Sug’oriladigan yerlarning samaradorligini oshirishda tuproq eroziyasi va unga qarshi kurash chora-tadbirlari. Sug’oriladigan yerlarning samaradorligini oshirishda tuproq eroziyasi va unga qarshi kurash chora-tadbirlari

Samarqand viloyatining bo’z tuproqlarida eroziyaning kuchiga qarab, chirindi miqdorining o’zgarishi.

Yer nishabligining eroziya rivojlanishiga ta’siri.

• Yer nishabligi qancha qiya bo’lsa eroziya shuncha kuchli rivojlanadi. Yangi o’zlashtirilgan yerlardagi bo’z tuproqlarning eroziyaga moyilligi kuchlidir, chunki ularning nishabligi shunday vaziyatning vujudga kelishini taqozo qiladi. Eroziyaga uchragan tuproqlarning nishab qiyaligiga qarab unumdorligi har xildir. Dalaning yuqorigi, kuchli yuvilgan qismi juda kam quvvat, unumsiz bo’lsa, uning pastki qismi tepadan chirindilar va ozuqa elementlari yuvilib yig’ilganligi hisobiga boy va unumdordir. Shu dalaning o’rta qismida esa tuproq ahvoli o’zgacha bo’ladi. Bunday vaziyat paxtachilikda o’simlikning o’sishi va rivojlanishiga ham ta’sir qiladi.

Dalaning yuvilgan qismida g’o’za nimjon o’sib, hosil kam, sifati past bo’ladi Dalaning etagida tuproq boy, unumdor bo’lganligi tufayli g’o’za yetilib, ko’saklar ko’p, o’simliklar sershox va serbarg bo’ladi. Paxta hosili ko’p bo’lsa ham ko’saklar kech yetiladi. Tuproqning sug’orishda ro’y beradigan, eroziyadan saqlash maqsadida qo’llaniladigan tadbirlar, asosan shu tuproqlar unumdorligini oshirish yo’li bilan olib borilishi lozim.

• Dalaning yuvilgan qismida g’o’za nimjon o’sib, hosil kam, sifati past bo’ladi Dalaning etagida tuproq boy, unumdor bo’lganligi tufayli g’o’za yetilib, ko’saklar ko’p, o’simliklar sershox va serbarg bo’ladi. Paxta hosili ko’p bo’lsa ham ko’saklar kech yetiladi. Tuproqning sug’orishda ro’y beradigan, eroziyadan saqlash maqsadida qo’llaniladigan tadbirlar, asosan shu tuproqlar unumdorligini oshirish yo’li bilan olib borilishi lozim.

Nishabli dalalarda organik va mineral o’g’itlarni tabaqalab keng qo’llash tavsiya qilinadi.

• Nishabli dalalarda organik va mineral o’g’itlarni tabaqalab keng qo’llash tavsiya qilinadi.
• Dalalarni g’o’za o’sib turgan davrda sug’oriladigan nishab (qiya) darajasi hisobga olinishi, egat uzunligi belgilanib, har egatga oqiziladigan suv miqdori aniq ta’minlanishi kerak.
• Masalan, og’ir mexanik tarkibiga ega bo’lgan tuproqlar qiyalik 3 darajaga yetsa egat uzunligi 250 metrgacha bo’lishi mumkin.Shunday nishablikda tuproqning mexanik tarkibi o’rtacha bo’lsa, egat uzunligi 150-200 metrgacha bo’lishi kerak. Mana shu sharoitda har bir egatga sarflanadigan suv miqdori birinchi holda 8-1,0 l/s, ikkinchi holda 0,3-0,5 l/ s bo’lishi tavsiya etilgan.