Sug’oriladigan yerlarning samaradorligini oshirishda tuproq eroziyasi va unga qarshi kurash chora-tadbirlari. Sug’oriladigan yerlarning samaradorligini oshirishda tuproq eroziyasi va unga qarshi kurash chora-tadbirlari

O’simlik qoplami olami.

• Eroziya tezligiga o’simlik qoplamining ta’siri ko’p qirrali. Eng avvalo o’simlikning ildiz tizimi tuproqning strukturasi elementlarini jipslashtiradi va bu bilan uning yuvilishi va yemirilishiga to’sqinlik qiladi.
• Ko’pgina o’simliklarning yer usti qismiga nisbatan ildiz qismi ko’proq rivojlangan bo’ladi, (dashtli o’tloqi, tog’ o’tloqi). Masalan, tipik qora tuproqli yerlarda o’simlik ko’k massasi 3....4 t/ga ni, ildiz massasi esa 20 t ga ni tashkil qiladi. (kattalik quruq og’irlikda berilgan). Bunda ildiz massasi yer usti qismi massasiga nisbatan 5...6 marta ko’p. Quruq dashtda bu 10. . . 12 marta, tog’ o’tloqilarida-deyarli 100 marta ko’pdir.

Tog’larda mollarning boqilishi natijasida tuproqlarning tez buzilishiga va yuvilishiga olib keladi.

• Tog’larda mollarning boqilishi natijasida tuproqlarning tez buzilishiga va yuvilishiga olib keladi.
• Ko’p yillik o’tlardan tashqari qishloq xo’jaligi o’simliklarida bu nisbat ya’ni yer usti va ildiz massalari boshqacha masalan don ekinlarining hosildorligi 3 taga bo’linganda yer usti massasi 6 t/ga ,yer osti massasi esa 2. . . 3 t/ga bo’ladi.
• Shuning uchun don boshoqli va boshqa qishloq xo’jaligi ekinlarining ildizlari tuproqlarni eroziyadan himoya qila olmaydi. Ildiz tizimi tufayli tuproqdagi g’ovaklik ko’payib, tuproqning suv sig’imi, saqlash xossasini oshiradi.

Yuqoridagilardan tashqari o’simliklar tuproq sirtini qoplab yomg’ir tomchilarining buzish ta’siridan fizik himoyalovchi bo’lib xizmat qiladi.

• Yuqoridagilardan tashqari o’simliklar tuproq sirtini qoplab yomg’ir tomchilarining buzish ta’siridan fizik himoyalovchi bo’lib xizmat qiladi.
• Shunday qilib, qishloq xo’jaligi ekinlarini o’stirish uchun zarur sharoit yaratish nafaqat yuqori hosil olishni taminlaydi balki u tuproqni eroziyadan ham saqlaydi.

Chorva olami omili.

• Ko’pchilik hollarda chorva tuproqning eroziyaga qarshi chidamliligiga sezilarli ta’sir qiladi. Ba’zi sharoitlarda ular eroziyani kuchaytiradi, boshqa sharoitlarda esa uni sezilarli kamaytiradi.
• Qoraqumning ko’pgina rayonlarida qo’ylarning tuyog’ini ko’paytirish yaylovlarga juda katta yuklama bo’ldi, bu esa eroziyaning rivojlanishiga olib keldi.
• Yomg’ir chuvalchanglari, tuproqni yumshatib, tuproqning (filtratsiya) suv (o’tkazish) shimilish qobiliyatini oshiradi, hamda eroziyaning kamayishiga yordam beradi.