T oshkent axborot texnologiyalari universiteti

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 234 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
2 - rasm. Erkin so‘nuvchi tebranishning amplitudasining vaqtga bog‘liq o‘zgarishi. 
102 - rasmda amplituda va siljishning vaqtga bog‘liq egri chiziqlari keltirilgan. Egri 
chiziqlarning yuqorigisi 
funksiya grafigini belgilaydi. Bu yerda 
va 
y
0
boshlang‘ich momentdagi amplituda va 
siljishning qiymatlaridir. 
Boshlang‘ich siljish 
y
0
o‘z vaqtida, 
dan tashqari, boshlang‘ich fazaga ham 
bog‘liqdir: 
Tebranishning so‘nish tezligi 
bilan aniqlanadi va u 
so‘nish koeffitsienti
deb ataladi. 
Amplituda “
e
” marta kamayishga ketgan vaqt 
ga tengdir. So‘nuvchi tebranishlar davri 
, (6) 
ifoda 
bilan 
aniqlanadi. 
Muhitning 
qarshiligi 
sezilarli ravishda kichik bo‘lganda
, tebranish davri xususiy davrga teng bo‘ladi: 
So‘nish koeffitsienti ortishi bilan tebranish davri orta boradi. 
Bitta to‘la davrning boshlang‘ich va oxirgi holatlariga mos keluvchi amplitudalar 
nisbati quyidagiga tengdir: 
 
t
e
A
t
A



0
0
A
0
A

sin
0
0
A
y

m
r
2


,
1



e
e
t

r
m
2
1








2
T


2
0
2



0
0
2



T

---