Ta 'Um maktablarining 9- sinfi uchun darslik sifatida tasdiqlagan

Binokorlikda metall va oynadan foydalanish
Qurilish ishida sement katta ahamiyatga ega bo‘ldi. Bu davrda yangi qurilish ma- teriali - temir-beton paydo bo‘ldi. Te- mir-betonni fransuz bog‘boni Monye ixti-

Tomas Edison.
го etgan deb hisoblanadi. U temir-betondan katta gultuvaklar tayyorlagan.
Yangi materiallar - temir-beton, metall va shishalaming ko‘plab ishlatilishi bino- lar arxitekturasiga ham ta’sir ko‘rsatdi. 1889-yilda Parijdagi Jahon ko‘rgazmasi uchun fransuz muhandisi Eyfel o‘sha davr- da g‘oyat katta - faqat metalldan yasalgan, balandligi 300 metr bolgan minora qurdi. Bundan keyinchalik Amerikada balandligi 400 metrgacha bo‘lgan osmono‘par binolar qurilishida foydalandilar.
Temiryo‘l tunneUari ochish va temiryo‘1 ko‘priklari qurish texnikasi juda o‘zgarib ketdi. 1880-yilda Alp tog‘laridagi mashhur
Sen-Gotard dovoni ostida 15 kilometrlik tunnel qurildi.
Bu davrga kelib gidroqurilish texnikasi ham o‘zgarib ketdi. At- lantika okeani bilan Tinch okeanini bir-biriga tutashtiruvchi Panama kanali qurib bitkazildi.
Metallurgiya Albatta, mettrflurgiya sanoatini rivojlantirmasdan turib yuqorida aytilgan qurilish ashyolarini tay- yorlab bo‘lmas edi. Metall eritish texnikasi takomillashdi. Metallur- giyada avtomatlashtiriMmi nemis olimi R. Kirxgof yaratdi. Pechlaming sig'imi oshdi. Cho'yanni po'latga aylantirish masalas, hal qilindi. Sa­noat uchun zarurto gan sulfat kislota ishtab chiqanshda yangi.tex- nologiyalar pay do bo Idi. Sim ly soda ohshning ammiak usuh jony «“L, ....
1886-yilda elektroht yo h bilan alummiy ajratib olrndi. XX asr boshida L. Bakeland (Belgiya) plastmassa ohsh yo‘hm topdi.
Bu davrda mashinasozlik keng rivojlandi. Metall kesish jarayoni- ni ilmiy jihatdan tekshirishga rus olimi I. A. Time asos soldi. Elektr bilan payvandlash usulini dastlab amerikalik elektrotexnik Tomson qo‘llagan edi.