Tа’limni tаshkil etish turlаri vа shаkllаri. Dаrs – tа’limni tаshkil etishning аsosiy shаkli sifаtidа taʼlim turlari va shakllarining tavsifi

Taʼlim pedagogik tizimlarining rivojlanish tendentsiyasi. 
 
Dunyoda shunday taʼlim tizimi yuzaga kelganki, uni koʼpchilik “qoʼllab 
turuvchi, taʼminlovchi, yordamchi oʼqitish” deb ataydilar. U odamni kundalik 
muammolarni hal etishga tayyorlashga asoslangan boʼlib, shaxsning faoliyati va 
hayot tarzini qoʼllab turish uchun moʼljallangan. 
Аyni vaqtda “innovatsion” (yangilik kiritish) taʼlimni tashkil etishga alohida 
ahamiyat berilmoqda. Mazkur taʼlimning quyidagi oʼziga xos xususiyatlar mavjud:
1) 
bu oldindan koʼra bilish, yaʼni, oʼquvchinini avvalgi va hozirgi 
tajribasi asosida oʼqitish emas, balki uni uzoq kelajakni moʼljallashga oʼrgatishdan 
ibora boʼlib, oʼquvchi ijtimoiy hayot va kasbiy faoliyatda taxmin qilish, koʼzlash, 
modellashtirish va loyihalashtirish amalga oshira olishi zarur.
2) 
oʼquvchining hamkorlikda taʼlim olish va muhim qarorlarni qabul 
qilish (lokal va xususiydan tortib dunyoni, madaniyat, sivilizatsiya rivojlanishini 
hisobga olishdan global muammolarni hal etish)da faol ishtirok etishini taʼminlash.
Keyingi yillarda masofaviy taʼlim (lotincha distantia – masofa) – masofadan 
turib oʼqitish keng rivojlanmoqda. Masofaviy oʼqitish – taʼlim texnologiyasi boʼlib, 
unga koʼra oʼquvchi qaerda va qanday holatda boʼlishidan qatʼiy nazar muayyan 
taʼlim muassasasi taʼlim dasturini oʼrganish imkoniyatiga ega boʼladi. Bu 
maqsadni amalga oshirishda zamonaviy axborot texnologiyalari: darsliklar va 
boshqa 
bosma 
nashrlar, 
oʼrganilayotgan 
materialni 
komp’yuter 
telekommunikatsiyalari orqali uzatish, videotasmalar, munozaralar va seminarlar 
oʼtkazish, regional va milliy televidenie hamda ravdio orqali oʼquv dasturlarini 
namoyish etish, kabelli televidenie va ovozli pochta, ikki tomonlamali 
videokonferentsiyalar, telefon orqali qayta aloqa bilan bir tomonlama 
videotranslyatsiya va boshqalarning xizmatiga tayaniladi. Masofali oʼqitish 
oʼqituvchilarga vaqtini tejashda qulaylik yaratadi, asosiy faoliyatidan ajralmagan, 
jumladan uzoq rayonlarda yashovchilarga oʼqish imkonini yaratadi, oʼquv fanlari 
erkin tanlanadi, fan, taʼlim va madaniyat mashhur namoyondalari bilan 
munosabatlar imkonini beradi. Oʼquvchi va oʼqituvchilarning faol oʼzaro 
munosabatlari, mustaqil ishlashni faollashtirish va oʼquvchilarning mustaqil bilim 
olish ehtiyojlarini qoniqtirishga xizmat qiladi.