Sultonova madinaning “Etnonim va etnooykonimlarning o’rganilishi hamda ularning tarixiy-lisoniy asoslari” mavzusidagi

O’zlashma formantli etnooykonimlar. 
Etnooykonimlar tarkibida o’zlashma 
formantlar ham ishlatiladi. Bunday yasalmalar o’z so’z va o’zga elementdan iborat 
bo’lgani uchun materialiga ko’ra gibrid hodisadir. Bunday so’zning asosiy lug`aviy 
negizini o’z so’z, ya’ni turkiy leksema tashkil etganligi uchun bu tip yasalishlarni 
tub turkiy so’zlarning mahsuloti deb tushunish va ularni tub turkiy so’zlar bobida 
talqin qilish maqsadga muvofiqdir
. 
Bunday yasalmalarga qo’shiladigan va yangi 

---

so’z hosil qiladigan yasovchi qo’shimchalar xuddi o’zbek tilining o’z birliklaridek 
tushuniladi va so’z yasovchi negizlarga hech bir qiyinchiliksiz qo’shila oladi.
Etnooykonimlari tarkibida 
-on, yon, -i
kabi fors-tojik tiliga; 
-t, -at
kabi arab 
tiliga xos formantlar mavjud bo’lib, ular etnonimlar hosil qilishda ishtirok etadi. 
Bu morfemalar keyinchalik o’zbek tilida ham yangi etnonim hosil qilish 
xususiyatiga ega bo’lgan. O’zlashma morfemalarga xos bu xususiyat o’tmishda 
o’zbek tili tarixida yuz bergan: Mang`iton, Shag`alon, Elaton singari.
Xulosa qilib aytganda, «Devonu lug`otit turk» asaridagi etnooykonimlarning 
ko’pchiligi morfologik usulda yasalgandir. Tarkibida -
li, -chi, -lar
formantlari 
mavjud etnooykonimlar ko’pchilikni tashkil qiladi.
6. Toponimik aniqlagichli etnooykonimlar 
Etnotoponim tarkibida keluvchi indikator o’zining ma’no anglatish
xususiyatlariga ko’ra turlicha bo’lib, kishilar guruhi hamda ifodalaydigan ob’ekt 
belgisiga ko’ra quyidagicha guruhlanadi: 
1) 
etnonimik indikatorlar
: bu tipga mansub indikatorlar etnik
guruh, el, qavm, odamlar to’pi, ko’pligi kabi ma’nolarni anglatadi; 
2) 
to’p etnoindikatori
. Qadimda qishloqlarning ko’pchiligi to’plarga 
bo’linib, tarkibi qarindosh hisoblangan bir qancha oilalardan iborat bo’lgan. 
Joy nomlarining yasalishi, toponim bo’lib shakllanishida nomshunoslikda 
toponimik indikatorlar yoki toponimik aniqlagichlar deb yuritiluvchi komponentlar 
muhim rol o’ynaydi. Toponimik aniqlagichlar toponimning qanday ob’ektning 
atoqli oti ekaniga ishora qiladi, uni aniqlab turadi. Masalan, 
Po’latbuloq 
nomi 
tarkibidagi 
buloq 
aniqlagichi nomning suv ob’ektining atoqli oti ekaniga ishora 
qiladi, 
Bekto’p 
nomi tarkibidagi 
to’p
aniqlagichi nomning etnonim ekaniga ishora 
qiladi va boshqalar.
Toponimik aniqlagichlar toponimiya tizimiga kiruvchi atoqli otlarning 
aksariyati tarkibida uchraydi va ular qanday ob’ektning nomi tarkibida 

---

kelayotganiga qarab etnonimik aniqlagichlar, oykonimik aniqlagichlar, gidronimik 
aniqlagichlar, agronomik aniqlagichlar kabi bir qator guruhlarga bo’linadi.
«Devonu lug`otit turk» asaridagi ayrim aniqlagichlar quyidagilardan iborat:.