Suragan edingiz

Саййид Раҳматуллоҳ ТЕРМИЗИЙ
Ўтган улуғларимиз, салафи солиҳларимиз ота-
онага яхшилик қилишда ғоят пешқадам бў либ, 
бу борада бутун инсониятга ўрнак ва наму на 
бўлганлар. Ривоят қилинишича, Зар ибн Умар 
исмли кишининг отасидан у ҳақда сўрашди. 
Отаси фарзандининг ўзига эҳтироми нечоғли 
эканини кўрсатиб берадиган айрим ишларидан 
гапириб берди: “Кундуз куни юрганимда ўғлим 
мен билан бўлса, орқамда юради. Тунда эса фа-
қат олдимга тушиб юради. Бирор уй ва ҳоказо 
ичида бўлсам, асло ўша уйнинг томига чиқ май-
ди” 
(“Вафаётул аъён”, 3/443).
Қисқа бўлишига қарамасдан олам-олам маъ-
ноларга эга бу сўзларга бироз изоҳ берсак.“Кундуз 
куни юрганимда ўғлим мен билан бўлса, албатта 
орқамда юради”. Чунки кундузи кўчалар гав-
жум бўлгани боис, атроф хавф-хатардан деярли 
холи бўлади. Бу вақтда ёмон ниятли кишилар 
ҳам қаршисида пайдо бўлган одамга ошкора 
зарар етказишдан тийиладилар. Шунинг учун 
Зар отасига ҳурмат юзасидан унинг ортидан юра-
ди, ундан олдинлаб кетмайди. Отасини ўзидан 
олдинга ўтказади. Кечқурун эса аҳвол бироз бош-
қачароқ. Тунда олдиндан чиққан киши ўғри, қа-
роқчи, йўлтўсар бўлиши мумкин. Ҳар ҳолда атроф 
хавф-хатардан холи эмас. Айниқса, гап уйдан сал 
нарироғи очиқ яланглик ёхуд саҳро бўлган, электр 
ва кўча чироқларидан холи бўлган замонлардаги 
шароит ҳақида кетаёт ганини ҳисобга олсак, бу 
ҳолатни янада аниқроқ тасаввур қилиш мумкин. 
Шу сабабдан Зар тунда отасини ҳимоя қилиш, 
мабодо қарши тараф дан бирор хавф пайдо бўлса, 

---

Ота-онага оқ бўлишдан сақланайлик

 
19
биринчи унга ўзи рўбарў бўлиши учун отасининг 
ортида эмас, олдида юради. “Бирор уй ва ҳоказо 
ичида бўлсам, ҳаргиз унинг томига чиқмайди”.
 
Бунга изоҳ шарт бўлмаса керак. Ўзини отасидан 
юқори қўймас лик учун Зар отаси ичида бўлган 
бирор хонанинг ус тига чиқмайди, гарчи бу ишга 
эҳтиёжи бўлса ҳам...
Биз мазкур одобларнинг бирортасига амал қила 
олапмизми?.. Оталаримиз билан маросим, зиёфат 
ва ҳоказога борсак, уларнинг ортидан эр гашиб 
юряпмизми ёки бунинг тескариси бўл яп тми?.. 
Баъзан шундай ҳолатларга ҳам гувоҳ бў ламиз: 
баъзилар тўй, маросим ва ҳоказоларга отаси 
билан борса, ўзи олдинда юриб, ота унинг орти-
дан мунғайиб эргашади. Одамлар пўрим кийи-
ниб олган ўғил билан қуюқ салом-алик қила 
бошлашади, фарзанд ҳам отасини унутиб, таниш-
билишлари билан шакаргуфторлик қилиш га тушиб 
кетади. Бечора отани эса ҳеч ким танимайди ҳам, 
биров унга илтифот кўрсат майди ҳам.