Taqsimlangan tizimlar va tarmoqlar, ta’rifi va tarkibi

F o y d a l a n u v c h i l a r 
T a r m o q t e x n o l o g i y a l a r i 
R e s u r s l a r 
( 
hisoblash, xotira, axborot, 
tarmoq resurslari) 

---

4 
erishish sharti bog‘lovchi DT adaptivligini ta’minlovchi turli uslublar mavjudligini 
talab qiladi. 
Taqsimlangan tizimlar tarkibidagi ma’lumot qayta ishlash (yoki kom- 
pyuter) vositalari tarmoq apparat-dastur jihozlari yordamida o‘zaro bog‘lanadilar. 
Ko‘pchilik umumiy foydalanish tarmoqlari ierarxik tuzilish asosida quriladi. 
Ma’lumot uzatish tarmog‘ining ierarxik tuzilishdagi afzalligi axborot almashuvida 
xar xil ierarxik satxlarga xizmat ko‘rsatishdir. Tuzilishlardan qaysi birini tanlash 
foydalanuvchi talabi, yuklama xajmi va boshqa faktlarga bog‘liq. 
Ierarxik sath tarmoq va noierarxik tarmog‘i pastki satxlari “Yulduzsimon”, 
“Xalqasimon”, “Shinasimon”, “Daraxtsimon” lar ko‘proq tarqalgan tuzilishlar 
xisoblanadi. 
Ierarxiya tarmog‘i yuqori satxlarida ishonchlilikning yetarlicha yuqori 
ko‘rsatkichlarini ta’minlash zaruriyatida “To‘liq bog‘lanishli” yoki “K - 
bog‘lanishli” tuzilishlari ishlatiladi. Yuqori ishonchlilik bo‘yicha “Almazsimon” 
tuzilishi ma’lumot uzatish tarmoqlarida xarakatdagi ob’ektlarni qurilishida 
qo‘llaniladi. 
Daraxtsimon topologiya lokal kompyuter tarmoqlari, qishloq xududlari 
telefon tarmoqlari, abonent kirish tarmoqlarida qo‘llaniladi. 
«Xalqa» topologiyasi xar bir punktga faqat ikkita aloqa vositasi 
birlashtirilgan tarmoqni tavsiflaydi. Xalqa topologiyasi optik kabel yordamida 
lokal kompyuter tarmoqlar, transport tarmoqlar va abonent kirish tarmoqlarida 
keng qo‘llaniladi. Ikki qavat xalqa oraliq punktlar o‘rtasida fizikaviy ulanishni 
juftliklari bilan tashkil qilinadi, bunda axborot oqimi ikki 
yo‘nalishda 
yo‘naltiriladi, ulardan biri asosiy, boshqasi esa – zaxira bo‘ladi. 
To‘liq aloqali topologiya “har biri - har biri bilan” tamoyiliga asoslanadi, 
bunda punktlar o‘rtasida fizikaviy va mantiqiy ulanish ta’minlanadi. Xar bir juft 
punktlar o‘rtasidagi mustaqil yo‘llar soni h -1 
ga teng (h – punktlar soni), shuning uchun mantiqiy qatlamda aylanma yo‘llarning 
ko‘proq soni mavjud, bu esa aloqani, ayniqsa, aylanma yo‘nalishlarda signallar 
tarqalishini alternativ muxitlarini ishlatishda (masalan, optik tola, radiorele 

---

5