Sug’oriladigan yerlarning samaradorligini oshirishda tuproq eroziyasi va unga qarshi kurash chora-tadbirlari. Sug’oriladigan yerlarning samaradorligini oshirishda tuproq eroziyasi va unga qarshi kurash chora-tadbirlari

Chirindi profilining o’sish tezligi o’rtacha 0,2 mm/ yil deb hisoblanadi.

• Chirindi profilining o’sish tezligi o’rtacha 0,2 mm/ yil deb hisoblanadi.
• Bundan kelib chiqadiki eroziya jadalligi 0,2 mm/yil yoki 1 yilda 2...3 t/ga bo’lganda uni normal hisoblanadi. Bu holda eroziya e’tiborga olinmaydi.Bir yilda tuproq yo’qolishi Z....6 t/ga bo’lganda kuchsiz eroziya, bir yilda 6 ... 12 t/ga bo’lganda o’rtacha, bir yilda 12 t/ga dan oshsa kuchli eroziya hisoblanadi.

Sirtqi eroziya asta-sekin ensiz oqimli eroziyaga o’tishi mumkin. Bu eroziyada qiyaliklardan oqib tushayotgan yog’in suvlari kichkina ariqchalar hosil qilib, ana shu ariqchalar orqali joyning nishabi bo’ylab oqadi va o’ziga 5-10 sm va hatto 50 sm chuqurlikdagi ariqchalar hosil qiladi sirtqi eroziya jarlik eroziyaning boshlanishidir.

• Sirtqi eroziya asta-sekin ensiz oqimli eroziyaga o’tishi mumkin. Bu eroziyada qiyaliklardan oqib tushayotgan yog’in suvlari kichkina ariqchalar hosil qilib, ana shu ariqchalar orqali joyning nishabi bo’ylab oqadi va o’ziga 5-10 sm va hatto 50 sm chuqurlikdagi ariqchalar hosil qiladi sirtqi eroziya jarlik eroziyaning boshlanishidir.
• Sirtqi eroziya shakli qishloq xo’jaligiga katta zarar keltiradi u nafaqat chirindi qatlam gorizontini yuvib ketadi balki haydaladigan yerning yuzasini buzadi, ishlov berishni qiyinlashtiradi.

Jarlik eroziya.

• Relefi sirtqi oqimlar to’planib qolishi, ayniqsa nishabi yaxshi bo’lib, suv tez oqib ketishi mumkin bo’lgan yerlarda tarqalgan.

Eroziya xillari.

• Tuproq sirtida oqimning paydo bo’lish spetsifikasiga qarab 3 xil eroziya farq kilinadi: erigan qor suvi, jala va irrigatsion. Bu xil eroziyalarning har biridan sirtqi, ensiz oqimli va jarlik eroziyalari paydo bo’lishi mumkin.
• Erigan qor suvi bilan yuvilgan tuproq - erigan qor suvi eroziyasi deyiladi. Jala eroziyasi - tuproq sirtiga yomg’ir suvi tushishi natijasida paydo bo’ladi.
• Irrigatsion eroziya - suv qo’yishda paydo bo’ladi. Sug’orish usuliga qarab egat olib suv qo’yishdagi eroziya, taxtalarga bo’lib suv qo’yishdagi eroziya, pollarga bo’lib suv quyishdagi eroziya va yomg’ir yog’dirib suv qo’yishdagi eroziyalarga farqlanadi.