16-amaliy mashg‘ulot. BUYuMNING UNIFIKATSIYaLASh MIQYoSINI ANIQLASh
1. Talabalarga berilgan topshiriqqa asosan unifikatsiya miqyosining quyidagi ko‘rsatkichlari aniqlanadi:
Umummashinasozlik detallari unifikatsiya koeffitsienti quyidagicha hisoblanadi:
Sohalararo qo‘llaniladigan detallar unifikatsiya koeffitsienti quyidagicha hisoblanadi:
Sohada qo‘llaniladigan detallar unifikatsiya koeffitsienti quyidagicha hisoblanadi:
Umumiy unifikatsiya koeffitsienti quyidagicha hisoblanadi:
2. Natijalarni jadval ko‘rinishida joylashtiriladi.
3. Misol tariqasida yuqoridagi hisoblarni 1-jadvalda keltirilgan ma’lumotlar bo‘yicha amalga oshiramiz.
1-jadval. Avtomobillarda foydalanilgan detallar bo‘yicha unifikatsiya koeffitsienti.
Buyumning nomi (avtomobil)
|
Detallar soni, dona
|
Bitta avtomobil uchun unifikatsiya koeffitsienti, %
|
Buyumda hammasi
|
Unifikasyalanganlari
|
hammasi
|
um
|
usa
|
us
|
A1
|
11190
|
10410
|
302
|
705
|
9403
|
93,0
|
A2
|
10725
|
9971
|
290
|
677
|
9002
|
92,9
|
A3
|
11046
|
10283
|
298
|
697
|
9278
|
93,1
|
A4
|
11190
|
10430
|
302
|
705
|
9422
|
93,2
|
A5
|
11511
|
10745
|
312
|
727
|
9710
|
93,4
|
A6
|
11511
|
10713
|
179
|
417
|
10116
|
93,1
|
A7
|
11190
|
10427
|
176
|
411
|
9820
|
93,2
|
A8
|
11511
|
10741
|
310
|
375
|
9750
|
93,3
|
Hammasi
|
89874
|
83720
|
2170
|
5063
|
76470
|
93,1
|
Bitta avtomobil, masalan A1 ga
8 tadan iborat avtomobillar guruhiga:
Har bir talaba o‘ziga berilgan topshiriq bo‘yicha unifikatsiya koeffitsientini aniqlaydi.
Sinov-nazorat savollari
Unifikatsiya atamasiga ta’rif bering.
Umummashinasozlik detallari unifikatsiya koeffitsienti qanday aniqlanadi?
Sohalararo qo‘llaniladigan detallar unifikatsiya koeffitsienti qanday aniqlanadi?
17-AMALIY MAShG‘ULOT. AGREGATLAShTIRIShDAN TEXNIK-IQTISODIY SAMARADORLIKNI BAHOLASh
Agregat jihozlarining qo‘llanish samaradorligi quyidagi formula bilan hisoblanishi mumkin:
bu yerda Nmj va Naj – maxsus va agregatlangan jihozlar narxi;
N – buyum ishlab chiqarish yillik hajmi;
Si – ishchilarning bir soatlik ish haqi;
Tmj va Taj – birlik mahsulotni maxsus v agregatlangan jihozlar bilan ishlov berish davomiyligi.
0,32 koeffitsienti me’yoriy samaradorlik koeffitsienti (En=0,12) va amartizatsiyaga ajratma (0,20) ni birgalikda hisobga oladi. Masalan, jihoz 5 yoki 10 yil ishlasa, bunday ajratmalar mos ravishda 20 yoki 10 % ni tashkil etadi.
Misol tariqasida quyidagi holatlarni ko‘rib chiqamiz.
1-misol. 10 ming detalga ishlov berish uchun 5 million so‘mlik maxsus uskuna yaratish kerak yoki 1 million so‘mlik agregatlashgan uskunani olish kerak. Universal uskunada bitta detalga ishlov berish vaqti - 0,2 soat, agregatlashgan uskunada esa 0,3 soat. Ishchining bir soatlik ish haqi 0,7 ming so‘m.
E=0,32 (5000000-1000000)+10000x700(0,2-0,3)=1280000-700000=580 ming so‘m.
Agregat jihozni ko‘p marta ishlatish holati uchun iqtisodiy samaradorlik quyidagicha bo‘ladi:
bu yerda Naj – jamlanma (komplekt) ga kirgan unifikatsiyalashgan detal va qismlar narxi;
n – yillik jamlanmalar soni.
2-misol. Maxsus moslamaning narxi 1 mln. so‘m. 1 yilda 100 ta jamlama yig‘a oladigan unifikatsiyalashgan asbobning narxi 5 mln.so‘m. detalga ishlov berish uchun moslamada 0,12 soat, agregatda 0,3 soat. Ishchilarning ish haqi bir soatga 0,7 ming so‘m. Ishlov beriladigan detallar soni 100 dona. U holda
Ishlov beriladigan detallar soni ko‘payishi bilan agregatlashgan qurilmaning qo‘llanish samaradorligi pasayadi. Masalan, ishlov beriladigan detallar 1000 dona bo‘lsa, u holda
Shunday qilib, detallarni ko‘p seriyali va ommaviy ishlab chiqarishda universal yig‘ilgan moslamalar iqtisodiy jihatdan foydasiz.
Sinov-nazorat savollari
Agregatlashtirish atamasiga ta’rif bering.
Agregat jihozlarining qo‘llanish samaradorligi qanday aniqlanadi?
Amartizatsiyaga ajratma deganda nimani tushunasiz?
Do'stlaringiz bilan baham: |