Siyosatshunoslik

Interfaol tahlil. 
Yetakchilik to ‘g‘risida yuqorida ko'rsatib 
o'tilgan nazariyalar uning turli tomonlarini ko‘rishga imkon 
beradi, biroq uning bir butun ko‘rinishini bera olmaydi. Yetak- 
chilikni kompleks tadqiq etishni amalga oshirishni interfaol tahlil 
bajaradi. U yetakchilikning to ‘rt asosiy jihati: yetakchining 
xususiyatlari; u bajarishi lozim bo'lgan vazifalar, uning izdoshlari 
va konstituyentlari; yetakchi va uning konstituyentlarining o ‘zaro 
munosabatlari mexanizmini hisobga oladi.
181

---

Biroq yetakchilikning yagona, universal tamoyilini yaratish- 
ning imkoni yo‘q. Chunki yetakchilik hodisasi namoyon bo'lishi 
va vazifalariga ko‘ra turli-tuman bo'lib, tarixiy davr, siyosiy ti­
zim turi, yetakchi va uning konstituyentlari xususiyatlari kabi 
qator omillarga bog‘liqdir.
Siyosiy yetakchilik turlari. 
Hozirgi zamon siyosatshunosli- 
gida siyosiy yetakchilar u yoki bu mezonlarga ko‘ra xilma-xil 
turlarga ajratiladi.
Rahbar qo‘l ostidagilariga munosabatiga ko‘ra avtoritar va 
demokrat yo‘lboshchilarga ajratiladi.
1. Avtoritar yetakchilik — tanho yo'naltirilgan ta’sir etish 
xususiyatiga ega bo‘lib, taqiqlovchi choralar, kuch ishlatishni 
nazarda tutadi.
2. Demokratik yetakchilik — rahbar tomonidan guruh yoki 
tashkilot barcha a’zolarining fikrlari, manfaatlarini hisobga olish- 
da, ulami boshqaruvga jalb etishda ifodalanadi.
Siyosatshunoslikda siyosiy yetakchilikni turlarga ajratishning 
keng tarqalgan ko'rinishlaridan biri M. Vebeming hokimiyatni 
legitimlashtirish usullari haqidagi ta ’limotiga borib taqaladi.
Unga muvofiq yetakchilar an’anaviy, xarizmatik va ratsio- 
nal-legal yetakchilarga bo'linadi. Birinchi turdagi yetakchilik 
asosida odatlar, ikkinchisida e’tiqod va hissiyotlar, uchinchisida 
esa tafakkur yotadi.