T k 1Kommunikativ

4.Mustahkamlash- 10 daqiqa
1.Biogeosenoz va ekosistema tushunchalari o`rtasidagi umumiylik va farqni aniqlang.
2. Produsentlarning ekosistemada tutgan o`rnini tushuntiring.fototrof va xemotroflarga misol keltiring.
3.Redusentlarning ekosistemadagi vazifalarini misollar bilan tushuntiring.
4.Biogeosenozlarningo`z o`zini tiklashi va barqarorligi kabi ko`rsatkichlari mohiyatini tushuntiring.
5.Uyga vazifa – 1 daqiqa Atamalar ma`nosini yozish.22- betdagi jadvalni to`ldirish, savollarga javob
6.Baholash- 2 daqiqa
O`.I.B.D.O` _______ Urazova N M.B rahbar_____Hamidova R O`qituvchi Atabayeva A


Sana: Sinf: 11-^{a __________________} 11-^{b _________________}
5 -Mavzu:ORGANIZMLARNING YASHASH MUHITI. SUV MUHITI:
I.Darsning maqsadi:
a) ta’limiy: O`quvchilarga tirik organizmlarning yashash muhitilari, suv muhiti haqida umumiy tushunchalar berish.
b) tarbiyaviy: O`quvchilarning biologiya faniga bo`lgan qiziqishlarini oshirish, tirik tabiatni muhofaza qilish,unga ongli munosabatda bo`lishga o`rgatish,.
v) rivojlantiruvchi: O`quvchilarning darslik va qo`shimcha adabiyotlar ustida mustaqil ishlash ko`nikmalarini rivojlantirish.
T.K 4 Ijtimoiy faol fuqarolik jamiyatda o‘z o‘rnini bilgan holda tabiatdagi voqea va jarayonlarga daxldorlikni his etish
Darsning turi:An`anaviy, og`zaki bayon, kichik guruhlarda ishlash
Darsning usuli: . Savollar asosida fikr mulohalarini, ilmiy tushunchalarini aniqlash
Darsning jihozi: Darslik ,ko’rgazmali qurollar, tarqatma materiallar,jadval,film
Darsning borishi (reja): 45 daqiqa
1.Tashkiliy qism: 3 daqiqa
Salomlashish, tozalikni aniqlash, davomatni aniqlash,darsga tayyorgarlik ko`rish
2. Uyga vazifani so`rab baholash: 12daqiqa og`zaki so`rov, daftarni tekshirish, tarqatma materiallar
1.Biogeosenoz va ekosistema tushunchalari o`rtasidagi umumiylik va farqni aniqlang.
2. Produsentlarning ekosistemada tutgan o`rnini tushuntiring.fototrof va xemotroflarga misol keltiring.
3.Redusentlarning ekosistemadagi vazifalarini misollar bilan tushuntiring.
4.Biogeosenozlarningo`z o`zini tiklashi va barqarorligi kabi ko`rsatkichlari mohiyatini tushuntiring 3.Yangi mavzu bayoni:17 daqiqa
Organizm, populatsiya yoki tur yashaydigan, ularga bevosita yoki bilvosita ta ’sir etadigan, m uhitning biotik va abiotik sharoitlarining majmuasi yashash muhiti deb ataladi. . Evolutsiya jarayonid a barcha tirik organizm larda yashash muhitiga nisbatan o ‘ziga xos morfologik, fiziologik, etologik va boshqa moslanishlar - adaptatsiyalar paydo bo`lgan. Adaptatsiya (lotincha «adaptatio» - m oslanish) - tirik organizmlaming muayyan yashash muhitida yashashi va k o‘payishni ta’minlovchi belgi yoki belgilar уig‘indisi hisoblanadi. Masalan, baliq tanasining suyri shakli ularning suv muhitida harakatlanishini yengillashtirsa, suvsiz muhitda o ‘suvchi o ‘sim liklar barglarida (aloy) yoki poyasida (kaktus) suv to ‘plashga moslashgan. «O rganizm - muhit» tizim idagi asosiy qonuniyatlar V .I.V ernadskiy tomonidan kashf etilgan bo‘lib, organizm va uning yashash muhiti birligi qonuni deb ataladi. Hayot tirik organizmlar va yashash muhitining bir butunligi asosida ular o ‘rtasidagi moddalar va energiya almashinuvi natijasida rivojlanib boradi. Bu qonundan kelib chiqadigan evolutsion-ekologik prinsipga binoan, har bir turning genetik imkoniyatlari o ‘zi yashayotgan muhitga muvofiqdir. Suv muhitida yashovchi organizmlar gidrobiontlar (yunoncha «hydor» — suv, «bios» - hayot) deyiladi. Yashash muhiti sifatida suv bir qancha xususiyatlarga ega. Suv yuqori zichlik, shaffoflik, katta issiqlik sig ‘imi va issiqlik o ‘tkazuvchanlik, muzlaganda kengayish kabi xususiyatiga ega, kislorod miqdorining nisbatan kamligi, yorug‘likni kam o ‘tkazishi bilan ham xarakterlanadi.. Suvning harakatlanishi natijasida suv muhitida yashaydigan organizmlar kislorod va oziq moddalar bilan ta’minlanadi. Tirik organizmlar ham o ‘z navbatida m uhitga katta ta ’sir k o ‘rsatadi.Tirik organizm lar oziqlanadi, nafas oladi, atrof-m uhitga m oddalar alm ashinuvi qoldiqlarini ajratadi, o ‘sadi, rivojlanadi, harakatlanadi. .
Hayvonlarning suv muhitiga moslanishlari.Suv muhitida yashovchi organizmlar quyidagi ekoiogik guruhlarga ajratiladi: plankton, nekton, bentos. Bu guruhlar morfologik, fiziologik va etologik moslanishlari bilan farq qiladi. Plankton (yunoncha «planktos» - sayyor, k o ‘chib yuruvchi) - suv q a’rida yashovchi, m ustaqil harakatlana olmaydigan va suv oqimi bilan k o ‘chib yuruvchi o rganizmlar hisoblanadi.