Shohjahon normurodov

Sifatlar tarkibiga ko‘ra tub va yasama sifatlarga bo‘linadi. Tarkibida so‘z yasovchi
qo‘shimchalar bo‘lmagan sifatlar tub sifatlar: katta, oq, shirin va asos va so‘z yasovchi qismdan iborat bo‘lgan sifatlar yasama sifatlar hisoblanadi: chiroy+li, achi+iq, ser+hosil, Foyda+li, ser+harakat, go‘sht+dor, tartib+siz, yasa+ma, devor+iy,no+aniq, talab+chan, odam+simon, be+baxt, yengil+mas, ba+savlat.
Yasama sifatlar asosga qo‘shimchalar qo‘shish yoki so‘z qo‘shish yo‘li bilan hosil qilinadi.
-li, ser-, -dor, -siz, no-, -chan, -ma, -iy(-viy) kabi qo‘shimchalar sifat yasovchi
qo‘shimchalar hisoblanadi.
ESDA TUTING. -li, -dor, ba-, ser-, -mand qo‘shimchalari asosda ifodalangan belgiga egalikni bildiradishirali: shirali olma. Bu qo‘shimchalar (-mand qo‘shimchasidan tashqari) asosda ifodalangan belgiga ega emaslikni bildiruvchi no-, -siz, be- qo‘shimchalari bilan zid ma’nolidir: Shirasiz olma.
ESLATMA: -gi (-ki, -qi) qo‘shimchasi payt va o‘rin bildiruvchi otlarga qo‘shilib, payt va o‘ringa xos belgini: yozgi, ishki, ichki, sirtqi kabi, -simon qo‘shimchasi o‘xshashlik belgisini: odamsimon, sharsimon, -(v)iy qo‘shimchasi xoslik belgisini bildiruvchi sifatlar yasaydi: devoriy, oilaviy va b.
TOPSHIRQ-1. So‘zlarni qiyoslang. Yasama sifatlarni otlardan farqlang.
Sayroqi — tutatqi, oqshomgi — sezgi, kechki — tepki, erinchoq — o‘yinchoq, chizg‘ich — yulg‘ich, bolalik —bolali, unumdor — mulkdor, yashirin — bo‘g‘in, yasama — bostirma.
TOPSHIRQ-2. Sifat yasovchi qo‘shimchalarni aniqlang, imlosini tushuntiring.
1. Yo‘lning ikki betidagi qoramtir, oq, qizil daraxtlarning tanga-tanga barglari iliq quyosh nuridan marvariddek tovlanadi.(O‘. Umarbekov) 2. Uning chaqnoq ko‘zlari, siyrak qoshi, o‘ychan turishi katta bardoshini, sadoqatini, aqlini aks ettirib turardi. (Yo‘ldosh Sulaymon) 3. G‘iyos aka yumshoq ajriq ustiga yonboshladi. (N. Fozilov) 4. Mehmon degan unaqa sergap bo‘lmaydi,— dedi u ayyorlarcha kulib. (Said Ahmad) 5. Bo‘m-bo‘sh otxonaning eshigi lang ochiq turar edi. (O‘.Hoshimov) 6. Avaz dahlizdan rangdor vassali, sertokcha uyga kirdi. (P. Qodirov)