Siyosatshunoslikka

boshqariladigan 
tizimlarda bo‘ladi:
- jamiyatning har bir sohasiga bir guruh vakillik qiladi;
- bunday guruhlarga a’zolik ko‘pincha majburiy bo‘ladi;
- har bir guruh odatda iyerarxik tuzilmaga ega bo‘ladi;
- guruhlar davlat siyosiyati qo‘llab-quwatlamshi maqsadida 
hukumat yoki uning organlari tomonidan nazorat qilinadi.
Bunday tizimning asosiy belgisi shuki, bu yerda guruhlar dav­
latning jamiyat ustidan nazoratini osonlashtirish uchungina mavjud 
bo‘ladi. Partiyaviy tashkilotlar jamiyat hayotiga kirib olgan hamda 
barcha assotsiativ guruhlari boshqariladigan an’anaviy kommunis- 
tik tizimlar bunga yaqqol misol bo‘la oladi. Jumladan, kasaba uy- 
ushmalari yoki yoshlarning tashkilotlari to iiq kommunistik partiya 
tomonidan nazorat qilinib, ular kamdan-kam holatlarda o‘z a’zolari 
manfaatlarini ilgari sura olishgan. Bunday nazorat bugungi kunda Xi­
toy, Shimoliy Koreya va Kubada saqlanib qolgan. Boshqariladigan 
manfaatdor guruhlarini shakllantirish Braziliya va Meksika kabi bir 
qancha rivojlanayotgan mamlakatlardakeng qo‘llab-quvvatlanayapti.
Nazorat savol va topshiriqlari
1. Siyosiy partiya deganda nimani tushunasiz?
2. Siyosiy partiyalarning asosiy funksiyalari nimadan iborat?
3. Siyosiy partiyalarning vujudga kelish tarixini bayon qiling.
3. Siyosiy partiyalar tipologiyasi borasida qanday fikrdasiz?
4. Kadrlar partiyasi deganda nimani tushunasiz?
6. “0 ‘ng” va “so‘1” partiyalami izohlab bering.
7. Partiyaviy tizim deganda nimani tushunasiz?
8. Bugungi kunda qanday partiyaviy tizimlami kuzatish mumkin?
9. Manfaatdor guruhlar tushunchasini izohlab bering.
10. Lobbizm mohiyatini tushuntirib bering.
11. 0 ‘zbekistonda siyosiy partiyalar borasida qanday huquqiy huj­
jatlar mavjud?
157

---

Mustaqil ish topshiriqlari
1. 0 ‘zbekistonda siyosiy partiyalami moliyalashtirish tartibini 
o‘rganib kelish.