Sifat menejmenti va maxsulotlar xavfsizligi

16-amaliy mashg‘ulot. BUYuMNING UNIFIKATSIYaLASh MIQYoSINI ANIQLASh

1. Talabalarga berilgan topshiriqqa asosan unifikatsiya miqyosining quyidagi ko‘rsatkichlari aniqlanadi:

1. 
   Umummashinasozlik detallari unifikatsiya koeffitsienti quyidagicha hisoblanadi:
   

2. 
   Sohalararo qo‘llaniladigan detallar unifikatsiya koeffitsienti quyidagicha hisoblanadi:
   

3. 
   Sohada qo‘llaniladigan detallar unifikatsiya koeffitsienti quyidagicha hisoblanadi:
   

4. 
   Umumiy unifikatsiya koeffitsienti quyidagicha hisoblanadi:
   

2. Natijalarni jadval ko‘rinishida joylashtiriladi.

3. Misol tariqasida yuqoridagi hisoblarni 1-jadvalda keltirilgan ma’lumotlar bo‘yicha amalga oshiramiz.

1-jadval. Avtomobillarda foydalanilgan detallar bo‘yicha unifikatsiya koeffitsienti.

Buyumning nomi (avtomobil)	Detallar soni, dona					Bitta avtomobil uchun unifikatsiya koeffitsienti, %
	Buyumda hammasi	Unifikasyalanganlari
		hammasi	um	usa	us
A1	11190	10410	302	705	9403	93,0
A2	10725	9971	290	677	9002	92,9
A3	11046	10283	298	697	9278	93,1
A4	11190	10430	302	705	9422	93,2
A5	11511	10745	312	727	9710	93,4
A6	11511	10713	179	417	10116	93,1
A7	11190	10427	176	411	9820	93,2
A8	11511	10741	310	375	9750	93,3
Hammasi	89874	83720	2170	5063	76470	93,1

Bitta avtomobil, masalan A₁ ga

8 tadan iborat avtomobillar guruhiga:


Har bir talaba o‘ziga berilgan topshiriq bo‘yicha unifikatsiya koeffitsientini aniqlaydi.
Sinov-nazorat savollari

1. 
   Unifikatsiya atamasiga ta’rif bering.
   
2. 
   Umummashinasozlik detallari unifikatsiya koeffitsienti qanday aniqlanadi?
   
3. 
   Sohalararo qo‘llaniladigan detallar unifikatsiya koeffitsienti qanday aniqlanadi?
   

17-AMALIY MAShG‘ULOT. AGREGATLAShTIRIShDAN TEXNIK-IQTISODIY SAMARADORLIKNI BAHOLASh

Agregat jihozlarining qo‘llanish samaradorligi quyidagi formula bilan hisoblanishi mumkin:

bu yerda N_mj va N_aj – maxsus va agregatlangan jihozlar narxi;

N – buyum ishlab chiqarish yillik hajmi;
S_i – ishchilarning bir soatlik ish haqi;
T_mj va T_aj – birlik mahsulotni maxsus v agregatlangan jihozlar bilan ishlov berish davomiyligi.
0,32 koeffitsienti me’yoriy samaradorlik koeffitsienti (E_n=0,12) va amartizatsiyaga ajratma (0,20) ni birgalikda hisobga oladi. Masalan, jihoz 5 yoki 10 yil ishlasa, bunday ajratmalar mos ravishda 20 yoki 10 % ni tashkil etadi.
Misol tariqasida quyidagi holatlarni ko‘rib chiqamiz.
1-misol. 10 ming detalga ishlov berish uchun 5 million so‘mlik maxsus uskuna yaratish kerak yoki 1 million so‘mlik agregatlashgan uskunani olish kerak. Universal uskunada bitta detalga ishlov berish vaqti - 0,2 soat, agregatlashgan uskunada esa 0,3 soat. Ishchining bir soatlik ish haqi 0,7 ming so‘m.
E_=0,32 (5000000-1000000)+10000x700(0,2-0,3)=1280000-700000=580 ming so‘m.
Agregat jihozni ko‘p marta ishlatish holati uchun iqtisodiy samaradorlik quyidagicha bo‘ladi:

bu yerda N_aj – jamlanma (komplekt) ga kirgan unifikatsiyalashgan detal va qismlar narxi;
n – yillik jamlanmalar soni.
2-misol. Maxsus moslamaning narxi 1 mln. so‘m. 1 yilda 100 ta jamlama yig‘a oladigan unifikatsiyalashgan asbobning narxi 5 mln.so‘m. detalga ishlov berish uchun moslamada 0,12 soat, agregatda 0,3 soat. Ishchilarning ish haqi bir soatga 0,7 ming so‘m. Ishlov beriladigan detallar soni 100 dona. U holda

Ishlov beriladigan detallar soni ko‘payishi bilan agregatlashgan qurilmaning qo‘llanish samaradorligi pasayadi. Masalan, ishlov beriladigan detallar 1000 dona bo‘lsa, u holda

Shunday qilib, detallarni ko‘p seriyali va ommaviy ishlab chiqarishda universal yig‘ilgan moslamalar iqtisodiy jihatdan foydasiz.

Sinov-nazorat savollari

1. 
   Agregatlashtirish atamasiga ta’rif bering.
   
2. 
   Agregat jihozlarining qo‘llanish samaradorligi qanday aniqlanadi?
   
3. 
   Amartizatsiyaga ajratma deganda nimani tushunasiz?