T arbi yad a pedagogik texnologiyalar

Operatsion (voqea) o ‘yinlar.
Bunday o ‘yi'nlarda aniq o ‘ziga xos voqea-hodisaning bajarilishi 
rriashq qilinadi. Operatsion o ‘yinlar ish jarayoniga xos modellash-tiriladi.
Rol ijro etish o ‘yinIari. 
Unda aniq shaxsning xulqi, xatti- 
harakati, o ‘z vazifalari va m ajburiyatlarini bajarilish taktika mashq 
qilinadi.
Tadbirkorlik teatri.
B unda qandaydir vaziyat va undagi kishining xulqi o ‘ynaladi. Bu 
o ‘yinning asosiy vazifasi turli holatlarda moMjalni to ‘g ‘ri baholay 
dl&hni o ‘rgatish, o ‘zining xulqiga to ‘g ‘ri baho berish, boshqa 
kishilarning im koniyatlarini baholay olish, ular bilan m uloqat o ‘rnata 
olishga o ‘rgatishdir.
Psixodram a va sotsiodram a.
Bu ham o ‘ziga xos “teatr”, lekin ijtim oiy psixologik m aqsadni 
k o ‘zlaydi. U ning asosiy maqsadi jam oada vaziyatni his qila olish, 
boshqa kishining holatini o ‘zgartirish va unga baho berish, u bilan 
sfaiarali m uloqatga kirisha olishni shakllantirish hisoblanadi.
Oliy 
m aktab 
m uam m olarining 
tadqiqotchilari 
quyidagi 
tadbirkorlik va evristik o ‘yin turlarini farqlaydilar:
M utaxassislar orasida o ‘z vazifalarini, dasturlar va rollarini 
taqsim qilish asosidagi tadbirkorlik va evristik o ‘yinlar. Bunday 
m utaxassislar sirasiga quyidagilar kiradi:
- Kelgusida ishlash kutilayotgan m uassasada faol 
ijodiy 
isiilovchilarni va ularni ishlab chiqishda, aniqlash bilan band b o ‘lgan 
“v’azifa tadqiqotchilari”;
- Ijodiy guruhdagi barcha ishtirokchilarning faolligida shu 
guruhning 
o ‘ziga 
xos 
katalizatorlik 
vazifasini 
bajaruvchi 
“faollashtiruvchilar” ;
- Ilm iy m uam m oning yechim iga yordam beradigan y o ‘Ilar va 
betakror fikrlar tak lif qiluvchi “g ‘oyalar ishlab chiquvchi” talabalar;
- G ‘oyalarning tu g ‘ilishiga va ularning boshqa ijodiy guruh 
a ’zolari tom onidan idrok qilinishiga yordam beradigan “rezonator” 
(tarqatuvchi) talabalar;
- M uam m oni yechishning eng m aqbul (optim al) variantini qayta 
is'filab chiqish va topish bilan band b o ‘lgan “nazoratchi” talabalar.
83

---