Таълим йўналиши: 5310200-«Электр энергетикаси (сув хўжалигида)» Кафедра

2.4 Электр таъминоти тизимларини кўриб чиқилаётган нуқталарида қисқа туташув токларини ҳисоблаш
0,4-110 кВ тармоқларида қисқа туташув токларини ҳисоблашда яқинлашув методлардан фойдаланилади. Шунинг учун ҳисобларни олиб боришда қуйидагилар ҳисобга олинмайди:

1. 
   Синхрон машиналарининг роторларини айланиш частотасини ўзгариши ва ЭЮК фазасини силжиши.
   
2. 
   Трансформаторларни магнитланиш токи.
   
3. 
   Генераторлар, трансформаторлар ва электр моторларни магнит тизимин тўйиниши.
   
4. 
   Ҳаво ва кабел линияларини сиғим ўтказувчанлиги.
   
5. 
   Уч фазали тизимнинг эҳтимолий носимметрилиги.
   
6. 
   Энерготизимнинг ишлаб чиқарилаётган қуввати ягона тугалмас қувват манбаи сифатида қаралади, яъни подстанция шиналарида қисқа туташуви содир бўлганда X_С қаршиликли кучланишни уч фазали тизимини қиймати бўйича ўзгармасдан симметрик сақланади.
   
7. 
   Текис юкламани қисқа туташув токига таъсири.
   
8. 
   1 кВ дан юқори бўлган кучланиш тармоғида қисқа туташув токларини ҳисоблашда кучланиши 1 кВ гача бўлган электр мотор томонидан қисқа туташув жойини тармоғи.
   
9. 
   Актив қаршилик индуктив қаршиликка нисбатан 30% дан ошмаса актив қаршилик ҳисобга олинмайди ( шароитидақоидага кўра электр қурилмаларида кучланиши 1 кВ дан юқори бўлса).
   
10. 
    Синхрон машинанинг бўйлама ва кўндаланг ўқлари бўйича ўта ўтиш қаршилигини қиймати турлича бўлса.
    

Трансформаторлар учун юқори кучланиш линиялари ва тақсимлаш тармоғининг қисқа участкаларида одатда фақат индуктив қаршилик ҳисобга олинади. Тармоқнинг етарлича тортилганда (кабел ва ҳаво линиялари) унда уларни актив қаршилиги ҳисобга олинади.
Ом/км да ифодаланадиган линиянинг актив қаршилиги унинг катта солиштирма қаршилигида ҳисобга олинади ва ҳисобларда танланган кесим юзага ёки маълумот жадвалларга кўра танланади [7].
Ҳисобий схемалар қуйидаги кўринишда намоён бўлади (2.1. расм) ва ҳисоблар 110 кВ шиналарида ҚТ токларидан келиб чиқиб олиб борилади.Қисқа туташувни асосий нуқтаси сифатида 110, 35 ва 10 кВ шиналаридаги нуқталар қабул қилинади.Ҳисоблар фақат номли бирликларда олиб борилган ва актив қаршиликлар эътиборга олинмаган.

2.1 расм – ҚТ токини аниқлаш учун ҳисобий схема

Максимал ва минимал режимларда ҚТ токларини ҳисоблаш пайтида барча қийматлар базис қийматлар билан солиштирилади. Бунда базис қуввати S_Б ва базис кучланиши U_Б , “Даштобод 110/35/10 подстанцияни битта трансформаторининг қуввати S_Б = 16 МВА базис қуввати қабул қилинади. Базис кучланиш сифатида кучланишни ўртача қийматини унда ҚТ жойи бизнинг ҳисобимизда U_Б = 10,5; 38,5; 112 В да қабул қиламиз. ҚТ нуқталарини аниқлаш учун алмаштириш схемаси 2.2 расмда келтирилган.

2.2. расм. ҚТ токларини аниқлаш учун алмаштириш схемаси
[7] методикага асосланиб ҳисобларни олиб борамиз.
110, 35, 6 кВ томонларидаги қисқа туташув кучланишлари
%;
%;
%.
Трансформатор чулғамларини максимал минимал қаршиликлари:
; (1)
кВ;
; (2)
кВ.
110, 35, 10 кВ трансформатор чулғамларининг максимал қаршиликлари:
Ом;
Ом;
Ом.
110, 35 и 10 кВ ли трансформатор чулғамларини минимал қаршиликлари:
Ом;
Ом;
Ом.
110-35, 110-10 кВ трансформатор чулғамларини максимал ва минимал қаршиликлари:

Ом;
Ом;
Ом;
Ом.
35 кВ шинани 1 секциясидаги қисқа туташув токларини ҳисоблаш
110 кВ томонига келтирилиб макимал ва минимал қисқа туташув токлари:

• 
  Уч фазали қисқа туташув учун:
  

А;
А.

• 
  Икки фазали қисқа туташув учун:
  

А;
А.

35 кВ шина секцияларида қисқа туташувни максимал ва минимал токлари:

• 
  Уч фазали қисқа туташув учун:
  

А;
А.

• 
  Икки фазали қисқа туташув учун:
  

А;
А.
35 кВ шиналарини II секциясини қисқа туташув токлари ҳам ўхшаш тарзда олиб борилади. 10 кВ шинасини I секциясидаги қисқа туташув токларини ҳисоби.

• 
  110 кВ томонига келтирилиб макимал ва минимал қисқа туташув токлари:
  
• 
  Уч фазали қисқа туташув учун:
  

А;
А.

• 
  Икки фазали қисқа туташув учун:
  

А;
А.

10 кВ шина секцияларида қисқа туташувни максимал ва минимал токлари[7-14]:

• 
  Уч фазали қисқа туташув учун:
  

А;
А.

• 
  Икки фазали қисқа туташув учун:
  

А;
А.

10 кВ шиналарини IIсекциясини қисқа туташув токлари ҳам ўхшаш тарзда олиб борилади.