Sifat menejmenti va maxsulotlar xavfsizligi

13.2. Korxona standartlarini ishlab chiqish va yuritish.

Korxonalarning standartlarini ishlab chiqish, tasdiqlash, nashr etish va bekor qilish tartibini korxona O’z DSt 1.3:1992 O‘z SDT. “Korxonaning standartlarini ishlab chiqish, tasdiqlash va davlat ro‘yxatidan o‘tkazish tartibi” davlat standartining talablarini hisobga olgan holda o‘rnatadi.

Korxona standartlari quyidagilarga bo‘linadi:
– tashkiliy-metodik;
– ushbu korxonada chiqariladigan mahsulot, jarayon va xizmatlarga, shu jumladan:
I) mahsulotning tarkibiy qismlari, texnologik moslama va asbob;
2) texnologik jarayonlar, shuningdek ularga umumiy texnologik me’yorlar va talablar (atrof muhit, odamlar hayoti va sog‘ligi uchun xavfsizlikni ta’minlashni hisobga olgan holda o‘rnatiladi);
3) korxona ichida ko‘rsatiladigan xizmatlar;
4) ishlab chiqarishni tashkillashtirish va boshqarish jarayonlari, mahsulot, (jarayonlar, xizmatlar)ning sifatini ta’minlash, ishlab chiqarishni shakllantirish va takomillashtirish bo‘yicha ishlarni bajarishda tashkillashtirishning umumiy vazifalari.
Korxona standartlarini ishlab chiqish O‘zbekiston Respublikasi hududida joylashgan korxonalar tomonidan amalga oshiriladi. Zarur bo‘lgan hollarda korxonaning buyurtmasi bo‘yicha korxona standartlarining loyihasini TQ yoki STT ishlab chiqadi.
Chet iste’molchilarga yetkazib berish (xaridga chnqarish) uchun mo‘ljallangan mahsulot (jarayonlar, xizmatlar)ga yangitdan ishlab chiqiladigan, qayta ko‘rib chiqiladigan korxona standartlari va ularga kiritiladigan o‘zgartirishlar kelishishligi lozim.
Korxona standarti asosiy iste’molchilar bilan kelishiladi va, zarur bo‘lganda, kasaba uyushma idoralari, davlat nazorati idoralari, Davarxitekturaqurilish, Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasi, Sog‘liqni saqlash vazirligi, yong‘indan saqlash, transport tashkilotlari va b. bilan ham kelishiladi.
Korxona standartini korxona rahbari (rahbar muovini) buyruq va (yoki) standartning birinchi betida imzo chekib, “Tasdiqlayman” grifi bilan tasdiqlaydi. Korxona standartini buyruq bilan tasdiqlashda buyruqda standartni amalga joriy etish sanasi belgilanadi va zarur bo‘lganda standartni joriy etish bo‘yicha tashkiliy-texnik tadbirlar tasdiqlanadi. Xo‘jalik yurituvchi sub’ektning qarori bo‘yicha korxona standartining amal muddati cheklanishi mumkin.
Chet iste’molchilarga xaridga chiqariladigan mahsulotga korxona standarti O‘zstandart Agentligi idoralarida davlat ro‘yxatidan o‘tishi lozim.
Korxona standarlarining belgisi kuyidagilardan iborat:
– hujjat indeksi – KSt;
– Korxonalarni va tashkilotlarning umumdavlat tasniflagichi (QTUT) bo‘yicha ho‘jalik yurituvchi sub’ektning sakkiz darajali kodi;
– defis bilan ajratilgan, korxona tomonidan berilgan ro‘yxatning uchta raqamli tartib nomeri;
– ikki nuqta bilan ajratilgan tasdiqlash yilining to‘rtta raqami;
Misol: KSt 00000359-143:2006.

13.3Texnik shartlar

Texnik shartlarning loyihalari texnik qo‘mitalar va standartlashtirish bo‘yicha tayanch tashkilotlar tomonidan, shuningdek TQ bilan kelishilgan holda boshqa vakolatli tashkilotlar va korxonalar tomonidan O’z DSt 1.2:1992 “O‘z SDT. Texnik shartlarni ishlab chiqish, kelishish, tasdiqlash va davlat ro‘yxatidan o‘tkazish tartibi”ga asosan ishlab chiqiladi.

Texnik shartlar ushbu mahsulotga nisbatan qo‘llaniladigan yuqoriroq darajali standartlar va texnik shartlar yo‘q bo‘lganda va talablarni yanada jiddiylashtirish zarur bo‘lganda, shuningdek ushbu tarmoqning ikki va bundan ortiq korxonalarida chiqariladigan mahsulotga ishlab chiqiladi Texnik shartlarda o‘rnatiladigan talablar ushbu mahsulotga nisbatan qo‘llaniladigan amaldagi standartlarning talablaridan past bo‘lmasligi va boshlang‘ich mahsulot (buyumlar, materiallar, moddalar) ga standartlar va texnik shartlarning talablariga zid kelmasligi lozim.
Texnik shartlarning loyihalari, agar mahsulotni ishlab chiqarishga qo‘yish to‘g‘risida qarorni qabul komissiyasi qabul qiladigan bo‘lsa, qabul komissiya bilan kelishib olinadi. Ishlab chiquvchi texnik shartlar loyihasini buyurtmachi (iste’molchi) bilai kelishib oladi va qabul komissiyasi bilan kelishilishi lozim bo‘lgan boshqa hujjatlar bilan birga vakillari qabul komissiya tarkibiga kirgan tashkilotlar (korxonalar)ga, komissiyaning ishi boshlanishidan oldin bir oydan kechiktirmay jo‘natadi.
Texnik shartlar loyihasini davlat nazorat idoralariga kelishishga va qabul komissiyasining a’zolari bo‘lmagan, manfaatdor boshqa tashkilotlarga xulosa uchun jo‘natish zarurligini ishlab chiquvchi aniqlaydi.
Mahsulotning tajriba nus’hasi (tajriba to‘pi)ni qabul qilinganlik dalolatnomasiga qabul komissiyasining a’zolari tomonidan imzo qo‘yilishi texnik shartlar loyihasining kelishilganligini ifodalaydi. Agar mahsulotni ishlab chiqarishga qo‘yish to‘g‘risida qaror qabul komissiyasisiz qabul qilinsa, texnik shartlar loyihasi kelishish uchun buyurtmachi (iste’molchi) ga yuboriladi.
Kasaba uyushmasi idoralari, davlat nazorat idoralari, Sog‘liqni saqlash vazirligi, Davlattabiatqo‘mitta, Davlatarxitekturaqurilish, yonilg‘i xavfsizligi, transport tashkilotlari va boshqalarning vakolatlariga tegishli talablarni o‘z ichiga olgan texnik shartlarning loyihalari bu tashkilotlar bilan kelishishligi lozim. Boshqa manfaatdor tashkilotlar vakolatiga tegishli talablar mavjud bo‘lgan texnik shartlarning loyihalari bu tashkilotlar bilan kelishishligi lozim. Boshqa manfaatdor tashkilotlar vakolatiga tegishli talablar mavjud bo‘lgan texnik shartlarning loyihasini kelishish uchun bu tashkilotlarga jo‘natish zarurligini ishlab chiquvchi aniqlaydi.
Texnik shartlarning loyihasini kelishish “Kelishilgan” grifi ostida kelishuvchi tashkilot rahbari (rahbar muovini) ning imzosi bilan yoki alohida hujjat (qabul komissiyasining dalolatnomasi, xat, bayonnoma va h.k.) bilan rasmiylashtariladi. Bunda “Kelishilgan” grifi ostida sana va hujjatning tartib raqami ko‘rsatiladi.
Texnik shartlarni ishlab chiquvchi (tayyorlovchi) buyurtmachi bilan kelishilgan holda yoki ishlab chiquvchi (tayyorlovchi) buyurtmachi bilan birgalikda tasdiqlaydi.
Texnik shartlar (texnik shartlarga o‘zgartirishlar) ning tasdig‘i hujjatning sarvarag‘ida “Tasdiqlayman” grifi ostida korxona rahbari (rahbar muovini) ning imzosi bilan rasmiylashtiriladi.
Texnik shartlar buyurtmachi (asosiy iste’molchi) bilan kelishilgan holda ko‘pi bilan 5 yil amal muddatiga tasdiqlanadi. Asoslangan hollarda amal muddati cheklanilmasdan tasdiqlanadi.
Kelishilgan va tasdiqlangan texnik shartlar, ushbu texnlk shartlarni tasdiqlagan korxona joylashgan joydagi O‘zstandart Agentligining idorasiga davlat ro‘yxatidan o‘tkazish uchun taqdim etiladi.
Texnik shartlar belgisi quyidagilardan iborat bo‘ladi:
– hujjat belgisi – TSh;
– davlat va xo‘jalik boshqaruv idoralari, xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning ikki darajali shartli belgisi;
– xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar uchun defis bilan ajratilgan, korxonalar va tashkilotlarning umumdavlat tasniflagichi (KTUT) bo‘yicha sakkiz darajali kod;
– ikki nuqta bilan ajratilgan, tasdiqlash yilining to‘rtta raqami.
Misol:
Davlat va xo‘jalik boshqaruv idoralari uchun TSh 10-01:1998
Sinov-nazorat savollari
1. Raxbariy xujjatlarni ishlab chiqish tartibi.
2. Raxbariy xujjatlarni ishlab chiqish nechta bosqichdan iborat?
3. Korxona standartlarni ishlab chiqish tartibi.
4. Korxona standartlarni belgilash tartibi qanday?

14-AMALIY MAShG‘ULOT. UZLUKSIZ TA’LIM TIZIMIDA STANDARTLAShTIRISh

Reja:
14.1. O‘zbekiston Respublikasining“Ta’lim to‘g‘risida”gi qonun taxlili.

14.2. “Kadrlar tayyorlash bo‘yicha Milliy dastur” larni va O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 13 may 1998 y. № 203 “O‘zbekiston Respublikasida umumiy o‘rta ta’limni tashkillashtirish to‘g‘risida” qarori.