Tabiiy fanlar fakulteti “Himoyaga ruxsat etilsin”

Oddiy xusnbuzar. Yog’ bezlari faoliyatining buzilishi tufayli teriga turli xil toshmalar toshishi.

Etiologiyasi va patogenezi . Oddiy xusnbuzar (yigit guli) ko’pincha yigit va qizlarning balog’atga yetish davrida kuzatiladi, erkaklarda birmuncha ko’prok uchraydi. Xusnbuzar paydo bo’lishi va toshishida organizmning umumiy ahvoli katta ahamiyatga ega. Asosan me’da-ichak, moddalar almashinuvi va endokrin bezlar faoliyatining buzilishi, kamkonlik, gipovitaminoz, qabziyat, seboreya xusnbuzar toshishiga sabab bo’ladi. Bu davrda yog’ bezlari zo’r berib ishlaydi, bunda yog’ bezlaridan chiqayotgan sekretsiya miqdori o’zgaribgina qolmay, balki uning tarkibi ham o’zgaradi, ya’ni erkin holatda bo’lgan yog’ kislotalarning miqdori oshib, terida ishqoriy muhit vujudga keladi.Yog’ chiqarish yo’llarida yog’ning yig’ilib qolishi va ularga stafilokokk, korinobakteriya va boshqalar tushishi tufayli yallig’lanish jarayoni yuz beradi. Yallig’lanish jarayonining kechishi mikroorganizmlar soni va organizmning individual holatiga (rezistentligiga) bog’lik.

Klinikasi . Toshmalar asosan yuz, ko’krak va gardan terisiga toshadi. Teridan ko’plab ajralib chiqayotgan yog’ kislotalar bez kanalchalarining teriga tutash yerini qitiqlab giperkeratoz avj oladi, yog’ soch follikuli yoki yog’ bezi yo’lining epidermis muguz qavatidan hosil bo’lgan tiqin bilan tiqilishi tufayli yog’ teri bezlari ichida yig’ilib kamedonlar hosil qiladi. Sekret-ning teri ichida turib qolishi piokokkli kasalliklarning rivojlanishi uchun qulay sharoit tug’diradi. Dastlab tugunchalar, So’ngra esa pustulalar yuzaga keladi. Pustulalarning qo'shilishi va terining chuqur qavatlariga tarqalishi infiltrat va abssesslar paydo bo’lishiga olib keladi, ular teshilib yiring oqishi va chandik hosil qilib bitishi mumkin.

Davosi . Kasallik avj olgan davrida antibiotiklar (tetrasiklin, eritromitsin, sefamizin va boshkalar) qo’llaniladi. Stafilokokkli anatoksin, antistafilokokkli gammaglobulin, autogemoterapiya buyuriladi. Vitaminlar (V V6, V12, Ye, A, S) bilan davolash, parxezga rioya qilish, ichki a’zolar kasalliklarini bartaraf etish maqsadga muvofik. Mahalliy davo sifatida salitsil kislotasi, rezorsin, levo-mitsetindan iborat spirtli eritmalar, antibiotikli malhamlar, kriomassaj, elektrokoagulyatsiya va boshqalardan keng foydalaniladi.