|
19-AMALIY MAShG‘ULOT. AVTOMATIK IDENTIFIKATSIYaLASh. ShTRIXLI KODLASh
Reja:
Shtrix kodlash va uning xususiyatlari
EAN o‘zi nima, kodining tuzilishi.
EAN shtrix kodining xuquqiy asoslari.
EAN – 13 kodining nazorat raqamlarini xisoblash.
Tayanch so‘zlar: shtrix kod, shtrix kodlash, EAN – 13, EAN – 8, orbginal maket, nazorat soni.
Zamonaviy pedagogik texnologiya elementlaridan, masalan interaktiv metodini qo‘llab dars o‘tiladi.
Darsda texnik vosita va ko‘rgazmali qurollardan keng foydalaniladi (kodoskop, proektor, plakat va hokazo).
Talabalar tarqatma materiallar bilan ta’minlanadilar.
Talabalar mustaqil fikrlashi uchun to‘la sharoit yaratiladi.
Shtrix kod – raqamlar, harflar, belgilar to‘g‘risida kompyuterga tez va aniq informatsiya kiritish uchun har xil qalinlikdagi ketma-ket joylashgan shtrixlar va oraliqlar ko‘rinishidagi kodlash tizimi bo‘lib, u optik tarzda ko‘ndalang skanerlash yo‘li bilan o‘qiladi.
Shtrix kodlash – ma’lumotlarni avtomatik tarzda yig‘ish va identifikatsiya qilish texnologiyasi va u ma’lumotlarni ma’lum bir qoida asosida o‘rnatilgan forma, kattalik, rangda qaytarish qobiliyati, elementlar kombinatsiyasi formalashtirilgan shaklda yozishga asoslangan.
Shtrix kodlar – ma’lumotni tezlikda kiritish usuli. Xattoki oddiy yorug‘lik-nero (svetovogo nera) yordamida shtrix kodlar bir xil informatsiyani qo‘lda kiritishga ketadigan vaqtdan bir necha bor kam vaqtda skanerlashtiriladi. Zamonaviy skanerlar ma’lumot kiritish jarayonini bundan ham tezlashtirish qobiliyatiga egadir.
Shtrix kodlashtirishning xatolarining sonini kamaytirishdan tashqari boshqa afzallik tomonlari bor: ma’lumotni tez va kam xarajat bilan yig‘ish, aloqaning effektivligi, ma’lumotni izlab topish va saqlash. Bu ma’lumotni ko‘proq ishlab chiqarish va aniqligini oshirishda, operatsiyalar grafigi va yetkazib berishni yaxshilaydi, bundan tashqari ishlab chiqarish vaqt sarfini kuch, odam, resurslari, materiallar va pullarni qisqartiradi va tejaydi.
Shtrix kodning tuzilishi. Rasmda EAN – 13 iste’molchi tovarning shtrix kod simvolikasi keltirilgan (1-rasm).
Ma’lumotni kodlashtirish uchun simvollar, shtrixlar va oraliqlarning ma’lum bir joylashish kengligi ishlatilgan.
Rasmli sonning har bir qismi yoki ma’lumotning har bir turi kodlashtirilishi shtrix kod shaklida yozilishi mumkin (Masalan, buyurtma soni yoki tovar partiyasining soni).
Rasm -1. EAN – 13 simvoli
Rasm -2. EAN – 8 simvoli
UPC kodlari
Shtrix kolashni skanerlashtirish kod tagida yozilgan sonni kompyutega kiritish bilan bir o‘rinda turadi va bu juda muhim. Klaviatura yoki shtrix kodni o‘qish bo‘yicha qanday bir ma’lumot kiritilmasin, ularning ko‘rsatkichi o‘zgarmay qolaveradi.
Shtrix kod simvolidagi informatsiyani o‘qish uchun skanerning nuri shtrix kodga qaratiladi. Dekoder yordamida shtrix kodda kodlashtirilgan ma’lumotni olamiz. Shtrixlar va oraliq ko‘rinishida kodlashtirilgan raqamli ma’lumot shtrix kod tagida yoziladi. Bu belgilar bizga tushunilarli, chunki ularni odam tomonidan o‘qilsa bo‘ladi.
Shtrix kodlar aniq tekshiruvlar shuni ko‘rsatadiki, shtrix kodni o‘qishda aniqlangan xatoliklar 1000 dan 1 % kam. Testlar shuni ko‘rsatadiki, shtrix kod ko‘rinishidagi kodlashtirilgan informatsiyaning aniqligi 10000000 belgiga bitta xatolikni tashkil qiladi.
EAN – 13 kodining nazorat raqamlarini xisoblash.
Juft qatordagi turgan sonlarni qo‘shib 3 ga ko‘paytiriladi (33*3)
Raqamlar tartibi
|
13
|
12
|
11
|
10
|
9
|
8
|
7
|
6
|
5
|
4
|
3
|
2
|
1
|
Qiymat
|
4
|
0
|
1
|
8
|
9
|
9
|
3
|
4
|
0
|
4
|
7
|
8
|
7
|
Juft
|
|
0
|
+
|
8
|
+
|
9
|
+
|
4
|
+
|
4
|
+
|
8
|
=33
|
Toq
|
4
|
+
|
1
|
+
|
9
|
+
|
3
|
+
|
0
|
+
|
7
|
|
=24
|
Toq qatordagi sonlar qo‘shiladi:
Toq va juft qatordagi sonlar yig‘indisi qo‘shiladi. (33*3)+24=123
130 -123=7
Olingan natija nazorat soniga to‘g‘ri kelishi tekshiriladi.
Sinov-nazorat savollari
Shtrix kod va shtrix kodlashga izox bering?
Qanday shtrix kodlar joriy qilingan?
O‘zbekiston Respublikasida qanday shtrix kod joriy qilingan?
Shtrix kodlashning qonuniy asoslari.
Shtrixli kodlash deganda nimalarni tushunasiz?
Qanday maqsulotlarga nisbatan shtrixli kod qo‘llanishi kerak?
Do'stlaringiz bilan baham: |
