Таълими ходимларини қайта

Ечимни бажариш, уни ўқитувчи талабига мос қилиб расмийлаштириш ва масала саволига жавоб бериш малакаси. Содда масалалардан бошлаймиз. Содда масалани арифметик усул билан ҳам, алгебраик усул билан ҳам ечиш мумкин. Бу ўринда масалаларни арифметик усул билан ечиш ҳақидагина сўз боради, масалани алгебраик усулда ечиш кейинроқ алоҳида қаралади.

Масала ечимини текшира олиш малакаси. Масала ечимининг текшириш қуйидаги усулларда қўлланилади:

а) олинган жавоб билан масала шарти ўртасида мослик ўрнатиш; б) тескари масала тузиш ва ечиш;
в) масалани бошқа усуллар билан ечиш;
г) жавобнинг чегараларини аниқлаш (жавобни чамалаш); д) график текшириш.

7. Масалалар устида ишлашда маълум системани белгилаш ва уни жорий қилиш малакаси.

	Масалалар устида ишлаш режаси
1.	Масалани ўқиб чиқинг, масалада нима ҳақида гап бораѐтганини ўзинг тасаввур қилинг.
2.	Масалада нима маълум ва нимани топиш кераклигини аниқлаб олинг. Агар масала матнини тушуниб олиш қийин бўлса, уни қисқа ѐзинг (ѐки масалага оид чизма тайѐрланг).
3.	Қисқа ѐзув бўйича ҳар бир сон нимани кўрсатишини тушунтиринг ва масала саволини такрорланг.
4.	Ўйлаб кўринг, масала саволига бирданига жавоб бериш мумкинми, агар мумкин бўлмаса, нега? Олдин нимани, кейин нимани билиш мумкин? Масалани ечиш режасини тузинг.
5.	Ечишни бажаринг ва жавобини ѐзинг.
6.	Ўз ечимингизнинг тўғрилигини текшириб кўринг.
7.	Ўзингизга ―қизиқарли‖ саволлар беринг ва уларга жавоб беринг.

Бунда илғор ўқитувчилар ишларида ўқувчиларни мустақил масалалар ечишга ўргатишнинг бир қанча босқичини ажратиб кўрсатиш мумкин:

1. 
   босқич. Масала ўқитувчининг йўналтирувчи саволлари бўйича ечилади ва бу ечиш доскада ва дафтарларда бир вақтда бажарилади.
   
2. 
   босқич. Масала шарти ўқитувчи раҳбарлигида таҳлил қилинади ва ечиш режаси тузилади. Ечишнинг ўзи доскага ѐзилмайди, оғзаки айтилмайди ҳам, ўқувчилар эса уни мустақил бажарадилар.
   
3. 
   босқич. Ўқитувчи раҳбарлигида масала фақат анализ қилинади. Ечиш режаси ва ечишнинг ўзини ўқувчилар мустақил бажаришади.
   
4. 
   босқич. Масалани ўқитувчининг ҳеч бир ѐрдамисиз мустақил Ечиш:
   

Ўқувчиларда масалалар ечиш малакасини таркиб топтиришда ижодий характердаги машқларнинг ҳам муҳим аҳамияти бор. Бунга қуйидагилар киради:

1. 
   Масалаларни ҳар хил усуллар билан Ечиш:
   
2. 
   Муаммоли характердаги масалаларни Ечиш:
   
3. 
   Масалалар тузиш ва уларни алмаштиришга доир топшириқлар.
   

Охирида шуни таъкидлаб ўтамизки, математик масала устида ишлаш жараѐнида шунга интилиш керакки, ҳар бир масала болалар учун ҳақиқий билим манбаи бўлиб қолсин. Бунинг учун ўқувчининг диққатини масала шартидан тафаккурини ва билиш қобилиятларини ривожлантирадиган даражада кўпроқ маълумотларни олишга йўналтириш керак.

1.