T. C. Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ ÇAĞDAŞ TÜrk lehçeleri ve edebiyatlari anabiLİm dali irak türkmen tüRKÇESİnde kalip sözler noor ghazi elaiS

Saçıv elek olsun bedduasının kültürel açıklaması ise şöyledir: Eski zamanlarda eleği özellikle ölmüş at kuyruğından yaparlarmış. Canlı atın kuyruğunu ise onun sahibinden öç almak, onu halk içinde rezil etmek, şerefini iki paralık etmek için keserlermiş (Paşayev 1998: 63).
Başıva daş yağsın bedduası, büyük suç işlemiş kişinin taşlanması ile igili meydana gelmiştir. Başına daş bedduası, mezara baştaşı (mezar taşı) koyma geleneği ile ilgilidir. Bu beddua denildiğinde birisinin veya yakın akrabanın ölümü istenir. Başıma haranın daşını tökeyim “Başıma nerenin taşını dökeyim” bedduası da bu gelenekle ilgilidir (Paşayev 1998: 64-65).
Başına kül bedduası yine eski inanç ve geleneklerle ilgilidir. Eskiden köpeğin ısırdığı kişide 40 gün içinde bazı değişiklikler olursa (örneğin su gördüğünde korkarsa) onun kudurduğu ve diğer insanlar için tehlike arz ettiği düşünülerek karanlık bir odaya kapatılır, ölmesi için bacadan başına kül dökülürmüş (Paşayev 1998: 65).
Çamur başıva, çamura batasan: Geleneğe göre bir kimsenin yakınları, akrabalarının cenaze törenine katılanlar başlarına, elbiselerine çamur sürerlermiş. Kendilerine de ölüm dilerlermiş. Bu gelenek hoyratlarda da geçer:
Kebab közüyle ağlar,
Sürme gözüyle ağlar
Çamur onun başına
Hırhız öziyle ağlar (Paşayev 1998: 66).
Günümüzde hâlen Irak’ın Güneyinde yaşayan Çöl Arapları, herkesin saygı duyduğu bir kişi öldüğünde başlarına ve şapkalarına çamur sürerler (Paşayev 1998: 66).
Siyasat olasan çok eskiye dayanan tarihî ve folklorik unsurlar barındıran bir bedduadır. Padişahların “Siyaseten katl”⁴⁶ yetkisinden gelmektedir (Saatçi 2020: 272).
Irak Tütkmenlerinin Yeddi arxava rehmet, Yeddi oğlan babası olasan, Yeddi arxav yansın, Yeddi arxavın gorına, Yeddi başlı ilana rast gelesev, Yeddi daş arxavca vb. alkış ve kargışlarında tekrarlandığı görülen yedi sayısına bakılacak olursa, diğer Türk boylarında olduğu gibi Irak Tütkmenlerinin de bu sayı ile ilgili kültürel inançları olduğu görülür. Bu kültürel inançlar şöyle sıralanabilir:

6. 
   Yeni doğan çocuğun, gelinin ve ölen kişinin yedisi yapılır.
   
7. 
   Ölü için kadınlar yedi gün yas tutarlar.
   
8. 
   Göğün yedi katlı olduğuna inanılır.
   
9. 
   Şîî mezhebine bağlı olarak Hz. Ali’nin Necef’teki mezarı yedi sefer ziyaret edilirse bu hac olarak sayılır (Bayatlı 2011: 534).
   
10. 
    Bir hareket yedi defa tekrarlanılırsa sonuç vereceğine inanılmaktadır. Örneğin Yeddi daş arxavca kargışında olduğu gibi. Beddua edilen kişinin arkasından yedi taş atılsa, onun öleceğine inanılmaktadır.
    
11.