Siyosatshunoslik

Faoliyatli yondashuv 
esa siyosatning rivojlanish tasvirini ochib 
beradi. Unga ko‘ra siyosat butun jamiyat uchun majburiy qaror- 
lam i tayyorlash, qabul qilish va amalga oshirish jarayonidir. 
Siyosatni jamiyatni boshqarishning o‘ziga xos shakli sifatida talqin 
qilish ushbu usulga xosdir.
Tanqidiy dialektik usul 
esa siyosatni tanqidiy tahlil asosida 
o'rganib, undagi ichki ziddiyat va ixtiloflarni siyosiy o'zgarish- 
larning harakatlantiruvchi manbayi deb biladi. Bu usul jamiyat- 
ning siyosiy hayoti va siyosiy munosabatlarida bo‘ladigan o ‘zga- 
rishlarni umumiy aloqadorlik va o ‘zaro ta ’sir natijalariga asos- 
langan holda tahlil qiladi. Tanqidiy-dialektik usul siyosatning 
marksistik tahlilida, neomarksizmda (I. Xabermas, T. Adorno 
va boshqalar), so‘l liberal va sotsial-demokratik g‘oyaviy-siyosiy 
oqimlarida qo‘llanilgan. Jamiyatni plyuralistik asosda tashkil 
etishning barcha tarafdorlari tanqidiy-dialektik usulni samara- 
dor usul deb biladilar. Chunki plyuralizm xilma-xil g‘oyalar, 
qadriyatlar, siyosiy, iqtisodiy va madaniy institutlar, individlar 
va guruhlarning ziddiyatlari, raqobatli kurashiga asoslanadi. 
Siyosatshunoslik va sotsiologiyaning muhim tarmoqlaridan biri
— konfliktologiya uchun ham tanqidiy-dialektik yondashuv asosiy 
usul hisoblanadi.
Siyosiy jarayonlarda ro‘y beradigan voqea-hodisalarni o‘zaro 
taqqoslash, ularni bir-biriga solishtirish orqali siyosiy hayotning 
eng samarali shakllarini yoki vazifalami hal qilishning m a’qul 
yo‘llari haqida ilmiy xulosalar berishni ko‘zda tutuvchi usul 
qiyosiy usul 
bo'lib, u dastlab Platon va Aristotel tomonidan 
qo‘llanilgan.
0 ‘tmishning tarixiy hodisa va dalillarini 
tarixiy yondashuv
asosida o'rganish esa uning hoziigi kun va kelajak bilan bog‘-
27

---

liqligini aniqlashga, tarixda yo‘l qo‘yilgan xatolardan siyosiy saboq 
chiqarishga yordam beradi.
Siyosatni tadqiq etishning ikkinchi guruhiga mansub usulla- 
ri umummantiqiy usullar bo‘lib, ularga