Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
172 
Cho’l hududlari qishloqlari 
- o’ziga xos tabiiy geografik birlik 
hisoblanadi. Ularning eng muhim xususiyati yog’in-sochinning namgarchilikning 
o’ta kamligi va mumkin bo’lgan bo’g’lanishning juda yuqoriligidir. Demak, bu 
hududlar issiq va quruq iqlimli, suv tanqisligi bilan boshqa landshaft turlari orasida 
alohida ajralib turadi. Cho’llarning unday xususiyatlari ularda aholi va ho’jalik 
tarmoqlarining joylashuvini belgilab beradi. 
Odatda, cho’l hududlarida aholi punktlari tarqoq va mayda, xo’jalik 
tarmoqlari ekstensiv rivojlangan bo’ladi. Ularning demografik va iqtisodiy 
salohiyati zaifligi tufayli cho’llar, ko’pincha bo’sh yerlar ma’nosida ta’lqin qilinadi 
(rus tilida pustiniya pustoe mesto). Vaholanki, cho’llar qazilma boyliklarga 
xususan neft, gaz, oltin, tuz konlariga ega. 
Cho’llar 
mamlakatimizning 
g’arbiy 
qimini 
egallaydi. 
Ularga 
Qaraqalpog’iston Respublikasi, Buxoro, Navoiy, Surxondaryo, Qashqadaryo, 
Jizzax, Sirdaryo viloyatlarining katta qismlari kiradi va respublikamaydoning 70 
foizini tashkil etadi.
Tog’ hududlari qishloqlari 
- tog’lar yer yuzining ilk madaniyat o’choqlari 
hisoblanadi. Ink sivilizatsiyasi Janubiy Amerikaning And tog’larida shakllangan, 
bu yerda shaharsozlik rivojlangan, 
qator dehqonchilik mahsulotlari 
yetishtirilgan. 
O’zbekistonning 
tog’li hududlarida ham qadimdan 
odamlar yashab kelgan. Bunga 
Surxondaryo viloyati tog’laridagi 
g’orlardan topilgan inson qoldiqlari 
misol bo’la oladi. O’zbekiston hududining, taxminan, 29 foizi tog’ va tog’oldi 
hududlarini tashkil etadi.
Ma’muriy jihatdan tog’li hududlar Surxandaryo, Qashqadaryo, Samarqand, 
Jizzax, Toshkent, Namangan viloyatlarini kiritish mumkin. Ammo yuqoridagi 
viloyatlarni tog’li viloyatlar deb atash noo’rin hisoblanadi. Buning uchun