Suv resurslarini havzaviy rejalashtirish va boshqarish

Yer osti suvlari
Sayyoradagi eng yaxshi chuchuk suv manbasi hisoblangan yer 
osti suv resurslari, ayniqsa, keskin boshqaruv muammolarini 
keltirib chiqaradi. Ular murakkab texnologiya va barqaror bosh
-
qarish natijalariga erishish uchun muhim bilimlarni talab qiladi. 
Bunga javoban, yer usti suvlari tizimli ravishda o‘lchanmagan 
taqdirda ham, u vizual tarzda kuzatilishi mumkin. Natijada yer 
osti suv resurslari sezilarli darajada xavf ostida bo‘ladi. Yer osti 
suvlari barqaror resurslarning miqdori va sifatiga qarab, beqaror 
iste’mol, ifloslanish va noma’lum in’ikoslarni o‘z ichiga oladi. Bu 
esa yer osti suvidan foydalanuvchilarni faol raqobat va nizolarga 
olib kelishi mumkin. Bunda, shuningdek, transchegaraviy bitim
-
larda, ayniqsa, yer osti suvlarini monitoring qilishda murakkab 
omil hisoblanadi.
Suv resurslarining ifloslanishi
Qishloq xo‘jaligi, inson va hayvon chiqindilaridan, qa
-
zib olish sanoatidan va ishlab chiqarishdan, shuningdek, tabiiy 
ravishda paydo bo‘ladigan manbalardan tushadigan ifloslovchi 
moddalar yer usti va yer osti suvlari sifatiga ta’sir qiladi ham
-
da sezilarli darajada aholi sog‘ligiga zarar yetkazishi, aholi 
hayot darajasini pasaytirishi mumkin. Rivojlanayotgan mam
-
lakatlarda chiqindi suvlarning 90 foizi tabiiy muhitga yuboriladi. 
Bu ekotizim va suv havzalariga jiddiy zarar yetkazishi, suv ta’mi
-
notini xavf ostiga qo‘yishi, ekinlar va baliqchilikka tahdid solishi, 

---

170
Salohiddinov A.T., Ashirova O.A.
oziq-ovqat mahsulotlariga xavf tug‘dirishi, shuningdek, iqtisodiy 
tejamkor ekoturizm sanoatiga zarar yetkazishi mumkin. 
Iqlim o‘zgarishi
Iqlim o‘zgarishi suv resurslaring miqdor va sifat jihatidan 
shakllanishiga va turli xil usullar bilan ulardan foydalanilish 
imkoniyatlariga ta’sir etishi mumkin. Masalan yogingarchlik 
miqdori va turlarining tarqalishi, cho‘llanish, dengiz va okean 
sho‘r suvlarining kirib kelishi va bo‘ron intensivligining o‘zga-
rishi kabi holatlarga sabab bo‘lishi mumkin. O‘z navbatida, xu
-
susan, yomg‘irning vaqti va davomiyligidagi o‘zgarishlar oziq-
ovqat xavfsizligiga tahdid solishi mumkin, ayniqsa, ekin o‘sishi 
yoki chorvachilik migratsiyasi mavsumiy yog‘ingarchiliklarga 
bog‘liq bo‘lsa, yomg‘ir shakllarining o‘zgarishi suvni to‘plash va 
undan foydalanish uchun har qanday maqsadlar uchun (suvni 
saqlash, energiya ishlab chiqarish, sanitariya tizimlari, drenaj ti
-
zimlari va h.k.) xizmat qiladigan zamonaviy va rasmiy tizimlarga 
qarshi kurashishi mumkin. Iqlim o‘zgarishi va gidrologik tizim
-
ga bog‘liq ta’sirlar rivojlanayotgan mamlakatlarda odamlarning 
yashash tarziga ta’sir ko‘rsatishi, jamoalar va muassasalarning 
moslashuvi va ularni bartaraf etish mexanizmlarini sinab 
ko‘rishga ta’sir qilishi mumkin. Bu o‘zgarishlar ko‘pgina nizolarni 
keltirib chiqarishi ehtimoli mavjud.