Shuningdek, 0 ‘zbekistonda fizika va texnikaning taraqqiyoti



Download 13,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet128/365
Sana30.12.2021
Hajmi13,37 Mb.
#98245
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   365
Bog'liq
[O`lmasova M 1-qism]

 

A/v

Yer


88-  rasm. 

= C

x

bo'ladi.  Masalaning shartiga  ko'ra,  bu  kuchlar teng.  Demak,



mM Yer  _ Q mMQy 

( r - x


)2

 

x



2

Bundan


(/--л;)2  = — 

x 2 


yoki  r - x  = x  ~ - c-  

0 у 

V  Mo y

Bu ifodadan 

jc

 ni topsak,  u  holda



r

x  =

1 +


^Yer 

M r

' Oy

Hisoblash:  x  = -  6 0 = (,p

I + V81


Demak,  jism  Oy  markazidan  oltita  Yer  radiusiga  teng  masofadagi 

nuqtada turadi.

2- 

masala.  Kosmik  kema Yer sirtidan  qancha masofaga uzoqlashganda 



uning  Yerga  tortilish  kuchi  Yer sirtidagiga  qaraganda  100  marta  kichik 

bo'lib qoladi?



Berilgan:  -jr = 100,  R -  6400km = 64 ■

 105 m.


Topish  kerak: h — ?

Yechilishi.  Kosmik  kemaning Yer sirtida  Yerga tortilish  kuchi 



^  m M

Р   =  m g   =  G

 — y -  


R

bo'ladi,  bunda  m  —  kosmik  kemaning  massasi.  Kosmik  kemaning  Yer 

sirtidan h balandlikda Yerga tortilish  kuchi  esa

^

 



m M 

ги  — tng /. — G 



( R + h)

bo'ladi.  Birinchi ifodani  ikkinchi  ifodaga  hadma-had  bo'lsak,  u  holda 

170



R + h 

R

munosabatni  hosil qilamiz.  Oxirgi tenglamani  h ga nisbatan yechamiz:



Hisoblash:  h = (VlOO -1 ) ■

 64 • 10s m = 5,76  107 m.

3- 

masala.  Yer sathidan  600  km  balandlikda  sun’iy yo'ldosh doiraviy 



orbita bo'yicha aylanishi  uchun  qanday tezlikka ega boMishi  lozim?  Uning 

aylanish  davri  qanday?  Yerning  radiusi  6 400  km.



Berilgan:

h = 600 km = 6- lO^m,   = 6 400 km = 64 • lO^m,  A/Yer= 5 ,9 6 x

Topish kerak: v — ?  T — ?

Yechilishi.  Bizga  ma'lumki,  birinchi  kosmik tezlikka ega  bo'lgan jism 

Yerning  sun’iy  yo'ldoshi  bo'lib  qoladi.  Binobarin,  sun’iy  yo'ldosh  Yer 

sirtidan  h balandlikda doiraviy orbita bo'yicha aylanishi  uchun

m3

x 1024 kg,  G = 6,67 • 10-11 ——



tezlikka ega boiishi  kerak.

Sun’iy yo'ldoshning aylanish  davri

T’ = —  = — (уг + л)

CO 


V

formuladan topiladi,  bu yerda  <*> = ——-   —  sun’iy yo'ldoshning doiraviy



к + h

chastotasi.



Hisoblash:

i> = .  6,67-10_n




Download 13,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   365




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish