T k 1Kommunikativ

3.Yangi mavzu bayoni:17 daqiqa
«Biotsenoz» va «jamoa», «biogeotsenoz» va «ekosistema» tushunchalari bitta tabiiy hodisani hayotning turdan yuqori tuzilish darajasidagi biologik sistemalar hisoblanadi.Ekosistema ikkita tarkibiy qism - muhit sharoitlari (biotop) va Yer yuzida moddalarning davriy aylanishi hamda energiya oqimini ta’minlovchi uchta funksional guruhga birlashadigan tirik organizmlar (biotsenoz)dan tashkil topgan. Biotop (yunoncha «bios» - hayot va «topos» - jo y yoki yashash jo y i), nafaqat jamoaning egallagan joyi, balki jamoa hayotini belgilovchi muhit omillarining o‘zaro bir-biri bilan bog ‘liq kompleksidir. Tirik organizmlar o‘z hayotiy faoliyatlari davomida muhitning abiotik shart-sharoitlari (ekotop)ga o ‘z ta’sirini o‘tkazib, uni biotopga aylantiradi.Ekosistem aning abiotik muhiti (ekotop)ni notirik tarkibiy qism lar - klimatop (yoruglik, harorat, namlik, havo va boshq.) va tirik organizm lar faoliyati natijasi hisoblangan tarkibiy qism - edafotop (tuproq) tashkil etadi. Ekotop tirik organizmlar tomonidan hali o ‘zgarmagan, o ‘z tuprog i, iqlimiga ega m a’lum hudud hisoblanadi. Ekotopga vulqon otilishi n atijasida yangidan paydo bo`lgan hududlami yoki yangi paydo bo`lgan korall orollarini misol qilib keltirish mumkin. Tirik organizmlar tomonidan o 'zgartirilgan ekotop yoki ma’lum turdagi o ‘simlik va hayvon turlari yashaydigan hudud biotop deb ataladi.
Produtsentlar (lot. «producens» - yaratuvchi). Konsumentlar (lotincha «consume» - iste’mol qilaman). Redutsentlar (lotincha «reduco»-qaytaraman, tiklayman). Biogeotsenozlarning rivojlanish xususiyati ularning tuzilishi hamda faoliyatida o ‘zg arish lam in g sodir bo`lishi bilan bog`iiq. Davriy o‘zgarishlar muhit omillarining sutkalik, mavsumiy o ‘zgarishlari, shuningdek bioritmlar bilan belgilanadi. Bunday o‘zgarishlar natijasida biotsenozlar dastlabki holatiga qaytadi. Tadrijiy o ‘zgarishlar esa bir biotsenozning asta-sekin boshqasi bilan alm ashinuviga olib keladi.Bir biotsenoz o ‘rnini boshqa biotsenoz egallashi ekologik suksessiya(lotincha «successio» - izchillik, ketm a-ketlik) deb ataladi.Suksessiya - biotsenoz (ekosistem a)larni tashkil etgan tu rlam ing tarkiban o‘zgarishi va jam o a tarkibiy tuzilishining izchillik asosida o ‘rin almashinishi natijasida vujudga keladi.