Щзбекистон республикаси

9.2-расм. Модулли бормоқ фреза ёрдамида тишлар қирқиш.


Бу ҳолда модулли диск фреза қийшиқ тишли шестерня тишларининг ҳақиқий сонига қараб эмас, балки фиктив (сохта) сонига қараб танланади, чунки тишлар орасидаги ботиқлик заготовка ўқининг фрезага нисбатан бурилиши ҳисобига талаб этилганига қараганда анча кенг бўлиб чиқади.
Тўғри ва қийшиқ тишли йирик (m 10 мм) модулли цилиндрик шестернялар тайёрлашда модулли бармоқ фрезалар ишлатилади (9.2-расм). Бармоқ фрезалар 1 ғилдиракларга шеврон тишлар 2 қирқиш учун ҳам ишлатилади (9.3-расм). Бармоқ фрезалар билан қирқилган тишлар аниқлиги ва юзалар тозалиги диск фрезалар билан қирқилгандаги каби бўлади. Модулли диск ва бармоқ фрезалар олдинги юзасидан чархланади. Тишли рейкалар ҳам модулли фрезалар билан қирқилиши мумкин, аммо бунда махсус мосламадан фойдаланилади.








9.3-расм. Шеврон шестерня заготовкасига бармоқ фреза ёрдамида тишлар қирқиш
схемаси.


Ғилдиракларга червяк фрезалар билан тишли қирқиш. Тишли ғилдираклар фрезалашнинг энг кўп тарқалган усулларидан бири цилиндрик билдиракларга червяк фрезалар ёрдамида тишлар қирқиш усулидир. Червяк фреза винт-симон ўрамларининг профили тишли рейка кўринишидаги кесувчи асбоб бўлиб, унинг шакли червяк шаклидадир. Фрезанинг кесувчи қирралари ўрамларнинг шу ўрамлар йўналишига перпендикуляр бўлган бўйлама ариқчалар билан кесишувидан ҳосил бўлади (9.4-расм).





9.4-расм. Червяк фреза.

Кесувчи тишларнинг кетинги бурчаги токарлик-тиш қирқиш дастгоҳида кертиш натижасида ҳосил бўлади. Червяк фрезалар бир киримли ва икки киримли бўлиши мумкин. Икки киримли червяк фрезаларнинг иш унуми бир киримли червяк фрезаларникига қараганда анча юқори, аммо фреза киримлари сонининг ортиши билан ишлов бериш аниқлиги пасаяди. Шунинг учун икки киримли червяк фрезалар тишларни хомаки қирқиш учун ишлатилади. Червяк фрезаларнинг тишлари олдинги юзаларидан чархланади. Червяк фрезалар тезкесар пўлатдан тайёрланади. Қаттиқ қотишма пластинкалари билан таoминланган червияк фрезалар ҳам ишлатилади.