Шодиев акбар ашурович бухгалтерия ҳисобининг хусусиятлари

IV.4. ПУЛ МАБЛАҒЛАРИ, қИСқА МУДДАТЛИ ИНВЕСТИЦИЯЛАР ВА БОШқА ЖОРИЙ АКТИВЛАРНИ ҲИСОБГА ОЛИШ


Кассадаги пул маблағларини ҳисобга олиш
Касса муомалаларини юритиш ва расмийлаштириш тартиби "Касса муомалаларини юритиш тўғрисидаги низом" га мувофиқ амалга оширилади. Корхона ўз пул маблағларини банкдаги ҳисоб-китоб ҳисобварақларида сақлаши мумкин. Аммо маълум белгиланган лимит миқдоридаги пул маблағлари корхона кассасида ҳам сақланади. Ҳисоблашиш ҳисобварағидан кассага олинган пул ишчи- хизматчиларга иш ҳақи, мукофотлар, нафақалар бериш, хизмат сафари ҳаражатларини қоплаш ва бошқа мақсадлар учун сарфланади. Банкдан олинган маблағлар белгиланган мақсадлар учун сарфланиши лозим. Сақланаётган пул маблағларининг белгиланган лимитдан ортиб кетиш ҳоллари фақат иш ҳақи, нафақа, мукофот бериш кунларида юз бериши мумкин.
Касса муомалалари моддий жавобгар шахс бўлган кассир томонидан юритилади. Банкдан пул олиш учун корхонага чек дафтарчаси берилиб, унда банкдан олинадиган пулнинг миқдори ва қандай мақсад учун олинаётганлиги кўрсатилиши лозим. Пул маблағларининг харакатини расмийлаштирувчи асосий хужжат касса ордерлари ҳисобланади. Нақд пул кассага кирим ордерини расмийлаштириш билан қабул қилинади. Бу ордер бош ҳисобчи ва кассир томонидан имзоланади. Кассадан пулни бериш касса чиқим ордери билан расмийлаштирилади. Бу ордер корхона рахбари, бош ҳисобчи ва кассир томонидан имзоланади. Чиқим ордеридан пул нима учун берилганлиги ва унга асос бўлувчи хужжат ордерга қўшиб қўйилади. Кассадан пул тўлов ведомости асосида ҳам берилади. Бу ҳолда хужжатларга касса чиқим ордери ўрнини босувчи штамп қўйилади.
Иш ҳақи, мукофот, нафақа бериш ҳақида тўлов ведомостларида корхона рахбари ва бош ҳисобчининг пулни бериш тўғрисидаги рухсат ёзуви бўлиши керак.
Пул ҳаражати билан боғлиқ муомалаларнинг ҳаммасини касса дафтарчасида кассир ҳисоб қилади. Унда иш куни бошланишига пул қолдиғи, кирим ва чиқим муомалари суммаси, иш куни охирига пул қолдиғи кўрсатилади. Ҳисобот бошланғич хужжатлар қўшилган ҳолда бухгалтерияга топширилади.
Касса операцияларининг синтетик ҳисоби қуйидаги ҳисобварақларда юритилади:

5010-«Миллий валютадаги пул маблағлари»

5020-«Чет эл валютасидаги пул маблағлари»

Кассадаги пул маблағларини ҳисобга олувчи ҳисобварақларнинг дебетида корхона кассасига пул маблағларининг кирими акс эттирилади. Ушбу ҳисобварақларнинг кредитида эса корхона кассасидан тўланадиган пул маблағлари ва лимитдан ортиқча пулларни топшириш акс эттирилади.

5010-«Миллий валютадаги пул маблағлари» ҳисобварағида миллий валютамиз(сўм) даги нақд пул маблағлари, 5020 -«Чет эл валютасидаги пул маблағлари» ҳисобварағида эса чет эл валютаси(доллар, иена,евро ва бошқалар)даги нақд пуллар ҳисобга олинади.
1-Мисол: Тайёр маҳсулотлар нақд пулга сотилди. Ушбу хўжалик муомаласига қуйидагича бухгалтерия ўтказмаси тузилади:
Д-т 5010-«Миллий валютадаги пул маблағлари» ҳисобварағи
К-т 9010-«Тайер маҳсулотларни сотишдан олинадиган даромадлар» ҳисобварағи

2-Мисол: Ходимларга кассадан иш ҳақи берилди:

Д-т 6710-«Ходимлар билан иш ҳақи бўйича ҳисоб-китоблар» ҳисобварағи
К-т 5010-«Миллий валютадаги пул маблағлари» ҳисобварағи