Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
171 
Farg’ona vodiysi deyarli to’rt tomondan Chotqol, Qurama, Farg’ona, Oloy, 
Turkiston tog’ tizmalari bilan o’ralgan bo’lib, faqat g’arbda “Xo’jand darvozasi” 
orqali O’rta Osiyoning tekslik qismlariga chiqadi. Ma’muriy jihatdan vodiy 
murakkab, transchegaraviy hudud hisoblanadi. Bu yerda O’zbekiston, Tojikiston, 
Qirg’iziston respublikalarining tarixan bir-biri bilan aloqada rivojlanib kelgan 
Andijon, Farg’ona, Namangan, O’sh, Jalolobod, Botkent va Sug’d viloyatlari 
joylashgan. Geosiyosiy jihatdan vodiyda bu davlaatlarning ekslav va anklav 
hududlari ham mavjud. 
Vodiy qishloqlari qadimdan sug’orma dehqonchilik, savdo hamda 
hunarmandchilik rivojlangan mintaqa hisoblanadi. Aholining zich joylashuvi 
bo’yicha Farg’ona vodiyi nafaqat O’zbekistonda, balki MDH mamlakatlarida ham 
keskin ajrali turadi. 
Voha qishloqlari 
- voha, odatda, cho’l quruq iqlimli hududlar uchun xos 
bo’lgan geografik fenomendir. U bepoyon cho’l hududida o’ziga xos orol yoki 
atrof muhitdan keskin farq qiluvchi anklav shaklida yaqqol ko’zga tashlanadi. 
Shunday vohalardan biri respublikamizning shimoli-g’arbida, Quyi Amudaryo 
mintaqasida joylashagan joylashagan Xorazm viloyatidir. Ushbu viloyatning 
qadimgi sug’orma dehqonchilik asosida fan va madaniyat rivojlanganligi bilan 
ajrali turadi. Mintaqaning chor atrofidan qumli cho’llar bilan o’ralib turishi uni 
turli xil tashqi ta’sirdan qaysi bir ma’noda saqlab qolgan. 
Viloyat maydoni 6,05 ming km kv bo’lib, respublika hududining 1,35 foizini 
tashkil qiladi. Aholisi esa respublika aholisining 5,16 foizini tashkil etadi. Aholi 
zichligi 1 kv km.ga maydonga 253 kishini tashkil etadi, yan’ni respublika 
ko’rsatkichlaridan (61,3 kishi) 4,2 marta ko’p. Mintaqaning eng muhim geografik 
xususiyati shuki, uning yer usti tuzilishi uncha murakkab bo’lmagan teksliklardan 
iborat. Bu esa hududning ir tekis, qishloq ho’jaligi nuqtai nazardan intensiv 
o’zlashtirilishiga sabab bo’lgan. Shuning uchun qishloq aholi punktlari aholisi 
zichligi bir-biridan keskin farq qilmaydi. 

---