Tabiiy fanlar fakulteti “Himoyaga ruxsat etilsin”

TERI Leyshmaniozi (Yomon yara, BOROVSKIY KASALLIGI)

Leyshmanioz iqlimi issik bo’lgan o’lkalarda tarqalgan transmissiv kasallikdir. O’zbekistonda — Qashkadaryo, Surxondaryo, Buxoro viloyatlarida, Tojikistonda, Turkmanistonda, Kavkaz orti davlatlari va Ozarbayjonda uchrab turadi. Sinonimlari juda kup bo’lib, shahar, davlat yoki kashfiyotchilarning nomi bilan atalib kelingan. Yomon yara, Pendin yarasi, yillik yara, Borovskiy kasalligi, pashsha-xurda va boshqalar.

Etiologiyasi va patogenezi . Teri leyshmaniozini Leischmania tropica qo’zg’atadi. Unixarbiy vrach P. F. Borovskiy kashf etgan (1898 y.), shuning uchun bu kasallik uning nomi bilan yuritiladi. Teri leyshmaniozining qishlok (zoonoz, qo’zg’atuvchisi Leischmania tropica major) va shahar xili (antroponoz, qo’zg’atuvchisi Leischmania tropica minor) tafovut qilinadi. Bularning epidemiologik sabablari va kasallikning klinik manzarasi bir-biriga unchalik o’xshamasa ham, ammo qo’zg’atuvchisi morfologik jihatdan bir-biriga juda o’xshash. Ularning har ikkisi ham xivchinlilar sinfiga mansub. Shuning uchun ham ularni mikroskopik jihatdan bir-biridan ajratish juda qiyin. Teri leyshmaniozi yoki Borovskiy kasalligi odamga qon so’ruvchi chivin — flebotomus — Phlebotomus chaqqanda yuqadi. Teri leyshmaniozining qishlok xilida infeksiya manbai kata qumsichqon, qizil dumli qumsichqon, yumronqozik bo’lsa, shahar xilida esa bemor odam hisoblanadi.