Son verstk indd

КАСБИЙ ТАЪЛИМ
рилмоғи лозим;
• 
бўлажак амалий санъат ўқитувчисининг 
касбий компетентлигини шакллантириш 
таълим мазмуни орқали, шунинг дек та
-
лабанинг ижтимоий, маданий ҳаётда
-
ги ва сиёсий фаолиятдаги фаол мавқеи 
воситасида амалга оширилади. Хусусан, 
фанни ўзлаштириш жараёнида шаклла
-
надиган ўқув фанларига оид билими ва 
касбий кўникма, малакаларни ўз ичи
-
га олади. Буларнинг барчаси келажакда 
бўлажак амалий санъат ўқитувчиларини 
шу тарзда шакллантиради ва ривожлан
-
тирадики, натижада у ўзини ўзи ривож-
лантириш ва такомиллаштириш восита
-
ларига эга бўлади;
• 
касбий компетентлик тушунчаси педаго
-
гик кўникмаларни шакллантириш билан 
боғлиқ бўлиб, педагогнинг кўп босқичли 
характердаги (репродуктивдан ижодий
-
гача) кетма-кет юзага келадиган умумий 
хатти-ҳаракатларидан фойдаланиш қо
-
билиятини англатади.
Бўлажак амалий санъат ўқитувчиси
-
нинг касбий компетентлиги муаммоси унинг 
касбий фаолиятига аҳамиятли бўлган ҳусу-
сиятларни таҳлил қилиш орқали баҳоланади. 
Бўлажак амалий санъат ўқитувчисининг 
касбий компетентлиги таркибий мазмунига 
кирувчи қуйидаги компетенцияларни алоҳи
-
да таъкидлаш мумкин:
• 
бўлажак амалий санъат ўқитувчисининг 
таянч компетенциялари касбий муам
-
моларни ахборот, алоқа воситалари, шу 
жумладан чет тилидан, фуқаролик жа
-
миятида шахс хулқ-атворининг ижтимо
-
ий-ҳуқуқий асосларидан фойдаланиш 
орқали ҳал қилиш қобилиятида намоён 
бўлади;
• 
Касбий компетенциялар маълум бир 
касбий фаолиятнинг ўзига хос хусусият
-
ларини (педагогик, амалий, бадиий лой
-
иҳалаш ва ҳ.к.) ҳамда касбий фаолият
-
нинг муайян фанлар қамровининг ўзига 
хос хусусиятларини акс эттиради.
Юқорида келтирилган фикрларга асос-
ланиб таъкидлаш мумкинки, бўлажак мута
-
хассиснинг умумий компетентлиги таркибий 
қисми ҳисобланган таянч компетенциялар ва 
касбий компетенциялар ўзаро боғлиқ ва бир 
вақтнинг ўзида ривожланади. Яъни, бўлажак 
амалий санъат ўқитувчисининг компетентли
-
ги муайян бутун, яхлит бўлиши ва интегра
-
тив шахсий хусусиятлари ҳар икки турдаги 
компетентликнинг бирлигини таъминлайди.
Шу муносабат билан биз А.К.Марков
-
нинг концепциясини ривожлантирган ҳол
-
да ўқитувчининг касбий компетентлиги ту
-
зилмаси асосида ишлаб чиқилган бўлажак 
амалий санъат ўқитувчиси эгаллаш лозим 
бўлган қуйидаги педагогик-психологик ком
-
петентциялар тўпламини таклиф қиламиз:
• 
касбий педагогик ва психологик билим
-
лар: касбий тайёргарликка замонавий 
ёндашувлар, касб-ҳунар таълимининг 
хусусиятлари; педагогик ва психологик 
диагностика; талабалар фаолияти, улар
-
нинг ёш хусусиятлари; ахборот техноло
-
гиялари ва ҳ.к.
• 
касбий педагогик маҳорат: ўқитувчилик, 
ташкилий-бошқарув, услубий, фаоли
-
ят ва хизмат кўрсатиш (педагогик ва
-
зиятларни таҳлил қилиш, натижаларни 
лойиҳалаш ва педагогик тадбирларни 
режалаштириш, ўқув-ишлаб чиқариш 
жараёнини лойиҳалаш ва ташкил этиш, 
педагогик жараённи тартибга солиш ва 
мослашиш ва бошқалар), тарбиявий;
• 
касбий-психологик ҳолатлар, амалий 
санъат ўқитувчисининг муносабати: ўз 
касбининг моҳияти ва аҳамиятини анг-
лаш, унга ижобий муносабат, касбий-пе
-
дагогик фаолиятга мойиллик ва ишонч, 
барқарор қизиқиш, педагогик фаолиятга 
тайёргарлик, касбий дунёқараш ва эъ
-
тиқод, шахсий хусусиятлар ва ҳоказо.
• 
коммуникатив компетентция алоқа ма
-
данияти, ўзбек ва хорижий тилларни 
яхши билиши, шунингдек ахборот-ком
-
муникация технологиялари воситасида 
аниқланади;
• 
бўлажак амалий санъат ўқитувчиси ўз 
фаолияти давомида илмий билим, кў
-
никмаларни ривожлантириш ва амалда 

---

22
Kasb-hunar ta’limi №1, 2020