|
O‘yinning qoidalari: 1. 0‘yinchisi sakraganda aylanacha «chi- zig‘i» — arqonchani bosib oigan yoki sakrab aylanacha tashqari- siga tushgan jamoaga bitta jarima ochkosi beriladi. Biror jamoa o‘yinni tugatgandan keyin kechiktirilgan har bir soniya uchun ham orqada qolgan jamoalarga bittadan jarima ochkosi beriladi.
Navbatdagi o‘yinchi sakray boshlagandan so‘ng uning orqasida tuigan o‘yin chilar bir qadam oldinga suriladilar va birinchi bo‘lib qolgan o‘yinchilar sakrash boshlanadigan chiziq oldiga kelib tura- dilar. 3. Jamoada tartib raqami bo‘yicha oxirgi bo‘lgan o‘yinchi yugurib kelib, kaftini o‘yinni boshlab bergan birinchi o‘yinchining kaftiga tegizadi, o‘yinni boshlab bergan o‘yinchi esa qo‘lini baland ko‘tarib, o‘zining jamoasi sakrashni tugatganligini bildiradi.
Eslatma. Sakraladigan joy hammaga yaxshi ko'rinib turishi uchun o'yinchilami doirachalaming ikki tomoniga saf torttirish mumkin, ana shunda navbatdagi o‘yinchilar sakrashni boshlash uchun chiziq yoniga oldinroq kelib navbat kutib turadi, yugurib qaytib kelgan o‘yinchi esa qatorda o‘zi uchun qoldirilgan bo‘sh joyga borib turadi. Rahbar sakrashni kuzatish maqsadida har bir jamoa uchun o‘ziga bittadan yordamchi ajratadi.
Bu o‘yinning turli variantlarini tanlab, jamoalar oldidagi uchastkaga aylanachalar emas, balki ko‘ndalang chiziqlar o‘tkazish bilan uni 4 ta ayrim-ayrim bo‘laklarga bo'lish mumkin. Bu bo‘lak- laming eni birinchisidan to oxirigacha kengayib boradi (yaqindagi, ya’ni birinchi bo‘lakning eni bir yarim qadam, eng keyingisiniki, ya’ni uzoqdagasiniki esa 3 qadam bo'ladi). 0‘ynovchilar birin- ketin hamma bo‘laklardan hatlab o‘tadilar. Orqaga qaytib yugu- rishda bo‘laklardan sakralmaydi.
0‘yinning o‘ziga xos harakatlari bir joydan ikkinchi joyga bir oyoqlab va ikki oyoqlab hatlab o‘tishdir. 0‘quvchilar oldiga sakrab belgilangan joyga tushish va tez sakrash vazifalarini qo‘yish bilan hatlab o‘tish mashqlari murakkablashtiriladi. Aylanachalarning shaxmat tartibida joylashtirilishi o‘ynovchilarni birin-ketin bajari- ladigan sakrashlaming yo‘nalishini o‘zgartirishga majbur etadi. Aylanachalarda, burilishlarda turganda o‘yinchilar qo‘shimcha
128
ravishda sakrab-sakrab, gavda va qo‘llami harakatlantirib, o‘z tana- sining inersiyasini vengish, o‘z harakatlarini o‘zaro muvofiqlash- tirish va birlashtirishga yordam beradigan bir qancha qo‘shimcha mashqlarni ham bajaradilar.
Qarama-qarslii sakrab yugurish estafetasi
O ‘yinga tayyorlanish. 0‘ynovchilar 2—3 jamoaga bo'linadilar va har bir jamoa ham o‘z navbatida yana teng ikki guruhga bo‘li- nadi. Guruhlar oralig‘i xuddi yugurish estafetasidagi singari 15—20 metr bo'ladi va ular bir-birlariga qarab turadilar. 0‘yirming shaitlari ham yugurish estafetasidagi kabidir. Jamoalaming guruh- lari orasiga to'siqlar qo‘yiladi va o'yinchilar shu to‘siqlardan sakrab yugurib o‘tadi. To‘siqlar quyidagicha bo‘lishi lozim: 1) yerga orasi 1—1,2 metr qilib chizilgan ikkita ko'ndalang chiziq; 2) gimnastika skameykasi (skameykani qo‘l bilan ushlab, undan sakrab o‘tiladi); 3) arqoncha (ikki o'quvchi arqormi pastroq ushlab turadi, 0‘y- novchilar undan sakrab o‘tadilar; 4) osma to‘p (o‘ynovchilar yugurib ketayotganlarida unga turtinib o‘tishlari kerak) va hokazo. Bu o‘yinda to‘siqlardan o‘tib yuguriladi. Oldin yugurib bo'lgan va to‘siqdan 0‘tishda xato qilmagan yoki kamroq xatoga yo‘l qo‘ygan jamoa yutgan hisoblanadi.
O ‘yinning qoidalari. 1. Har bir o‘yinchi hamma to'siqlardan o‘tishi lozim. 2. Agar u to'siqqa qoqilsa yoki undan noto‘g‘ri oshsa, orqaga qaytishi va to'siqdan qaytadan o'tishi shart. Xatoga yo‘l qo'ygan o‘yinchi to‘siqdan to‘g‘ri 0‘tgandan keyingina nav- batdagi o‘yinchini chaqirish uchun yugurishda davom etadi.
To‘pni boshdan oshirib uzatish
Oyinga tayyorlanish. O'yinchilar ikki guruhga bo'linadilar va oralaridan 2—3 qadam joy qoldirib ikki qatoiga saflanadilar. Qatorlar boshida tuigan o'ynovchilarda voleybol yoki basketbol to‘pi bo‘ladi.
Oyinningtavsifl. 0‘qituvchi «Tayyorlan!», «Diqqat!», «Marsh!» ko‘rsatmalarini bergandan keyin qatorlar boshidagi ishtirokchilar to‘pni boshlaridan oshirib orqalarida tuigan navbatdagi o‘ynovchiga
129
uzatadilar. To‘p qator oxirida turgan o‘ynovchiga yetib borguncha uzatiladi. Qator oxirida turgan o‘yinchi to‘pni olishi bilan o‘ng tomondan qatoming oldiga yuguradi va birinchi bo‘lib turib to’pni boshidan oshirib orqasida turgan o‘ynovchiga uzatadi. 0‘yiri hamma ishtirokchilar to‘pni olib, oshirib bo‘lgunicha davom ettiriladi. Uni boshlab bergan o‘yinchi qator oxirida qolib, to‘pni olganidan keyin qator oldiga yugurib keladi va to‘pni yuqoriga ko‘taradi. 0‘yinni oldin tamomlagan jamoa yutgan hisoblanadi.
Oyinning qoidalari. 1. 0‘yin vaqtida to‘pni yerga tushirgan o‘quvchi uni yerdan o‘zi olishi va o‘z joyiga turib, to‘pni boshidan oshirib uzatishi lozim. 2. To‘pni faqat o‘zidan keyinda turgan o'ynovchigagina uzatish kerak. Agar o‘ynovchi bu qoidani buzsa, jamoaga jarima oehkosi beriladi.
Metodik ko'rsatmalar. 0‘yinni to‘g‘ri yakunlash va g‘olib chiq- qan komandani to‘g‘ri aniqlash uchun o‘qituvchi o‘yinning bori- shini diqqat bilan kuzatishi lozim. Jamoalar tarkibida 12—15 kishi- dan ortiq o‘ynovchi bo‘lmasligi kerak, aks holda o‘ynovchilar o‘z navbatlari kelishini uzoq kutishga majbur bo‘ladilar, bu esa ulaming o‘yinga qiziqishlarini susaytiradi.
Qo‘shaloq to‘p
Oyinga tayyorlanish. 0‘yin maydonchada o‘tkaziladi. 0‘yimii o‘tkazish uchun arqon va ikkita voleybol to‘pi bo‘lishi kerak. O'ynovchilar o‘zaro teng ikki jamoaga bo‘linib, maydonchaning ikki tomoniga xohlaganlaricha joylashib turadilar.
Oyinning íavsifi. 0‘qituvchi signal berishi bilan birinchi jamoa o‘yinchilari to‘pni qo‘l bilan urib ikkinchi jamoaga uzatadilar. Hamma o‘ynovchñar ham to'pni qarshi tomonga oshirib yubo- rishga va ikkala to‘pning bir vaqtda raqiblari tomonidan bo‘lishiga erishish uchun intñadilar. 0‘yñming natijasi ochko bilan hisoblanadi. 0‘yin jamoalardan birida 10 ta jarima oehkosi to‘plagunicha davom ettiriladi. Agar: a) jamoa uzatgan to‘p qarshi jamoa o‘ynov- chilarining birontasiga tegmasdan maydoncha chizig‘idan tash- qariga tushsa; b) ikkala to‘p ham bir vaqtning o‘zida shu jamoa tomoniga o‘tib qolsa; c) uzatilgan to‘p arqonga tegsa yoki uning
130
tagidan o‘tib ketsa; d) uchib kelayotgan to‘pni qo‘l bilan urib yuborilmay, ilib olib uzatilsa, xato qilingan hisoblanadi va har bir xato uchun jamoaga bittadan jarima ochkosi beriladi.
0‘yinning qoidalari. 1. 0‘yin boshlanishida va ikkala to‘p ham bir tomonda bo‘lib qolgan hollarda to‘p markazdan urib uzatiladi. 2. Agar to‘pning biri borib ikkinchisiga tegsa, o‘yin to‘xtatiladi va signal bo‘yicha boshqatdan boshlanadi. 3. 0‘ynovchilar o‘zjoylarida turishlari, bir joyga to'planmasliklari, lekin bir joyda to‘xtab qol- masliklari ham kerak.
Metodik ko ‘rsatmalar. 0‘ynovchilar ahyon-ahyonda joy al- mashtirib turishlari mumkin. Shunda arqon yonidagilar orqaga va orqadagilar arqon yoniga o‘tadilar. 0‘ynovchilar to‘pni galma- gal uzatishlari kerak.
Bu qoidalar yaxshi o‘zlashtirilgandan keyin o‘yinni murakkab- lashtirish (to‘pni uzatib bermasdan, barmoq uchlari bilan urib yuborish) mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
