Suragan edingiz

“Уларга “уф” дема!..” 
Бу ояти каримада катта тарбиявий қувват 
мавжуд. Ота-онадан малолланишнинг энг ки-
чик ифодаси ҳисобланмиш “уф” деган сўзни 
айтишдан қайтарилаётган экан, очиқ-ойдин 
ҳурматсизликни ифода қилувчи бошқа ҳар 
қандай нохуш сўзларни гапириш ҳамда қўрс-
қўпол муомала қилиш асло мумкин эмаслиги 
ўз-ўзидан келиб чиқади. 
Баъзи фарзандлар ота-онаси иш буюрганда, 
сиртда итоат этса ҳам, ичидан норози эканини 
билдириш учун “уф” дейди. Сўнгра ўрнидан 
туриб, қош-қовоғини уйган ҳолда айтилган ишни 
истар-истамай қилишга киришади. Ундан кўра 
ўз малолини ичга ютиб, чеҳрасида илиқ табас-
сум изҳор этган ҳолда ота-онасининг амри-

---

24 
Саййид Раҳматуллоҳ ТЕРМИЗИЙ
ни бажаришга киришса, нур устига нур бўлар, 
ҳам гуноҳдан сақланган, ҳам савоб қозонган ва 
дуоларини олган бўларди.
Ота-онаси ҳузурида қовоғи солиқ, пешо-
на си тиришган ҳолда юриш.
Баъзи фарзандлар уйдан ташқарида ўта 
хушчақчақ, хушмуомала ва очиқ чеҳрали бў-
лади. Аммо уйга кириши билан бутунлай ўзга-
ради. Ота-она ҳузурида ҳалиги шодонлик ва ши-
ринсўзликдан асар ҳам қолмайди. Олижаноб лик 
ва ширинсуханлик ўрнини қўполлик ва қўрс лик 
эгаллайди. Бундай кишиларни халқимиз “Уй – 
зиндон, кўча – хандон”, деб атайди. Шоир ай тади: 
Гоҳо шундай одамлар бор – бегонага
Гўё муҳиб – яхшиликлар қилгай фақат.
Атрофида унга қардош, яқинлари
Яхшиликдан бенасибу мудом бебахт.
Ота-онага таҳқир назари ёки ғазаб ва 
нафрат билан боқиш.
Муовия ибн Исҳоқнинг ривоят қилишича, 
машҳур тобеин Урва ибн Зубайр бундай деган: 
“Отасига ўқрайиб қараган кимса унга яхши лик 
қилмабди (яъни оқ бўлибди)” 
(Имом Заҳа бий 
“Сияру аълом ан-нубало”).