Talabalari uchun darslik

oyog‘ini rivojlanishiga mustaqil faoliyat ko‘rsatsada, lekin ko‘zni qisqaligini
hosil etishda uning ta’siri retsipientning qo‘shni hujayra genlari faoliyati
tufayli bartaraf etiladi. Oqibatda ko‘z normal bo‘ladi.
4.Hujayrada oqsil biosintezini tartibga solish.
Operon tizimi
Hujayrada oqsil biosintezini tartibga solishni dastlab fransuz genetiklari
F.Jakob va J.Mono tomonidan mikroorganizmlarda o ‘rganildi. Ulaming
bu sohadagi xulosalari faqat prokariot va viruslargagina emas, balki boshqa
eukariot organizmlar uchun ham taalluqhdir. F.Jakob va J.Mono qayd
etishicha DNKzanjirida hujayradagi makromolekulalar (polipeptidlar,
oqsillar, rRNK, tRNK)ni sintezlovchi strukturali genlardan tashqari
nukleotidlar izchilligi bo‘lib, ular kodlash funksiyasiga ega b o‘lmasalar
ham lekin strukturali genlar faoliyatini boshqarishda ishtirok etadi. Shunga
ko‘ra ulam i boshqaruvcbi genlar deb atash joiz. Operon tarkibida
promotor, operator va strukturali genlar b o iad i. Operon genetik
axborotning alohida boiagi b oiib , har bir operondan iRNK sintezlanadi.
DNKning ushbu qismidan keyin promotor joylashgan boiadi. Promotor
RNKpolimeraza taniydigan juft nukleotidlar izchilligidir. Eukariotlarda
u 80 nukleotidlar juftligidan tashkil topgan, virus va bakteriyalarda esa

---

promotor 10 ta nukleotidlarjuftligidan iborat. Promotor RNK polimeraza
fermenti o ktirgan joyi sanaladi. Odatda RNK polimeraza fermenti D N K
zanjiriga o ‘rnashib so‘ng uzunasi bo‘ylab harakatlanib komplementarlik
prinsipigabinoan iRNKni sintezlaydi-Promotordan keyin 21 nukleotidlar
juftligidan iborat operatorjoylashgandir. Operator operon ishini tartibga
solishda katta ahamiyatga ega. Operatordan keyin strukturali genlar