"tadbirkorlik va boshqaruv" fakulteti "raqamli iqtisodiyot" kafedrasi

Kurs ishining maqsadi. 
Jahon tajribasini o‗rgangan holda bozor iqtisodiyotini, 
bozor iqtisodiyoti modellarini,xorijiy mamlakatlar bozor iqtisodiyoti modellarini 
o‗rganish orqali bozor iqtisodiyotida yuz beradigan muammolarni tahlil qilish va 
yechish yo‗llarini o‗rganishdan iborat. 
Kurs ishining vazifasi: 
Bozor iqtisodiyoti,uning rivojlanishi va bozor iqtisodiyoti 
modellarini o‗rganishdan iborat. Shundan kelib chiqib kurs ishi davomida hal 
qilinishi lozim bo`lgan quyidagi vazifalar belgilandi:
- Bozor iqtisodiyotining mazmuni va asosiy belgilarini o‗rganishdan
- Bozor iqtisodiyotinig avzalliklari va ziddiyatlarini farqlash;
- Bozor iqtisodiyotinig asosiy tamoyillarini o‗rganish;
- Dunyo miqyosida turli mamlakatlarning bozor qtisodiyotiga o‘tish modellarini bir-
biri bilan taqqoslash; 
- Taraqqiyotning ‗‗O‘zbek modeli‖ ni o‗rganish; 
Mavzuni o`rganishda bozor iqtisodiyoti va uning modellarini nazariy jihatdan 
yoritib berish asosiy vazifalar etib belgilangan;
Kurs ishining manbalari.
Kurs ishini yozishda Respublikamiz qonunlari, 
Prezident qaror va farmonlari, chop etilgan ilmiy kitoblar, davriy matbuotda chop 
etilgan maqolalarga tayanildi. Shu mavzuda keyingi yillarda nashr etilgan ilmiy 
tadqiqotlar, internet ma‗lumotlari o`rganildi.Bundan tashqari xorijiy olimlar 
tomonidan ushbu mavzuga oid fikr mulohazalar, maqolalar ham tadqiq etildi. 
Kurs ishining obyekti:
Bozor iqtisodiyoti va uning modellari va uning 
mamlakat iqtisodiyotida muhim ahamiyat kasb etishini o‗rganishdan iborat. 
Kurs ishining tuzilishi: 
Kurs ishi kirish, 2 ta bob, xulosa hamda foydalanilgan 
adabiyotlar ro‗yhatidan iborat. 

---

6 
I BOB.BOZOR IQTISODIYOTINING MAZMUNI VA AMAL QILISHI 
1.1 Bozor iqtisodiyotining mazmuni va asosiy belgilari 
Hozirgi davrda bozor iqtisodiyoti dunyoning ko‗pchilik mamlakatlari uchun xos 
bo‗lib, u turli mamlakatlarda har xil darajada va o‗ziga xos xususiyatlar bilan amal 
qilmoqda va rivojlanmoqda. Bu iqtisodiyotning amal qilish mexanizmi ko‗plab asrlar 
davomida tarkib topib, shakllanib, hozirgi davrda madaniylashgan shaklni kasb etdi 
va ko‗pgina mamlakatlarda hukmron iqtisodiy tizimga aylandi. Mazkur 
iqtisodiyotning barqarorligi shu bilan izohlanadiki, uzoq davrli iqtisodiy evolyusiya 
davomida uning amal qilishining asosiy klassik qoidalari saqlanib qoldi.
Xususiy mulkchilikning paydo bo‗lishi va ijtimoiy mehnat taqsimotining ro‗y 
berishi bozor iqtisodiyotining kelib chiqishi va mavjud bo‗lishing umumiy sharti 
hisoblanadi. Xususiy mulkchilik va mehnat taqsimoti ijtimoiy xo‗jalikning tovar 
shaklini taqozo qiladi, tovar ishlab chiqarishning mavjud bo‗lishi o‗z-o‗zidan pul 
muomalasi, ayirboshlash, taqsimlash va iste‘molning bozorga oid xususiyatini ko‗zda 
tutadi. Tovar ishlab chiqarishning rivojlanishi bozor iqtisodiyoti taraqqiyotining 
asosini tashkil etadi. 
Ishlab chiqarishning mustaqilligi, tadbirkorlikning erkinligi, resurslar erkin 
almashinuvining ta‘minlanishi bozor iqtisodiyotini samarali amal qilishining muhim 
shartlari bo‗lib hisoblanadi. Tovar ishlab chiqaruvchi qanchalik mustaqil bo‗lsa, 
bozor ham shu darajada yaxshi rivojlanadi. Erkin ayirboshlash tovar ishlab 
chiqaruvchi faoliyatining nisbatan samarali yo‗nalishlarini ko‗rsatib beruvchi erkin 
narxlarning shakllanishiga imkon yaratadi.