Меҳнат бозори статистикаси

Мавзу: Меҳнат бозори статистикаси

Маърузачи: “Статистика ва эконометрика” кафедраси ўқитувчиси Рўзиев Алишер Иброимович
O‘zbekiston Respublikasida har bir insonning mehnat qilish, kasb tanlash erkinliklari Respublika Konstiutsiyasida (37–modda) kafolatlangan. Lekin mehnat qilishga majburlash (qonunda ko‘rsatilgan: harbiy yoki muqobil xizmat, sud qarori bilan, favqulodda vaziyatlar va shu kabilardan tashqari) mumkin emas. Insonning ish kuchiga ehtiyoj, mutaxassisligi tajribasi va shu kabi mehnat qilish xususiyatlariga qarab bozorda shakllanadigan talab va takliflarga bog‘liq.

РЕЖА

• Меҳнат бозорини статистик ўрганишнинг аҳамияти ва статистиканинг вазифалари.
• Меҳнат ресурлари тушунчаси ва унинг сонини аниқлаш. Меҳнат ресурслари баланси ва унинг статистик таҳлили.
• Аҳолининг иқтисодий фаоллик, бандлик ва ишсизлик статистикаси кўрсаткичлари тизими.

Бозор иқтисодиёти шароитида бошқа бозор турлари қаторида меҳнат бозори ҳам амал қилади. Меҳнат бозори – бу ишчи кучини рақобат шароитида олди-сотди қилиш муносабатини билдириб, унда ҳам талаб ҳам таклиф қонуни амал қилади. Меҳнат бозорининг бир томонида ишчи кучи турса, иккинчисида ишчи кучига муҳтож хўжалик юритувчи субъект туради. Улар ўртасида айирбошлаш муносабати юз беради. Шу тарзда ишчи кучига талаб ва ишчи кучи таклифи бир-бири билан боғланади.

Бозор иқтисодиёти шароитида бошқа бозор турлари қаторида меҳнат бозори ҳам амал қилади. Меҳнат бозори – бу ишчи кучини рақобат шароитида олди-сотди қилиш муносабатини билдириб, унда ҳам талаб ҳам таклиф қонуни амал қилади. Меҳнат бозорининг бир томонида ишчи кучи турса, иккинчисида ишчи кучига муҳтож хўжалик юритувчи субъект туради. Улар ўртасида айирбошлаш муносабати юз беради. Шу тарзда ишчи кучига талаб ва ишчи кучи таклифи бир-бири билан боғланади.

• Меҳнат бозорини статистик ўрганишнинг аҳамияти ва статистиканинг вазифалари.

Меҳнат бозори статистикаси меҳнат ресурсларининг сони ва таркиби, аҳолининг иқтисодий фаоллиги, бандлик ва ишсизлик билан боғлиқ масалаларни ўрганади ҳамда меҳнат ҳақининг ва меҳнат унумдорлигининг даражаси ва динамикасини тадқиқ этади.