Shohjahon normurodov

So‘zning qo‘shimchalarsiz qismi asos sanaladi. Bir umumiy asosga ega bo‘lgan so‘zlar asosdosh so‘zlar sanaladi: tashvishli, sertashvish, tashvishlanmoq kabi.
Ixtirochi, guldon, suhbatlashmoq, ixtiro, tinim, qisqich, to‘g‘ri, gul, ixtirochilik, tinmoq, qisilmoq, tindirmoq, noto‘g‘ri, to‘g‘rilanmoq, tinimsiz, guldor, gulchilik. Ushbu so‘zlarni tub va yasama so‘zga ajrating!!!
SHAKL YASOVCHI QO‘SHIMCHALAR VA ULARNING TASNIFI
Asosga qo‘shilib, uning ma’nosiga qo‘shimcha ma’no yuklash yoki o‘zi qo‘shilayotgan so‘zni boshqa so‘zga bog‘lash vazifasini bajaruvchi qo‘shimchalarga shakl yasovchi qo‘shimchalar deyiladi.
Shakl yasovchi qo‘shimchalar vazifasiga ko‘ra ikki turli bo‘ladi:
a) lug‘aviy shakl yasovchilar;
b) sintaktik shakl yasovchilar.
BILIB OLING. Asosga qo‘shilib, uning ma’nosiga qo‘shimcha ma’no yuklovchi qo‘shimchalar lug‘aviy shakl yasovchi qo‘shimchalar deyiladi. Ularga quydagilar kiradi:
1.Ko‘plik: -lar kitoblar
2.Kichraytirish-erkalash, hurmatlash: -cha, -gina, -loq(aloq), -choq, -chak, -xon, -jon, -kay kitobcha, bolagina, qizaloq, bo‘taloq, toychoq, kelinchak, otaxon, bolajon, bolakay
3.Qarashlilik: -niki, meniki
4.O‘rin-joyga xoslik: -dagi uydagi
5.Sonning ma’noviy guruhlarini hosil qiluvchi q: -ta, -tacha, -tadan, -lab, -larcha, -ov, -ala, -ovlon beshta, bittacha, ikkitadan, o‘nlab, oltovlon
6.Sifat va ravish darajalarini: -ish, -imtir, -roq, -gina ko‘kish, ko‘kimtir, yaxshiroq, yaxshigina, tezroq, ozgina
7.Fe’lning bo‘lishsizlik shakli: -ma yozma
8.Fe’lning nisbat shakli: –in, -il, -ish, -t, -tir, -dir, -sat, -ir, -ar, -iz, -kaz, -qaz, -g‘az, -qiz, -giz ko‘rin, ko‘rildi, borishdi, o‘qit, o‘qittir, keltir, kuldir, ko‘rsat, oqiz, qaytar, pishir, yurgiz,
9.Fe’lning vazifa shakllar: -gan, -kan, -qan, -(a)ydigan, -(a)yotgan -ar; -(i)sh, -moq, -maslik, -mak, -(u)v; -gancha, -kancha, -qancha, -guncha, -gach, -gani, -masdan, -mayin brogan, o‘qish, bormaslik, tergani
O‘zi qo‘shilayotgan so‘zni boshqasiga bog‘lash vazifasini bajaruvchi qo‘shimchalar sintaktik shakl yasovchi qo‘shimchalar yoki munosabat shakllari deyiladi. Ularga quydagilar kiradi: egalik, kelishik, kesimlik, zamon, shaxs-son,mayil.