Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

65-rasm.
Bo’stonliq tumanidagi tog’ qishlog’i

---

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
173 
hududning “tog’lik” koeffitsiyenti, ya’ni tog’lar egallagan maydoning viloyatning 
umumiy maydoniga nisbati orqali aniqlash mumkin.
Respublikamizda 30 ga yaqin qishloq tumanlari tog’li hududlar takibiga 
kiritilgan. Ularga masalan, Surxandaryoning Boysun, Uzun, Sariosiyo, Oltinsoy; 
Qashqadaryoning Kitob, Shahrisabz, Yakkabog’ Dehqonobod; Namangan 
viloyatining Pop, Chust, Yangiqo’rg’on, Kosonsoy; Farg’onaning So’x; 
Samarqand viloyatining Urgut, Qo’shrabod; Navoiyda Nurota; Toshkent 
viloyatining Parkent, Bo’stonliq (65-rasm), Ohangaron kabi tumanlaridir.
Mamlakatimizning eng tog’li viloyati Surxandaryo viloyati hisoblanadi. 
Ushbu viloyatning tog’lilik koeffitsiyenti 0,70 teng.
Tabiiy geografiyaning asosiy qonuniyatlaridan biri vertikal zonallik 
umumgeografik xususiyatga ega. Chunki, balandlikka ko’tarilgan sari harorat, 
bosim, tuproq, o’simlik va hayvonot turlari o’zgarib boradi.
Bunday sharoitda yer usti tuzilishining o’zlashtirilish darajasi ham 
xo’jaligining rivojlanishi va ixtisoslashuvi, iqtisodiy va demografik sig’imi, aholi 
va aholi punktlarining joylashuvi, ularning katta-kichikligi, hatto xulqi ham 
o’zgarib boradi.
Tog’li hududlar qishloq aholi punktlari soni oz va siyrak, ularning aholisi 
ham uncha ko’p bo’lmaydi. Mahalliy aholi asalarichilik, chorvachilik, o’rmon 
ho’jaligi va rekreatsiya markazida band bo’ladi.
Qishloq aholi punktlarini geografik jihatdan o’rganilganda, eng avvalo, 
ularni klassifikatsiyalashtiriladi. Bu jihatdan qishloqlar uch asosiy sinfga bo’linadi. 

Kichik qishloqlar (aholi soni 1000 kishigacha) 

O’rtacha qishloqlar (1000-3000) 

Katta qishloqlar (3000 kishi va undan ortiq)
Shuningdek, qishloq aholi punktlarini O’zbekiston Respublikasining 
shaharsozlik kodeksini 9-moddasida belgilangan qoidalarga asosan ham toifalarga 
ajratiladi. 

---