Шодиев акбар ашурович бухгалтерия ҳисобининг хусусиятлари

Умидсиз қарзлар бўйича резервларни ҳисобга олиш.
Умидсиз қарзлар бўйича резервларни ташкил этиш тартиби Ўзбекистон республикаси қонунчилиги билан белгиланади. Умидсиз қарзлар бўйича резервлар ҳисобварағида корхонанинг даромади ҳисобига айрим гумонли қарзларни қоплаш учун ташкил этилган резервлар ҳисобга олинади.
4910-«Умидсиз қарзлар бўйича резервлар» ҳисобварағида умидсиз қарзлар бўйича резервларнинг ҳолати ва харакати акс эттирилади.
Умидсиз қарз деганда- корхонанинг белгиланган муддатда (муддат белгиланмаган бўлса, бунинг учун етарли ҳисобланган вақти оралиғида) қопланмаган ва тегишли кафолат билан таъминланмаган дебиторлик қарзи тушунилади.
Умидсиз қарзлар бўйича резервлар ҳисобот йили охирида корхонанинг дебиторлик қарзлари инвентаризациясини ўтказиш натижалари асосида ташкил этилади. Резерв ҳажми ҳар бир умидсиз қарз бўйича алоҳида, қарзларнинг молиявий ҳолати (тўлов қобилияти) ва қарзни умуман ёки қисман тўлаш эҳтимолини баҳолаш асосида аниқланади.
Агар умидсиз қарз бўйича резерв ташкил этилган йилдан кейинги йилнинг охиригача ушбу резервнинг маълум бир қисми ишлатилмаса унда қолган сумма тегишли йил даромадига қўшилади.
Ташкил этилаётган умидсиз қарзлар бўйича резерв суммасига 9430-«Бошқа молиявий ҳаражатлар» ҳисобварағининг дебети ва 4910-«Умидсиз қарзлар бўйича резервлар» ҳисобварағининг кредити бўйича ёзувлар қилинади.
Балансдан аввал корхона томонидан умидсиз деб тан олинган ва олинмаган қарзларни чиқаришда дебет 4910-«Умидсиз қарзлар бўйича резервлар» ҳисобварағи тегишли дебиторлар билан ҳисоблашишлар ҳисобварақлари корреспонденцияланади. Сарфланмаган умидсиз қарзлар бўйича заҳира суммасини йил даромадига қўшганда 4910-«Умидсиз қарзлар бўйича резервлар» ҳисобварағининг дебети ва 9390-«Бошқа молиявий даромадлар» ҳисобварағининг кредити бўйича ёзувлар амалга оширилади.
4910-«Умидсиз қарзлар бўйича резервлар» ҳисобварағи бўйича аналитик ҳисоб ҳар бир шубҳали қарз ва резервнинг пайдо бўлган муддати бўйича юритилади.
Мисол. Мол етказиб берувчиларга товар моддий қийматликлари учун берилган бўнаклар бўйича умидсиз қарзларнинг ҳисобдан чиқарилиши:

Д-т 4910-«Умидсиз қарзлар бўйича заҳиралар» ҳисобварағи

К-т 4310-«Мол етказиб берувчилар ва пудратчиларга товар моддий қийматликлари учун берилган бўнаклар» ҳисобварағи