Sifat menejmenti va maxsulotlar xavfsizligi

18-amaliy mashg‘ulot. STANDARTLAShTIRIShDAN IQTISODIY SAMARADORLIKNI HISOBLASh

1-misol.
Ishlab chiqarishga ITI, TKI va standartni ishlab chiqish va joriy etishga qilinadigan xarajatlar 1996–K₁=0,9 mln.sum.; 1997-K₂=1,9 mln.sum; 1998–K₃=1,4 mln.sum; 1996–K₄=4,0 mln.sum.; 2000–K₅=2,0 mln.sum. ni tashkil sharoitda hisobot yilida yangi uskunalarni o‘zlashtirishda kapital sarmoya hajmini aniqlash talab qilinadi.
2001 hisobot yili uchun yig‘indi kapital sarmoyani quyidagi (1) formula bilan hisoblaymiz:

(1)

A₂=10000 ta yangi uskunalar ishlab chiqarishning yillik hajmidan kelib chiqib, xarajatlar tarkibiga kirgan solishtirma kapital sarmoyani (2) formula bilan aniqlaymiz:
(2)
2-misol.
Umumiy 4 yil muddatga rejalashtirilgan 5 mln. so‘m kapital sarmoyani yillar bo‘yicha taqsimlashning maqbul variantini aniqlash talab qilinadi. (T=4 yil, n=1,2,3,4).
mln.so‘m

Boshlang‘ich ma’lumotlar:	Variantlar	Birinchi yil	Ikkinchi yil	Uchinchi yil	To‘rtinchi yil
	I	0,5	1,0	1,5	2,0
	II	2,0	1,5	1,0	0,5
	III	1,25	1,25	1,25	1,25

I variant:

II variant:

III variant:

Natijalardan ko‘rinadiki, iqtisodiy jihatdan eng maqbul variant birinchisi. Muddatning birinchi yillarida xarajatlar minimal, oxirgi yillarida maksimal bo‘lishi kerak.

3-misol.

2-misolda hisobot yili ikkinchi yil deb hisoblaylik. U holda 3 va 4-yillardagi xarajatlar hamma uchchala variantda keltirish koeffitsientlariga bo‘linadi. Yig‘indi xarajatlar (1) va (2) formulalar bilan aniqlanadi:

bu yerda - hisobot yili boshlanishigacha bo‘lgan xarajatlar, so‘m.;
- hisobot yili boshlangandan keyin
U holda:



Shunday qilib bu holda ham birinchi variant iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq.
Sinov-nazorat savollari

1. 
   Iqtisodiy samaradorlik deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Standartlashtirishdan iqtisodiy samaradorlik qanday aniqlanadi?
   
3. 
   Yig‘indi kapital sarmoya deganda nimani tushunasiz?
   
4. 
   Solishtirma kapital sarmoya deganda nimani tushunasiz?