Talabalari uchun darslik

68 - rasm. Neyrosporada triptofan aminokislotasining biosintezi va
Fenilapanin 
^
f
о о н
IHjf
N
-со о н
nikotin kisloia
antranil kisloia
O
'
■ с о о н
о н
oksiantranil kislota
Indol
serin
C
Kinurenin
Triptofan
i
н
nikotin kislotaning hosil bo ‘lish sxemasi.

---

Fenilalaninning nikotin kislotaga aylanishiga yo‘nalgan reaksiyalarni
uchinchi bosqichini amalga oshiruvchi gen mutatsiyaga uchragan taqdirda,
neyrospora hujayrasida indol to‘plana boradi va u o ‘sish uchun triptofan,
kinurenin va oksiantronil kislotadan foydalanadi. Antronil va fenilalanindan
esa o ‘sish uchun neyrospora foydalana olmaydi. U nikotin kislotani sintez
qilishga qodiremas. Ikkita mutant neyrosporaning metabolik reaksiyalarini
taqqoslash orqali ularning qaysi birida yuqorida sanab o ‘tilgan metabolit
qaysi birini erta bosqichda sintezlanmaganligini bilish mumkin. Bayon
etilganlar gen ta^sirini biokimyoviy genetik metod orqali o ‘rganishga doir
misollardan biridir. Shunga o ‘xshash misollarni eukariot organizmlardan
ham keltirish m um kin. M asalan, odam organizm idagi modda
alm ashinishini normal b o ‘lishi oqsil tarkibiga kiruvchi barcha
aminokislotalarga, xususan, fenilalanin va tirozinga bog‘liq. Mazkur
aminokislotalami odam organizmi iste!mol qilinadigan ozuqadan oladi.
Tirozin, shuningdek ortiqcha fenilalanin ham ferment yordamida hosil
bo4adi. Biosintez vaqtida tirozin, oqsillar ba’zi gormonlar tiroksin va
melanin va hokazolami sintezlash uchun zarur. Agar tirozin ko‘payib
ketsa u boshqa fermentlar orqali karbonat angidrid, suv molekulalariga