T oshkent axborot texnologiyalari universiteti

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 261 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
Boshqa nuqtalar esa o`zlarining maksimum harakatlarini bajaradi. Bular esa 
do’ngliklar deb ataladi. 
Koordinatalari quyidagi shartlarni: 
, (3) 
Agar biz to’lqinni bir momentga to`xtatib qo`ysak, bir xil turg’un to’lqin bo’ladi. 
qanoatlantiradigan nuqtalarda amplituda o‘zining 2
A
maksimal qiymatiga erishadi. Bu 
nuqtalar 
turg‘un to‘lqinning do‘ngliklari
deb ataladi. Koordinatalari
, 
(4) 
shartni qanoatlantiradigan nuqtalarda to‘lqin amplitudasi nolga aylanadi va bu nuqtalar 
turg‘un to‘lqinning tugunlari
deb ataladi. Qo‘shni tugunlar yoki do‘ngliklar orasidagi 
masofa turg‘un to‘lqinning to‘lqin uzunligi deb ataladi va u (3) - va (4) - ifodadan, chopar 
to‘lqinning to‘lqin uzunligini yarmiga teng bo‘ladi



m
x
2
2



...,
2
,
1
,
0

m


2
1
2
2






m
x
2
yug
tur




---

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 262 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
 
hattoki turg`un to`lqinlarda ham do’nglikdan do’nglikkacha, tubidan keyingi 
tubigacha yoki to`lqinnning ixtiyoriy nuqtasidan keyingi ekvivalent nuqtasigacha 
bo’lgan masofa to’lqin uzunligi hisoblanadi. 
– ko‘paytma, nol qiymatni kesib o‘tganda o‘zining ishorasini 
o‘zgartiradi, shu sababli, tugunning har xil tomonlaridagi tebranishlar fazasi 
ga farq 
qiladi, ya’ni ikki tomondagi zarrachalar qarama - qarshi fazalarda tebranadilar.