Tа’limni tаshkil etish turlаri vа shаkllаri. Dаrs – tа’limni tаshkil etishning аsosiy shаkli sifаtidа taʼlim turlari va shakllarining tavsifi

Kompyuterli taʼlim.
Oʼqitish sohasida jahon didaktikasining muhim tajribasi 
- shaxsiy elektron-hisoblash mashinalari (ShEHM) rivojlanishi komp’yuterli 
(komp’yuterlashtirilgan) taʼlimning shakllanishiga imkon berdi. Maxsus taʼlim 
dasturlari bilan taʼminlangan komp’yuterlarni deyarli barcha didaktik masalalar: 
axborotni berish, oʼqitish jarayonini boshqarish, natijalarini nazorat qilish va 
tuzatib borish, mashqlarni bajarish, oʼquv jarayoni rivojlanishi haqida 
maʼlumotlarni toʼplash va boshqalarni hal etishga moslashtirish mumkin. 
Rivojlangan mamalakatlarda komp’yuterlardan taʼlimdan foydalanishning 
keng rivojlanishi bu boradagi quyidagi asosiy yoʼnalishlarni aniqlashga imkon 
berdi:
- alohida oʼquv fanlari (matematika, tabiiy fanlar, ona tili, chet tili, georafiya 
va boshqalar) boʼyicha oʼzlashtirish darajasini oshirishni taʼminlash; 
- umumiy kognitiv (idrok etish) qobiliyatlari – qoʼyilgan masalani hal etish, 
mustaqil fikrlash, kommunikativ malakalarni egallash (axborotni toʼplash, analiz, 
sintez qilish)ni rivojlantirish, u yoki bu koʼnikmani shakllantirishga imkon 
beruvchi jarayonlarga eʼtiborni kuchaytirish. 
Bundan tashqari komp’yuterlardan avtomatlashtirilgan test sinovlari oʼtkazish, 
baholash va boshqarishda keng foydalaniladi. Bu oʼqituvchi vaqtini tejashga imkon 
beradi, natijada pedagogik jarayonning samaradorligi oshadi. 
Dasturiy va komp’yuterli taʼlimlar oʼqitish algoritmlarini ajratishga 
asoslanadi. Аlgortm toʼgʼri natijaga olib keluvchi ketma-ket amallar tizimi sifatida 
bilim, koʼnikma va malakalarni toʼla oʼzlashtirish uchun zarur boʼlgan oʼquv 
faoliyati tartibi va ketma-ketligini oʼquvchiga koʼrsatadi. Oʼquv dasturlari va 
komp’yuterli 
taʼlimning 
samaradorligi 
fikrlash 
faoliyatini 
boshqarish 
algoritmlarining sifatiga bogʼliq. Yomon tuzilgan algortmlar komp’yuterli 
oʼqitishning sifatini keskin pasaytiradi.
Komp’yuterli taʼlimning sifati quyidagi ikki asosiy omil bilan aniqlanadi:
1) 
oʼqitish dasturlarining sifati; 
2) 
hisoblash texnikasining sifati.
Bu sohada ham muayyan muammolar mavjud, yaʼni, oʼquvchilarning idrok 
etish faoliyatini tashkil etish qonuniyatlarini hisobga olgan holda yaratilgan taʼlim 
dasturlari hozircha juda kam, ularni tuzib ishlab chiqish koʼp vaqt va kuch talab 
etiladi, shu bois ularning narxi ham qimmat. Respublika taʼlim muassasalarida 
EHMlar soni va ulardan foydalanish koʼlami ortib va takomillashib bormoqda, 
biroq, bu sohada hali jahon tajribasidan ortda qolish holati bartaraf etilgani yoʼq. 

---