Таълими ходимларини қайта

Йиғинди ва қолдиқни топишга доир масалалар

Бу хил масалалар устида ишлаш математикадан биринчи дарслардаѐқ бошланади ва бошида амалий машқлар характерида бўлади, бу машқларнинг бажарилишида болалар атроф-борлиқдаги реал предметлар билан иш кўриб, тўпламлар устида, бу тўпламларни бирлаштиришга ѐки берилган тўпламдан унинг қисмини ажратишга оид амалларни бажаришади. Булар ушбу кўринишдаги машқлар: ―3 та доирача қўйинг. Уларнинг ѐнига битта доирачани суринг. Доирача нечта бўлади?‖, ―5 та чўп қўйинг. Иккита чўпни нари суринг. Нечта чўп қолди?‖ ва ҳоказо. Болалар предметлар билан бажариладиган амалий ишлардан секин-аста расмларда тасвирланган предметлар тўпламлари устида иш кўришга ўтказилади.
Масаланинг ўзи билан ва унинг таркибий элементлари билан болаларни таништириш ўқитиш жараѐнидаги навбатдаги энг муҳим ва жуда масулиятли босқичдир. Кейинги дарсларда масалани дастлабки анализ қилишда ўқувчилар билан савол-жавоб асосида амалга ошириш мақсадга мувофиқдир.

2. 
   Сонни бир неча бирлик орттириш ва камайтиришга оид масалалар. Сонни бир неча бирлик орттириш (камайтириш)га доир масалалар йиғинди ва қолдиқни топишга доир масалалардан кейинроқ киритилади. Бу хилдаги содда масалаларни қарашга тайѐргарлик уларни киритишдан анча олдин бошланади. Бу иш ушбу муносабатларни ўрнатишдан иборат: агар предметларнинг берилган гуруҳига бир ѐки бир нечата предмет қўшилса, бу дастлабки предметлар сонини орттиради, агар айрилса, дастлабки предметлар сонини камайтиради.
   

Ўқитишнинг дастлабки кунидан бошлабоқ сонни бир неча бирлик орттириш (камайтириш)га доир қийинроқ масалаларни киритишга тайѐргарлик ишлари кўрила бошлайди, бундай масалаларда предметларнинг иккита тўплами таққосланади. Амалий машқлар бажариш давомида болалар предметларнинг иккита тўплами элементлари орасидаги бир қийматли мослик ўрнатишни ўрганиб олишган эди. Шунингдек, таққосланаѐтган тўпламларнинг қайсинисида кам эканлигини аниқлашни ҳам ўрганиб олишган бўлишлари керак. Масалаларни ечишда амал танлашга ѐрдам берадиган рақамлардан, ундан кейин масаланинг қисқа ѐзувидан фойдаланиш керак.
―Бир токчада 6 та, иккинчисида биринчисидагидан 3 та ортиқ китоб бор. Иккинчи токчада қанча китоб бор?.‖ Масаланинг қисқа ѐзуви қуйидаги кўринишда бўлади :

I ток. – 6 та к.
II ток. – ?, 3 та к. ортиқ
Ечилиши: 6+3=9	Жавоб: 9 та китоб.

3.