraqqiy etishiga bog‘liqdir. Fan ravnaqisiz buyuk davlat qurib bo‘lmaydi. Ikkinchidan, ilm-fan yutuqlarini ishlab chiqarishda qo‘llaydigan mutaxassislarning o‘z burchiga, vazifasiga qanchalik vijdonan yondashishiga ham bog‘liq. 1997-yilda Respublikamizda«Umid» jamg'armasi tuzildi. Bundan maqsad - iste’dodli yoshlarni saralab olib ulaming chet ellarda o'qishini qo'llab-quvvatlash edi. Yoshlarni chet ellarda o'qitish orqali dunyo tajribasini o 'rgangan, yuqori malakali mutaxassislar sonining ko'payishiga erishildi. Hech shubha yo'q-ki, qisqa tarixiy davr ichida O'zbekiston ham ilm-fan taraqqiyotida dunyoning eng ilg'or davlatlaridan biriga aylanadi. O'zbekistondan ham xalqaro Nobel mukofoti sohiblari chiqadi. Bunda esa albatta Sizlarning a'lo baholarga o'qishingiz muhim ahamiyat kasb etadi.
1.Mavzuga doir asosiy tushunchalarni qisqacha takrorlash. 2.O`quvchilar bergan savollarga javob berish. 3.Baholarni e`lon qilish. VI.Uy vazifasini tushuntirish. 1. Yozgi topshiriq: tarixiy-badiiy kitoblar o`qish- milliy qahramonlarimiz haqida va h.k. 2.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish
Darsning mavzusi: NAZORAT ISHI –VIII Darsning maqsadi: Ta’limiy: o`quvchilar bilim darajasini aniqlash Tarbiyaviy: o`quvchilar bilimlaridagi bo`shliqlarni aniqlash Rivojlantiruvchi: o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish Kompetensiyalar: O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi, Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasini rivojlantirish, Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish kompetensiyasini shakllantirish Dars turi: nazorat-sinov Dars uslubi: yozma Dars usuli: test Dars jihozi: nazorat daftarlari, darslik, testlar jamlanmasi Darsning texnologik xaritasi: I.Tashkiliy qism 3 daqiqa II.Nazorat ishini bajarish 40 daqiqa III. Uyga vazifa berish 2 daqiqa. Darsning borishi: I.Tashkiliy qism: Sinf o`quvchilarining darsga tayyorligini tekshirish, nazorat daftarlarini tarqatish II.Nazorat ishini bajarish: 1.Birinchi jahon urushida nechta davlat ishtirok etdi? A)45 B)34 C)30 D)53 2.1916-yilda Rossiya podshosi Nikolay II farmoniga ko’ra Turkistonning necha yoshdagi erkak aholisi mardikorlikka safarbar etilgan? A)19-43 B)15-40 C)20-45 D)18-43 3.1939-yilning 1-sentabrida Germaniya qaysi davlatga hujum qildi? A)Rossiyaga B)Serbiyaga C)Fransiyaga D)Polshaga 4.Ikkinchi jahon urushi davrida qancha odam halok bo’ldi? A)90 mln B)60 mln C)30 mln D)50 mln 5.Ikkinchi jahon urushiga O’zbekistondan qancha jangchi yuborilgan? A)2 mln 600 ming B)1 mln C)1 mln 400 ming D)3mln 6.Toshkentning Bosh maydoni – Mustaqillik maydoni yonida “Xotira maydoni”majmuasi qachon bunyod etildi? A)1998-yilda B)1999-yilda C)2000-yilda D)2001-yilda 7.BMT qarorgohi qayerda joylashgan? A)AQSHda B)Afrikada C)Angliyada D)Braziliyada 8.O’zbekiston tarixida birinchi bor Prezidentlik lavozimi qachon ta’sis etildi? A)1989-yil 20-avgustda B)1991-yil 31-avgustda C)1990-yil 24-martda D)1990-yil 1-sentabrda 9.O’zbekiston Respublikasi o’z davlat ramzlari-bayrog’i, gerbi va madhiyasiga egaligi O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining nechanchi moddasida aytilgan? A)41-moddasida B)18-moddasida C)5-moddasida D)7-moddasida 10.Janubiy Koreyaning DEU kompaniyasi bilan hamkorlikda qaysi shaharda avtomobil zavodi qurildi? A)Buxoroda B)Toshkentda C)Asakada D)Marg’ilonda 11.O’zbekiston Prezidenti Islom Karimov ilk bor ishtirok etgan BMTning 48-yalpi majlisi qachon bo’ldi? A)1992-yilda B)1993-yilda C)1994-yilda D)1995-yilda 12.O’zbekiston qachon g’alla mustaqilligiga erishdi? A)2000-yilda B)2003-yilda C)1995-yilda D)2005-yilda 13.2010-yilda O’zbekistonda qancha g’alla yetishtirildi? A)5 mln tonna B)6 mln tonna C)7 mln tonna D)8 mln tonna 14.Respublikamizda Navro’z bayrami qachondan buyon nishonlanib kelinmoqda? A)1989-yildan B)1990-yildan C)1991-yildan D)1992-yildan 15.Respublikamizda umumiy o’rta ta’lim maktablarida o’qitish o’zbek tilidan tashqari yana necha tilda olib borilmoqda? A)4 tilda B)5 tilda C)6 tilda D)7 tilda 16.Afg’onistonda qancha vaqtdan buyon urush ketmoqda? A)34 mln B)35 mln C)36 mln D)37 mln 17.Diniy aqidaparastlar 2005-yilda qayerda bosh ko’tardilar? A)Toshkentda B)Andijonda C)Namanganda D)Jizzaxda 18.Respublikamizda “Umid” jamg’armasi qachon tuzildi? A)1996-yilda B)1997-yilda C)1998-yilda D)1999-yilda 19.O’limidan oldin o’z boyliklari hisobidan xalqaro mukofot ta’sis etishni vasiyat qilgan shvedsiyalik ixtirochi kim? 20.1917-yilda Rossiyada qaysi sulola hukmronligi barham topdi? 21.Qurol-aslahalar saqlanadigan omborxona mudiri qanday nomlangan? 22.1945-yilning avgust oyida qaysi davlat Yaponiyaning Xirosima va Nagasaki shaharlariga atom bombasi tashladi? 23.Bugungi kunda YUNISEFga nechta davlat a’zo? 24.”Xalqaro O’zbekiston paxta yarmarkasi” qayerda o’tkazilib kelinmoqda? 25.O’z maqsadlariga erishish yo’lida raqiblarni qo’rqitish yoki yo’q qilish, aholi o’rtasida vahima va tartibsizlik keltirib chiqarishga qaratilgan zo’ravonlik harakati nima deb ataladi?
19.A.Nobel 20.Romanovlar 21.Jevachi 22.AQSh 23.140 24.Toshkentda 25.Terrorchilik VI.Uy vazifasini tushuntirish. 1.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish. 2.O’tilganlarni takrorlash.
Darsning mavzusi: Yakuniy umumlashtiruvchi dars. Darsning maqsadi: Ta’limiy: O’quvchilar chorak, o’quv yili davomida o’rganganlarini umumlashtirish Tarbiyaviy: Ularni tarixiy voqealardan tegishli xulosalar chiqarishga o’rgatish Rivojlantiruvchi: O’quvchilar mantiqiy tafakkuri va tarixiy xotirasini mustahkamlash Kompetensiyalar: Milliy va umummadaniy kompetensiyasi, Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi, Tarixiy voqelikni tushunish va uni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasini shakllantirish. Dars turi: yakuniy dars Dars uslubi: og’zaki, yozma Dars usuli: suhbat, savol-javob, munozara Dars jihozi: darslik, rasmlar, xaritalar, kartotekalar Darsning blok chizmasi: I.Tashkiliy qism 4 daqiqa II. Uy vazifasini tekshirish 10 daqiqa III. Yangi mavzu mazmunini yoritish 10 daqiqa V. O’quvchilarni baholash 17 daqiqa VI. Uyga vazifa berish 4 daqiqa
O`quvchilar bilan salomlashish, davomadni aniqlash, darsga jalb qilish, sinfda ishchi muhitini yaratish, dunyoda va O`zbekistonda yuz bergan muhim yangiliklardan qisqacha xabarlar berish. II.Uy vazifasini tekshirish: Savollarga javob bering: Tarixiy shaxs va atamalar mazmunini bilib oling Alfred Nobel - shvedsiyalik ixtirochi, dunyoda birinchi bo'lib dinamit (portlovchi modda)ni ixtiro qilgan. O'limidan oldin o'z boyliklari hisobidan xalqaro mukofot ta’sis etishni vasiyat qilgan. Stipendiya - oliy o'quv yurtlari talabalarigabelgilangan tartibdahar oyda to'lab turiladigan pul. Ilmiy-texnika inqilobi - ilm-fan va texnikasohasidagi tub o'zgarishlar. III.Yangi mavzu bayoni: 1-guruhga topshiriq: XII bobdan shaxslar nomini ayting va izohlang. 2-guruhga topshiriq: XII bob sanalarni ayting va izohlang. 3-guruhga topshiriq: XII bobdan joy nomlarini ayting va izohlang. IV.Dars yakunlarini chiqarish. O`quvchilarda paydo bo`lgan savollarga javob berish. Choraklik va yillik baholar, reyting ballarni chiqarish va e’lon qilish.
1. Tarixiy-badiiy kitoblar o’qish. 4.”Axborot”, “Davr” ko`rsatuvlaridan yangiliklar eshitib kelish. O’IBDO’ ___________________ Download 1,53 Mb. Do'stlaringiz bilan baham:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish